Η επόμενη μάχη για την διάσωση της οικονομίας στην Ελλάδα

Τέλος, η συσσώρευση των επισφαλών δανείων από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά έχει καταστρέψει την ικανότητα των ελληνικών τραπεζών να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις. Αυτού του είδους το χρέος εκτιμάται σήμερα ότι έχει φθάσει τα 108 δισεκατομμύρια ευρώ (121 δισ. δολάρια) για τράπεζες των οποίων οι καταθέσεις ανέρχονται σε μόλις 123 δισεκατομμύρια ευρώ (138 δισ. δολάρια). Είναι ξεκάθαρο ότι οποιαδήποτε περαιτέρω οικονομική επιδείνωση θα μπορούσε να αποβεί μοιραία για τις τράπεζες. Σύμφωνα με ορισμένους παρατηρητές [9], μεταξύ 20% και 40% των επισφαλών δανείων κατέχονται από λεγόμενους στρατηγικούς αθετούντες [το χρέος τους] (strategic defaulters) οι οποίοι έχουν την δυνατότητα να πληρώσουν, αλλά εκμεταλλεύονται την τρέχουσα πολιτική παράλυση για να αποφύγουν να πληρώσουν. Μέχρι στιγμής, η Ελλάδα δεν έχει κάνει τίποτα για να αντιμετωπίσει αυτό το εκρηκτικό πρόβλημα.

Η ελληνική κυβέρνηση ελπίζει να διατηρήσει το ταχέως συρρικνούμενο πολιτικό κεφάλαιό της αντιστεκόμενη στις απαιτήσεις των πιστωτών, αλλά εκείνοι μένουν ακλόνητοι. Ως αποτέλεσμα, η Ελλάδα παίρνει την χειρότερη δυνατή συμφωνία: Υφίστανται τον πόνο μιας ατελείωτης λιτότητας, χωρίς την δυνατότητα ανάκαμψης από την μεταρρύθμιση της οικονομίας της και την ολοκλήρωση του προγράμματος.

ΤΕΤΑΡΤΗ ΚΑΙ ΤΥΧΕΡΗ;

Η καθυστέρηση της αξιολόγησης έχει πλήξει την ελληνική οικονομία. Μια πρόσφατη έκθεση [10] από το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, μια σημαντική δεξαμενή σκέψης με έδρα την Αθήνα, προβλέπει ότι η οικονομία στην Ελλάδα θα συρρικνωθεί κατά 1% φέτος καθώς η αβεβαιότητα συνεχίζεται. Οι τράπεζες έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί (για τέταρτη φορά από το 2009!), αλλά η αξία τους έχει ήδη εξατμιστεί: Οι μετοχές τους έχουν βυθιστεί καθώς η αβεβαιότητα για την παγωμένη αξιολόγηση της διάσωσης έχει βαρύνει στις προοπτικές της χώρας.

Προσθέστε σε αυτό το θανατηφόρο οικονομικό κοκτέιλ την περιορισμένη ικανότητα του ελληνικού κράτους να εφαρμόσει αποτελεσματική πολιτική μεταρρύθμιση, το αναποτελεσματικό δικαστικό σύστημά του [11] και την ιδεολογική απέχθεια της κυβέρνησης για τις ελεύθερες αγορές. Το αποτέλεσμα είναι ένα καθόλου ελκυστικό περιβάλλον για τις απόλυτα αναγκαίες επενδύσεις. Πράγματι, πολλά κεφάλαια που επενδύθηκαν στην Ελλάδα μεταξύ 2010 και 2015 υπέστησαν άσχημες ζημιές, και μια μείζων φυγή επενδυτών οδήγησε σε μεγάλες απώλειες στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Εκπρόσωποι των κεφαλαίων που δεν έφυγαν -παρά τις απώλειες άνω του 55% στις επενδύσεις τους- συναντήθηκαν με τον Έλληνα πρωθυπουργό στα τέλη Ιανουαρίου και τόνισαν την ανάγκη για έγκαιρη ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Ο Τσίπρας διαβεβαίωσε τους επενδυτές για την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης και τους [12] είπε ότι θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του Μαρτίου. Δεν έγινε έτσι.

Και τώρα τα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν χειρότερα. Η αξιολόγηση θα μπορούσε να συρθεί μέσα στο καλοκαίρι και, τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, η Ελλάδα αντιμετωπίζει αποπληρωμή χρέους πάνω από 10 δισεκατομμύρια ευρώ (11,3 δισ. δολάρια), χρήματα που δεν θα έχει αν δεν ολοκληρώσει αυτή την αξιολόγηση. Πράγματι, ένα σημείο κλειδί στις συνομιλίες που διέρρευσαν από το ΔΝΤ ήταν ότι η Ελλάδα θα υποχωρήσει μόνο αν έλθει αντιμέτωπη με μια κρίση ρευστότητας.

Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η αξιολόγηση θα μπορούσε να ολοκληρωθεί τον Μάιο. Ειδικότερα, η έλευση του βρετανικού δημοψηφίσματος για την παραμονή στην ΕΕ τον Ιούνιο, παρακινεί την Ευρωπαϊκή Ένωση να εργαστεί σκληρά για να αποτρέψει μια ακόμη ελληνική κρίση. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και αν η αξιολόγηση γίνει τον Μάιο, η αναταραχή ενδέχεται να μην αποφευχθεί. Η ελληνική κυβέρνηση έχει μια πολύ ισχνή κοινοβουλευτική πλειοψηφία (ελέγχει σήμερα 153 από τα 300 μέλη του κοινοβουλίου). Μόλις λίγες αποστασίες θα ήταν αρκετές για να την ανατρέψουν και να εγκαινιάσουν μια πολιτική κρίση. Ο Τσίπρας μπορεί ακόμη και να επιλέξει να επαν-ενεργοποιήσει τα διαπιστευτήριά του εναντίον της λιτότητας με την έναρξη μιας εκστρατείας εναντίον των πιστωτών της χώρας, αν και μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να στερείται αξιοπιστίας εν όψει της πρόσφατης συνθηκολόγησής του. Γενικότερα, η συνεχιζόμενη μη ικανοποιητική επίδοση της ελληνικής οικονομίας ενισχύει τα συναισθήματα κόπωσης για την λιτότητα και την διάσωση, μεταξύ τόσο των πιστωτών όσο και των οφειλετών. Υπό αυτές τις συνθήκες δεν είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς ένα σενάριο όπου το Grexit θα μπορούσε να αναδυθεί ως μια πιθανή διέξοδος από αυτόν τον γρίφο.

Για να αποφευχθεί αυτό το ενδεχόμενο, η ελληνική οικονομία πρέπει να επιστρέψει στην ανάπτυξη. Αυτό προϋποθέτει ότι και οι δύο πλευρές θα ρίξουν μια σκληρή ματιά στα λάθη που έκαναν στο παρελθόν. Οι πιστωτές πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στις μεταρρυθμίσεις και στην ελάφρυνση του χρέους έναντι των φορολογικών μέτρων και η Ελλάδα πρέπει να αναλάβει την πλήρη κυριότητα του προγράμματος αντί να παλεύει σε έναν αυτοκαταστροφικό πόλεμο φθοράς.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/greece/2016-05-03/greeces-next-b...