Ανανεώνοντας την συμμαχία

Λίγες χώρες φοβήθηκαν το μετεπαναστατικό μέλλον της Αιγύπτου περισσότερο από το Ισραήλ. Από τότε που η Αίγυπτος έγινε η πρώτη αραβική χώρα που υπέγραψε συμφωνία ειρήνης με το Ισραήλ [1] το 1979, οι δύο χώρες έχουν απολαύσει μια λειτουργική, αν και ψυχρή, σχέση. Ο Αιγύπτιος πρώην ηγέτης Χόσνι Μουμπάρακ [2] ήταν ένας από τους κρίσιμους συμμάχους της Ιερουσαλήμ, και περιγραφόταν από τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου [3] ως ο άνθρωπος που «κράτησε την ειρήνη στην Μέση Ανατολή». Έτσι, όταν ο Μουμπάρακ και το καθεστώς του ανατράπηκαν από την εξουσία την άνοιξη του 2011, το Ισραήλ είχε λόγους να ανησυχεί για το τι θα επακολουθούσε και το κατά πόσον η σχέση του Καΐρου με το Ισραήλ –που δεν ήταν ποτέ δημοφιλής στο αιγυπτιακό ευρύ κοινό- θα ετίθετο σε κίνδυνο.

Στην αρχή, οι ανησυχίες αυτές φάνηκαν δικαιολογημένες. Οι αρχικές κυβερνήσεις της Αιγύπτου μετά τον Μουμπάρακ [4] ήταν λιγότερο φιλικές προς το Ισραήλ από τον προκάτοχό τους, ιδιαίτερα το βραχύβιο ισλαμιστικό καθεστώς του Μοχάμεντ Μόρσι. Αλλά οι δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών έχουν ενισχυθεί σημαντικά από το 2013, και στο πρόσωπο του σημερινού προέδρου της Αιγύπτου, Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, ο Νετανιάχου έχει βρει έναν πρόθυμο συνεργάτη. Ο Sisi έχει επιτεθεί στις τρομοκρατικές ομάδες στην χερσόνησο του Σινά, χαλιναγώγησε την Χαμάς στην Λωρίδα της Γάζας, και έχει καταστείλει τους ισλαμιστές εγχωρίως, συμπεριλαμβανομένης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Στην πραγματικότητα, η Αίγυπτος και το Ισραήλ τώρα φαίνονται στα πρόθυρα μιας ανανεωμένης στρατηγικής συμμαχίας. Αλλά το αν ο αιγυπτιακός λαός θα στηρίξει μια τέτοια κίνηση μένει να το δούμε.

Ο πρώτος διάδοχος του Μουμπάρακ, ο στρατάρχης Μοχάμεντ Χουσεΐν Ταντάουι, εμφανίστηκε αμφίθυμος απέναντι στο Ισραήλ κατά την διάρκεια της ηγεσίας του στην χώρα την περίοδο 2011-2012, και η διακυβέρνηση από το Συμβούλιό του βοήθησε την προώθηση των θεωριών συνωμοσίας σχετικά με την διείσδυση Ισραηλινών στις Υπηρεσίες ασφαλείας της Αιγύπτου, προκειμένου να προκαλέσουν επαναστατική αναταραχή. Ο Ταντάουι άργησε να αντιδράσει όταν πλήθη επιτέθηκαν στην ισραηλινή πρεσβεία στην Γκίζα τον Σεπτέμβριο του 2011, παρεμβαίνοντας μόνο αφότου οι Ηνωμένες Πολιτείες προσέγγισαν το Κάιρο για βοήθεια. Και ακόμα και τότε, χρειάστηκε ένα προσωπικό αίτημα του προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, ώστε η κυβέρνηση να βοηθήσει στον απεγκλωβισμό του προσωπικού της πρεσβείας. Καθ’ όλη την διάρκεια της θητείας του, ο Ταντάουι δεν μιλούσε με την Ιερουσαλήμ άμεσα, προτιμώντας να χρησιμοποιεί την Ουάσιγκτον ως μεσάζοντα. Οι μόνοι Αιγύπτιοι που είχαν άμεση πρόσβαση στους Ισραηλινούς ομολόγους τους ήταν οι στρατιωτικοί και η ελίτ της ασφάλειας.

Όταν ο Morsi ήρθε στην εξουσία μετά τις αιγυπτιακές προεδρικές εκλογές του 2012 ως επικεφαλής μιας κυβέρνησης βασισμένης στην υποστήριξη από ισλαμικά κόμματα συμπεριλαμβανομένης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, η δυναμική αυτή συνεχίστηκε. Από την μια πλευρά, ο Morsi θέλησε να διατηρήσει τους δεσμούς με το Ισραήλ για να προστατεύσει την διεθνή αξιοπιστία [της χώρας του]. Από την άλλη πλευρά, έπρεπε να ευχαριστήσει την ισλαμική βάση του. Κατά την διάρκεια του πολέμου στην Γάζα το 2012, για παράδειγμα, ο Morsi βοήθησε εξασφαλιστεί μια κατάπαυση του πυρός, αλλά έστειλε επίσης τον πρωθυπουργό της Αιγύπτου, Hesham Qandil, στην Γάζα σε μια επίδειξη υποστήριξης προς την Χαμάς. Οι σχέσεις μεταξύ της Αιγύπτου και της Χαμάς βελτιώθηκαν κατά την διάρκεια της προεδρίας Morsi, αλλά οι διασυνοριακές σήραγγες με την Γάζα γεμίστηκαν με λύματα, καθιστώντας τες άχρηστες.

Σύμφωνα με τον Khairat el-Shater, έναν ανώτερο αξιωματούχο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, οι μηχανισμοί πληροφοριών της Αιγύπτου «θα παρέμεναν ο κεντρικός αγωγός στις σχέσεις με το Ισραήλ» [5]. Η πολιτική αυτή παρέμεινε άθικτη έως το 2013. Τον Αύγουστο του ίδιου έτους, ο Morsi διόρισε τον Raafat Shehata [6 ] ως διευθυντή της Αιγυπτιακής Γενικής Διεύθυνσης Πληροφοριών, το κορυφαίο πόστο στις Υπηρεσίες πληροφοριών του έθνους. Αμέσως μετά, ο στρατηγός Nader al-Asar, ένας βετεράνος του αιγυπτιακού στρατού, προήχθη ως επικεφαλής των διεθνών σχέσεων του κλάδου των Υπηρεσιών πληροφοριών της χώρας. Οι δύο προσωπικότητες έχουν απολαύσει στενές σχέσεις συνεργασίας με το Ισραήλ [6] καθ’ όλη την σταδιοδρομία τους.

Οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι, τουλάχιστον off the record, δεν κράτησαν μυστική [7] την αντιπάθειά τους προς τον Morsi, ο οποίος έστειλε ανάμεικτα μηνύματα σχετικά με την στάση του σχετικά με τις Συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ το 1978. Όταν εξελέγη ο Morsi, ο Dore Gold, ο οποίος θα γινόταν ο γενικός διευθυντής του ισραηλινού Υπουργείου Εξωτερικών, αποκάλυψε [8] τις ανησυχίες του Ισραήλ σχετικά με την «ισχυρή ιδεολογική αντίθεση της νέας κυβέρνησης προς το Ισραήλ».

Ένας Παλαιστίνιος εργάζεται μέσα σε ένα τούνελ λαθρεμπορίου πλημμυρισμένο από τις αιγυπτιακές δυνάμεις, κάτω από τα σύνορα Αιγύπτου-Γάζας στην Ράφα, στη νότια Λωρίδα της Γάζας, στις 19 Φεβρουαρίου 2013. IBRAHEEM ABU MUSTAFA / REUTERS
---------------------------------------------