Secure Connection

Πολιτικός διχασμός στην Γαλλία

Η συνταγματική κρίση του François Hollande

Martin A. Schain

16/05/2016

Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα

Με τις συνταγματικές τροποποιήσεις που πρότεινε, ο Ολάντ πέτυχε το αντίθετο από ό, τι είχε επιδιώξει. Διάβρωσε την δημοτικότητά του και δίχασε τόσο την κυβερνητική πλειοψηφία όσο και την αντιπολίτευση. Και με με τις προτάσεις του να κυριαρχούν επί τέσσερις μήνες στις κοινοβουλευτικές συζητήσεις, απέτρεψε την κυβέρνησή του από το να εξετάσει άλλες προτάσεις που θα μπορούσαν να ήταν πολύ πιο αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση του εξελισσόμενου πολέμου κατά της τρομοκρατίας στην Γαλλία και την Ευρώπη.

Ο Martin A. Schain είναι καθηγητής Πολιτικής στο New York University.

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να γράψετε το σχόλιο σας. Εγγραφείτε στο newsletter για να λαμβάνετε ενημέρωση από το ForeignAffairs.gr.

Στις 30 Μαρτίου του 2016, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ [1] απέσυρε ένα πακέτο συνταγματικών τροποποιήσεων που η κυβέρνησή του είχε εμφανίσει ως κεντρικό μιας σκληρής νέας προσέγγισης για την τρομοκρατία. Οι τροποποιήσεις είχαν ως στόχο να ενώσουν την χώρα μετά τις καταστροφικές επιθέσεις στο Παρίσι [2] και να ενισχύσουν την θέση του Ολάντ [3] ενόψει των εθνικών εκλογών του 2017. Στο τέλος, όμως, έκαναν ακριβώς το αντίθετο.

Ο Ολάντ ανακοίνωσε για πρώτη φορά τις προτεινόμενες τροποποιήσεις στις 16 Νοεμβρίου 2015, σε ομιλία του ενώπιον της κοινής συνεδρίασης της Εθνοσυνέλευσης και της Γαλλικής Γερουσίας στο παλάτι των Βερσαλλιών. «Η Γαλλία βρίσκεται σε πόλεμο», δήλωσε [4]. «Θα παρατάξω την πλήρη δύναμη του κράτους για να υπερασπιστεί την ασφάλεια του λαού του». Ο Ολάντ, ίσως ο πιο αντιδημοφιλής πρόεδρος της Πέμπτης Δημοκρατίας, είχε αυτό που φαινόταν σαν μια ευκαιρία για να κινητοποιήσει το κοινό υπό την ηγεσία του. Την επόμενη μέρα, μια έρευνα της Odoxa που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Le Parisien έδειξε ότι το 84% των ερωτηθέντων ήταν διατεθειμένοι να αποδεχθούν όρια στην ελευθερία τους προκειμένου ν καταπολεμηθεί η τρομοκρατία, συμπεριλαμβανομένου του 87% των αυτοπροσδιοριζόμενων ως υποστηρικτών του Σοσιαλιστικού Κόμματος του Ολάντ. Το 73% των ερωτηθέντων συμφώνησε ότι ο Ολάντ είχε τον έλεγχο του προβλήματος. Τεράστιες πλειοψηφίες υποστήριξαν επίσης την στρατιωτική δράση.

Στην ομιλία του, ο Ολάντ εκμεταλλεύθηκε αυτό το δημόσιο αίσθημα για να προτείνει μια ενίσχυση των δυνάμεων ασφαλείας και την αύξηση των αμυντικών δαπανών. Είχε κάνει παρόμοιες δεσμεύσεις μετά τις επιθέσεις στην Charlie Hebdo τον Ιανουάριο του 2015 [5], την τελευταία φορά που είχε αυξηθεί η δημοτικότητά του. Αυτή την φορά, όμως, πρόσθεσε δύο νέες προτάσεις που απαιτούν την τροποποίηση του συντάγματος της Γαλλίας. Η πρώτη θα επέτρεπε στην κυβέρνηση να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η δεύτερη να στερήσει σε άτομα με διπλή υπηκοότητα την ιδιότητα του Γάλλου πολίτη, αν καταδικαστούν για τρομοκρατικά αδικήματα, ακόμη και αν έχουν γεννηθεί στη Γαλλία. Εάν η αύξηση των αμυντικών δαπανών ήταν αδιαμφισβήτητη, οι προτεινόμενες τροποποιήσεις προκάλεσαν σάλο από την αρχή, ιδίως στο πλαίσιο της αριστερής κυβερνητικής πλειοψηφίας.

Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η τροποποίηση για την κήρυξη έκτακτης ανάγκης ήταν περιττή. Η Γαλλία είχε ήδη κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης σύμφωνα με νομοθεσία που ψηφίστηκε αμέσως μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις του Νοεμβρίου. Το Συμβούλιο της Επικρατείας και το Συνταγματικό Συμβούλιο είχαν δεχθεί την νομοθεσία τον Δεκέμβριο και στην συνέχεια την παρέτειναν για τρεις επιπλέον μήνες τον Φεβρουάριο. Η νομοθεσία έκτακτης ανάγκης έδωσε στην αστυνομία δρακόντεια εξουσία να επιβάλει κατ’ οίκον περιορισμούς, να διεξάγει έρευνες χωρίς ένταλμα, να κρατά υπόπτους για τρομοκρατία κατά την διάρκεια της περιόδου της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, να απαγορεύει συγκεντρώσεις και να λογοκρίνει τον Τύπο. Η δεξιά είχε προτείνει την συνταγματική κατοχύρωση της εξουσίας να κηρύττεται κατάσταση έκτακτης ανάγκης το 2007 και τώρα ο Ολάντ, προσπαθώντας να αποκρούσει νομικές προκλήσεις για την απάντησή του στις επιθέσεις, την υποστήριξε επίσης. Αλλά η αριστερά, κυρίως η δική του σοσιαλιστική πλειοψηφία, δεν συγκατένευσε. Περισσότερο από το ένα τρίτο της αριστερής πλειοψηφίας καταψήφισε τις τροπολογίες.

Ο πρόεδρος της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης Claude Bartolone (κέντρο) φθάνει για να παραστεί στην έναρξη μιας κοινοβουλευτικής συζήτησης για το νομοσχέδιο της συνταγματικής μεταρρύθμισης στην Εθνοσυνέλευση στο Παρίσι, τον Φεβρουάριο του 2016. CHARLES PLATIAU / REUTERS
---------------------------------------------

Η πρόταση άρσης της υπηκοότητας ήταν πολύ πιο αμφιλεγόμενη, κυρίως διότι έκανε μια ιστορική αναδρομή στις πιο σκοτεινές ημέρες της Γαλλίας του Vichy [6], όταν 15.000 άτομα που είχαν πάρει την γαλλική ιθαγένεια, συμπεριλαμβανομένων 6.000 Εβραίων, την έχασαν ξανά. Η κυβέρνηση Vichy πέρασε επίσης νομοθεσία που όριζε διαφορετικές κατηγορίες πολιτών από την γέννησή τους, με διαφορετικά δικαιώματα και προστασίες. Δεν αποτέλεσε έκπληξη που η πρόταση άρσης της υπηκοότητας το 2015 δίχασε την κυβέρνηση και το Σοσιαλιστικό Κόμμα: Η Christiane Taubira [7], η υπουργός Δικαιοσύνης, παραιτήθηκε λίγο πριν η πρόταση φθάσει στο κοινοβούλιο. Σε απάντηση, οι αντιπρόσωποι στην Εθνοσυνέλευση προσάρμοσαν τον νόμο για να εξαλείψουν όλες τις αναφορές σε διπλή υπηκοότητα. Η νέα πρόταση έλεγε: «Οι νόμοι πρέπει να καθορίζουν την ιθαγένεια, συμπεριλαμβανομένων των συνθηκών υπό τις οποίες ένα άτομο μπορεί να στερηθεί της γαλλικής υπηκοότητας, ή τα δικαιώματα που συνδέονται με αυτήν, όταν αυτός/αυτή έχει κριθεί ένοχος για ένα έγκλημα που εγκυμονεί σοβαρό κίνδυνο για την ζωή του έθνους». Αυτή ήταν μια κακή λύση. Οι επικριτές της πρώτης διατύπωσης του νόμου είπαν ότι θα δημιουργούσε δύο κατηγορίες πολιτών, τα άτομα με διπλή υπηκοότητα και εκείνους που δεν έχουν. Αλλά η δεύτερη κατασκευή απείλησε να αμφισβητήσει τον πυρήνα των προβλέψεων της Σύμβασης του 1961 για τη Μείωση της Ανιθαγένειας: «Ένα Συμβαλλόμενο Κράτος δεν θα στερήσει από ένα πρόσωπο την υπηκοότητά του εάν μια τέτοια στέρηση θα τον καθιστούσε απάτριδα».

Η κοινοβουλευτική συζήτηση για τις τροποποιήσεις δημιούργησε πολύ περισσότερες συγκρούσεις από όσο συναίνεση, διαβρώνοντας γρήγορα κάθε δημόσια στήριξη που οι τροποποιήσεις μπορεί να είχαν αρχικά. Επιπλέον, τουλάχιστον μεταξύ των πολιτικών ελίτ, φάνηκε να υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση ότι οι αλλαγές θα κάνουν ελάχιστα για να βοηθήσουν τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Και η ενέργεια που αφιέρωσε ο Ολάντ για να περάσει αυτές τις τροπολογίες μέσω του κοινοβουλίου διάβρωσε γρήγορα το πολιτικό κεφάλαιο που είχε απολαύσει στο τέλος του Νοεμβρίου.

Αν και η τροποποίηση του συντάγματος είναι πολύ πιο εύκολη στην Γαλλία από όσο στις Ηνωμένες Πολιτείες, εξακολουθεί να απαιτεί ότι και τα δύο σώματα της βουλής πρέπει να ψηφίσουν την ίδια έκδοση κάθε τροπολογίας με πλειοψηφία. Απαιτεί επίσης πλειοψηφία των τριών πέμπτων από μια κοινή συνεδρίαση των δύο σωμάτων που τελικά θα ψηφίσουν μαζί. Οι απαιτήσεις αυτές παρουσιάζουν σημαντικά προβλήματα, ειδικά όταν ένα διαφορετικό κόμμα ελέγχει κάθε σώμα, όπως συμβαίνει τώρα.

Παρ’ όλα αυτά, στις αρχές του Φεβρουαρίου, η Εθνική Συνέλευση ψήφισε και τι δύο τροπολογίες. Η πρόταση για τις έκτακτες εξουσίες πέρασε εύκολα, αλλά ψήφισαν λιγότεροι από το ένα τέταρτο των μελών. Το 60% των μελών ψήφισε την τροπολογία για την υπηκοότητα, και η ψηφοφορία ήταν πολύ πιο οριακή. Η τελική ψηφοφορία για τις δύο τροπολογίες είχε περισσότερους συμμετέχοντες, και πέρασε με υποστήριξη 60%. Όλες οι μεγάλες κομματικές ομάδες, εκτός από την άκρα αριστερά, υποστήριξαν την νομοθεσία, αλλά η κάθε ομάδα ήταν βαθιά διχασμένη, με σημαντικούς κομματικούς ηγέτες να υποστηρίζουν κάθε πλευρά.

Τα πραγματικά προβλήματα ξεκίνησαν όταν οι προτάσεις έφτασαν στην Γερουσία, όπου η συζήτηση επικεντρώθηκε στην τροπολογία για την υπηκοότητα. Η Συνέλευση είχε εξαλείψει τα περί διπλής υπηκοότητας, αλλά η Γερουσία δεν μπορούσε να δεχτεί αυτή την λύση, επειδή άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο της ανιθαγένειας. Όταν η Γερουσία, στις 17 Μαρτίου, δημοσιοποίησε μια έκδοση της τροπολογίας για την άρση της υπηκοότητας που ήταν παρόμοια με την αρχική έκδοση η οποία είχε απορριφθεί από την Συνέλευση, κατέστη σαφές ότι καμία συμφωνία δεν θα ήταν δυνατή, γεγονός που παρακίνησε τον Ολάντ να αποσύρει τις προτάσεις του σε ένα ταπεινωτικό τηλεοπτικό διάγγελμα. «Έχω αποφασίσει ... να τερματίσω την συζήτηση για το σύνταγμα [8]», είπε.

Τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας για την συνταγματική μεταρρύθμιση στην Εθνοσυνέλευση στο Παρίσι, τον Φεβρουάριο του 2016. CHARLES PLATIAU / REUTERS
----------------------------------------------

Στο τέλος, ο Ολάντ πέτυχε το αντίθετο από ό, τι είχε επιδιώξει. Διάβρωσε την δημοτικότητά του και δίχασε τόσο την κυβερνητική πλειοψηφία όσο και την αντιπολίτευση. Και με την πρόταση τροποποιήσεων που κυριαρχούσε επί τέσσερις μήνες στις κοινοβουλευτικές συζητήσεις, απέτρεψε την κυβέρνησή του από το να εξετάσει άλλες προτάσεις που θα μπορούσαν να ήταν πολύ πιο αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση του εξελισσόμενου πολέμου κατά της τρομοκρατίας στην Γαλλία και την Ευρώπη.

Στο μέτωπο της ασφάλειας, η Γαλλία αντιμετωπίζει δύο βασικά προβλήματα. Πρώτον, η γαλλική ασφάλεια εξαρτάται από την ευρύτερη και στενότερη συνεργασία με τους Ευρωπαίους γείτονές της και πέρα από αυτούς. Αν και οι παγίδες και οι δομές της ανταλλαγής πληροφοριών έχουν υπάρξει για χρόνια, η πραγματική ανταλλαγή πληροφοριών που θα βοηθήσει στην εξασφάλιση των εξωτερικών συνόρων [9] της Ευρώπης υπήρξε αποσπασματική. Εξακολουθεί να μην υπάρχει σύστημα εισόδου ή εξόδου για τους υπηκόους τρίτων χωρών που εισέρχονται στην ΕΕ, και το σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών για τις βίζες παραμένει ημιτελές. Δεύτερον, οι τρομοκράτες στην Γαλλία και την Ευρώπη είναι όλο και περισσότερο ντόπιοι [10], και δεν διαχωρίζονται εύκολα από τους άλλους πολίτες μέσω έκτακτης νομοθεσίας.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι λύσεις που πρότεινε ο Ολάντ ήταν βραχυπρόθεσμες και συμβολικές και όχι εις βάθος και μακράς διαρκείας. Οι πολιτικές συνέπειες, ωστόσο, κατά πάσα πιθανότητα θα είναι σοβαρές. Οι βαθιές διαιρέσεις στο εσωτερικό του Σοσιαλιστικού Κόμματος και του αριστερού συνασπισμού μπορεί να κοστίσουν στον Ολάντ τις εκλογές και ίσως ακόμη και την υποψηφιότητα [εκ μέρους] των Σοσιαλιστών. Επιπλέον, το διχασμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα θα το βρει δύσκολο να διατηρήσει την πλειοψηφία του, ακόμα και ενάντια σε μια καταπολεμούμενη κεντροδεξιά που βρίσκεται υπό πολιορκία από το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο [11]. Ο μόνος πραγματικός νικητής είναι το Εθνικό Μέτωπο και η ηγέτης του και υποψήφια για την προεδρία, Marine Le Pen [12], της οποίας οι προτεραιότητες βρίσκονται τώρα στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/france/2016-05-12/frances-bridge...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Πολιτικός διχασμός στην Γαλλία

Αναζήτηση

Δημοφιλή Άρθρα

Περιοχή Μελών