Ενώνοντας… το Ηνωμένο Βασίλειο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ενώνοντας… το Ηνωμένο Βασίλειο

Τι έρχεται μετά το Brexit
Περίληψη: 

Παρά το γεγονός ότι το δημοψήφισμα αποκάλυψε μια κατακερματισμένη χώρα, δεν ήταν αυτό που την έκανε έτσι. Απλώς παρείχε σε πολλούς ψηφοφόρους οι οποίοι είχαν ουσιαστικά αποχωρήσει από την βρετανική πολιτική, την ευκαιρία να επιστρέψουν. Οι απόψεις τους μπορεί να είναι αντιδημοφιλείς σε ορισμένους κύκλους, αλλά η κινητοποίησή τους δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Ο ANAND MENON είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Διεθνών Υποθέσεων στο King’s College του Λονδίνου. Μπορείτε να τον ακολουθείτε στο Twitter @anandmenon1.

Το δημοψήφισμα για την συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου [1] στην Ευρωπαϊκή Ένωση [2] υπογράμμισε το βαθιά διαιρεμένο κράτος της Αγγλίας. Οι φίλοι μου από την μεσαία τάξη και η οικογένειά μου που ζουν στο νότιο τμήμα της χώρας συνεχίζουν να παραπονιούνται για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην τόνους πιο κατάλληλο για ένα οικογενειακό πένθος αντί για ένα πολιτικό γεγονός. Εν τω μεταξύ, στο βόρειο τμήμα της χώρας, όπου μεγάλωσα, υπήρχαν εορταστικά πάρτι στους δρόμους με γλεντζέδες γεμάτους χαρά για το ότι οι ψηφοφόροι είχαν ξεσηκωθεί και έδωσαν στο κατεστημένο μια γερή κλοτσιά.

Παρά το γεγονός ότι το δημοψήφισμα αποκάλυψε μια κατακερματισμένη χώρα, δεν ήταν αυτό που την έκανε έτσι. Απλώς παρείχε σε πολλούς ψηφοφόρους οι οποίοι είχαν ουσιαστικά αποχωρήσει από την βρετανική πολιτική, την ευκαιρία να επιστρέψουν. Οι απόψεις τους μπορεί να είναι αντιδημοφιλείς σε ορισμένους κύκλους, αλλά η κινητοποίησή τους δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Η ΓΝΩΜΗ ΤΩΝ ΜΗ ΕΙΔΙΚΩΝ

Η απόρριψη των ειδικών [3] από την εκστρατεία υπέρ του «εκτός» συνέπεσε με μια διάχυτη δυσπιστία για το κατεστημένο μεταξύ εκείνων που έμειναν πίσω λόγω της παγκοσμιοποίησης. Ένα περιστατικό σε εκδήλωση σε δημαρχείο έχει κολλήσει στο μυαλό μου. Δύο συνάδελφοί μου και εγώ ήμασταν στο Newcastle, στα βορειοανατολικά, συζητώντας το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των οικονομολόγων συμφώνησαν πως το Brexit θα οδηγήσει σε οικονομική επιβράδυνση. Μια κατά 2% πτώση στο ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου [4], είπα, θα επισκιάσει οποιαδήποτε εξοικονόμηση θα κερδίσει η χώρα από την περικοπή της συμβολής της στον προϋπολογισμό της ΕΕ. «Αυτό είναι το καταραμένο ΑΕΠ σου», ήρθε η κραυγαλέα απάντηση, «όχι το δικό μας».

Σε υποβαθμισμένες περιοχές της χώρας, όπου οι θέσεις απασχόλησης είναι επισφαλείς, οι μισθοί είναι σε ύφεση, η στέγαση είναι σπάνια, και τα επίπεδα εκπαίδευσης είναι κατά πολύ χαμηλότερα από αυτά του Λονδίνου, υπάρχει μια βαθιά ανησυχία με το είδος των συγκεντρωτικών στατιστικών στοιχείων που διαδίδονται από τους ειδικούς. Η ένταξη στην ενιαία αγορά μπορεί να έχει αυξήσει το ΑΕΠ όλης της χώρας, αλλά δεν κάνει διαφορά παντού. Η Βοστώνη στο Lincolnshire προσέφερε στην εκστρατεία του «εκτός» την μεγαλύτερη νίκη -76% ψήφισαν υπέρ του Brexit. Το μέσο εισόδημα εδώ είναι λιγότερο από 17.000 λίρες (22.600 δολάρια), σε σύγκριση με 27.000 λίρες (35.900 δολάρια) σε όλες τις 20 τοπικές περιφέρειες όπου η υποστήριξη για παραμονή στην ΕΕ ήταν ισχυρότερη. Παρ’ όλα τα καλά που η συμμετοχή θα μπορούσε να κάνει για την οικονομία στο σύνολό της, η ανισότητα έχει επιδεινωθεί. Όπως μου το έθεσε μια γυναίκα στο Γιορκσάιρ, «Δεν πειράζει αν δεχθούμε ένα οικονομικό χτύπημα. Οι ζωές μας, στο κάτω-κάτω, δεν ήταν ποτέ εύκολες. Αλλά θα ήταν ωραίο να δούμε τους πλούσιους στον νότο να υποφέρουν». Η δραματική πτώση της αξίας της λίρας ή του εθνικού εισοδήματος σημαίνει λίγα για τους ανθρώπους που ήδη παλεύουν.

12072016-1.jpg

Άνθρωποι κρατούν πανό κατά την διάρκεια μιας «Πορείας για την Ευρώπη» ενάντια στην απόφαση της Βρετανίας να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο κεντρικό Λονδίνο, στις 2 Ιουλίου 2016. NEIL HALL / REUTERS
-------------------------------------

Η δυσπιστία για τα συγκεντρωτικά στοιχεία ήταν ιδιαίτερα έντονη στις συζητήσεις για την μετανάστευση. Και πάλι, οι οικονομικές μελέτες είναι αρκετά σαφείς. Η μετανάστευση έχει ένα –μικρό- θετικό αντίκτυπο στην βρετανική οικονομία, με τις επιδράσεις της μετανάστευσης στην ευημερία της ΕΕ να είναι ακόμη πιο θετικές. Ωστόσο, υπάρχουν περιοχές της χώρας –π.χ. το αγροτικό νότιο Lincolnshire- όπου μεγάλες εισροές εποχικών μεταναστών άλλαξαν εντελώς τις μικρές κοινότητες. Είναι εδώ που ο αγώνας για τις θέσεις στο σχολείο ή για τα ραντεβού με τους γιατρούς αποτελούν την πραγματικότητα. Και είναι εδώ όπου οι άνθρωποι είναι δικαίως καχύποπτοι απέναντι τους ισχυρισμούς ότι η μετανάστευση αποτελεί ένα καθαρό όφελος για την χώρα.

Στην κορυφή του σκεπτικισμού για τα στοιχεία ήταν μια απτή επιθυμία να «τους τα τρίψουν» από την πλευρά εκείνων που έχουν αισθάνθηκαν αποκλεισμένοι από την πολιτική για τόσο πολύ καιρό. Καθώς οι εκλογές έχουν γίνει ολοένα και περισσότερο κάτι λίγο πιο πολύ από έναν ανταγωνισμό για τον δελεασμό της μεσαίας τάξης, οι ανησυχίες εκείνων στις περιοχές των Εργατικών πνίγηκαν και ξεχάστηκαν. Από την δεκαετία του 1980, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει υιοθετήσει ένα οικονομικό μοντέλο που εξυπηρετεί ακριβώς τόσο τον πληθυσμό ώστε να κρατά τα μεγάλα κόμματα στην εξουσία, ενώ καταδικάζει τα υπόλοιπα [κόμματα] σε σταδιακή παρακμή. Η απόφαση να επιτραπεί σε εργαζομένους από την Ανατολική και την Κεντρική Ευρώπη να εισέλθουν στην χώρα χωρίς μεταβατικούς ελέγχους δεν ήταν κάτι που συγκέντρωσε ποτέ μεγάλη στήριξη στις αφημένες στην καθυστέρηση κοινότητες, αλλά το Λονδίνο έκανε λίγα, αν μη τι άλλο,για να τις αποζημιώσει.

ΚΟΠΙΩΔΗΣ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ

Οι πολιτικές του δημοψηφίσματος ήταν περίπλοκες. Οι Συντηρητικοί ήταν βαθιά διχασμένοι και η πλειοψηφία της εκλογικής βάσης του ίδιου του πρωθυπουργού ψήφισε εναντίον του. Είναι οι Εργατικοί, ωστόσο, που θα αντιμετωπίζουν αναμφισβήτητα τις πιο δύσκολες προκλήσεις στα επόμενα χρόνια˙ ήταν στους παραδοσιακούς χώρους των Εργατικών που η εξέγερση του Brexit ήταν πιο εντυπωσιακή. Το κόμμα είχε, μέχρι αυτό το σημείο, καταφέρει να επιδιορθώσει το χάσμα μεταξύ των υποστηρικτών του στο κοσμοπολίτικο, ευημερεύον Λονδίνο και σε εκείνους στις παραδοσιακές περιοχές στα βόρεια, μέσω του εκλογικού συστήματος.