Το Ιράκ μετά το ISIS | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το Ιράκ μετά το ISIS

Γιατί μπορεί να επίκεινται περισσότερες μάχες
Περίληψη: 

Μακράν του να προμηνύει το τέλος της τρέχουσας αναταραχής στο Ιράκ, η διάλυση του ISIS θα μπορούσε να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, δημιουργώντας ευκαιρίες για βίαιο ανταγωνισμό στις περιοχές που θα εγκαταλείπει η μαχητική ομάδα.

Η VERA MIRONOVA είναι συνεργάτις για την Διεθνή Ασφάλεια στο Κέντρο Belfer της Σχολής Kennedy του Πανεπιστημίου Harvard.
Ο MOHAMMED HUSSEIN είναι αναπληρωτής διευθυντής του Γραφείου Κουρδιστάν στο Iraq Oil Report.

Η εκστρατεία για την απελευθέρωση της Μοσούλης από το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος (ISIS) [1] έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πώς θα μοιάζει το Ιράκ [2] μόλις το ISIS θα έχει ηττηθεί. Η εκδίωξη αυτών των μαχητών από το Ιράκ πιθανώς ούτε θα μειώσει τον αριθμό των ένοπλων ομάδων στην χώρα, ούτε θα περιορίσει τις δυνατότητες για βία εκεί. Μακράν του να προμηνύει το τέλος της τρέχουσας αναταραχής στο Ιράκ, η διάλυση του ISIS θα μπορούσε να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, δημιουργώντας ευκαιρίες για βίαιο ανταγωνισμό στις περιοχές που θα εγκαταλείπει η μαχητική ομάδα.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους συμβαίνει αυτό. Πρώτος μεταξύ αυτών, είναι το γεγονός ότι το ISIS έχει επιδεινώσει τα παλιά παράπονα μεταξύ των διαφόρων ομάδων που ζουν υπό τον έλεγχό του, σε μια προσπάθεια να βάλει την μια εναντίον της άλλης. Επόμενος λόγος είναι η απότομη αύξηση των όπλων και της ξένης υποστήριξης που έχουν λάβει τα τελευταία χρόνια οι ένοπλες ομάδες του Ιράκ, σε μεγάλο βαθμό για να εξοπλιστούν ώστε να καταπολεμήσουν το ISIS. Ακόμη και καθώς το Ιράν, η Τουρκία [3] αλλά και άλλοι περιφερειακοί παίκτες ανταγωνίζονται για επιρροή στο μετα-ISIS Ιράκ, η Βαγδάτη θα πρέπει να διαχειριστεί αυξημένες εντάσεις σε τοπικό επίπεδο, τόσο μεταξύ των διαφόρων εθνοτικών και θρησκευτικών κοινοτήτων όσο και εντός των συγκεκριμένων ομάδων που τις αποτελούν.

04112016-1.jpg

Σιίτες μαχητές στην διάρκεια μαχών κατά του ISIS κοντά στο Kirkuk, τον Μάρτιο του 2015. AKO RASHEED / REUTERS
-------------------------------------

ΔΙΧΑΣΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΗΤΤΗΜΕΝΟΙ

Οι εντάσεις μεταξύ των εθνοτικών και θρησκευτικών κοινοτήτων του Ιράκ βρίσκονται σε άνοδο. Στα αμφισβητούμενα εδάφη στο βόρειο τμήμα της επαρχίας της Diyala, στα ανατολικά τμήματα της επαρχίας της Νινευή, και στην πόλη του Κιρκούκ η οποία κατελήφθη από Κούρδους μαχητές μετά την υποχώρηση του ιρακινού στρατού απέναντι σε μια επίθεση του ISIS το καλοκαίρι του 2014, οι τριβές, ιδίως μεταξύ Αράβων και Κούρδων [4], αυξάνονται.

Τις τελευταίες εβδομάδες, το Κιρκούκ και πάλι βρέθηκε κάτω από επίθεση από μαχητές του ISIS [5] που επιδιώκουν να εκτρέψουν τις ιρακινές δυνάμεις από την επίθεσή τους στην Μοσούλη. Σύμφωνα με τον Sheikh Burhan Assi, έναν Άραβα μέλος του επαρχιακού συμβουλίου του Κιρκούκ, μετά από μια τέτοια επίθεση τον Οκτώβριο, οι Κούρδοι μαχητές χρησιμοποίησαν τα μεγάφωνα σε τζαμιά σε πολλές κουρδικές γειτονιές για να απαιτήσουν από τους εσωτερικά εκτοπισμένους Άραβες να εγκαταλείψουν την πόλη -ένα σημάδι ότι οι Κούρδοι μαχητές θεωρούν πως οι Άραβες έχουν δεσμούς με το ISIS.

Οι Άραβες της περιοχής δεν είναι ικανοποιημένοι με την επέκταση της κουρδικής επιρροής που έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια. Αυτή την στιγμή, εκπροσωπούνται κυρίως από φυλές και δεν έχουν ακόμη οργανωθεί σε παραστρατιωτικές οργανώσεις. Αλλά αυτό θα μπορούσε εύκολα να αλλάξει από την στιγμή που απελευθερωθούν τα εδάφη που κατέχει το ISIS, ενθαρρύνοντας περισσότερες ομάδες να συνωστίζονται για την εξουσία και δημιουργώντας έτσι περισσότερη βία.

Καθώς οι εντάσεις μεταξύ Κούρδων και Αράβων έχουν αυξηθεί, το ίδιο έχουν κάνει και οι παλιές διαφωνίες μεταξύ Σιιτών και Σουνιτών Αράβων. Αυτές οι διαφωνίες υπήρχαν πολύ πριν την άνοδο του ISIS˙ σε χώρους όπου το ISIS έχει ηττηθεί, αυξάνονται χειρότερα. Σκεφτείτε την περίπτωση της Suleiman Bek, μιας μεσαίου μεγέθους πόλης κοντά στα σύνορα μεταξύ των επαρχιών Ντιγιάλα και Salah ad Din την οποία κατείχε το ISIS και ανακαταλήφθηκε από Ιρακινούς Κούρδους μαχητές και Σιίτες πολιτοφύλακες κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2014. Σχεδόν δύο χρόνια μετά την απελευθέρωση της περιοχής, ένοπλες σιιτικές ομάδες εξακολουθούν να εμποδίζουν πολλούς από τους Σουνίτες πολίτες που εγκατέλειψαν τις μάχες να επιστρέψουν στα σπίτια τους, αφήνοντάς τους να μαραζώνουν σε στρατόπεδα για εσωτερικά εκτοπισμένους. «Ακολούθησα όλες τις προβλεπόμενες διαδικασίες για να επιστρέψουν οι άνθρωποι στα σπίτια τους, αλλά στο τέλος της ημέρας δεν θα μπορούσα να κάνω τις πολιτοφυλακές να συμμορφωθούν με τους κανονισμούς της κυβέρνησης του Ιράκ», μας είπε ο Taleb Muhamed, διοικητής της υπο-περιοχής. Η αδυναμία της τοπικής κυβέρνησης αντανακλά μια ευρύτερη δυναμική στο Ιράκ: Η εξάρτηση της Βαγδάτης από τις σιιτικές πολιτοφυλακές επέτρεψε σε αυτές τις ομάδες να αποκτήσουν αδικαιολόγητη ισχύ.

Οι διαιρέσεις μεταξύ Σιιτών και Σουνιτών έχουν επεκταθεί σε τουρκμενικές κοινότητες, επίσης. Η πόλη της Ταλ Αφάρ προσφέρει απλώς ένα παράδειγμα. Όταν το ISIS κατέλαβε την Ταλ Αφάρ τον Ιούνιο του 2014, πολλοί Σιίτες Τουρκμένοι διέφυγαν και πολλοί Σουνίτες Τουρκμένοι προσχώρησαν στην μαχητική ομάδα, λεηλατώντας την πόλη και ξεπουλώντας την περιουσία μερικών από τους Σιίτες που είχαν φύγει. Η Ταλ Αφάρ εξακολουθεί να βρίσκεται υπό τον έλεγχο του ISIS˙ όταν τελικά απελευθερωθεί, οι εντάσεις μεταξύ Σιιτών και Σουνιτών Τουρκμένων θα μπορούσε να γίνουν φανερές.

ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΟ ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ

Παρά το γεγονός ότι ο πόλεμος κατά του ISIS έχει ενοποιήσει διάφορες κουρδικές ομάδες της Μέσης Ανατολής ενάντια σε έναν κοινό εχθρό, δεν έχει καταφέρει να εξαλείψει τις εσωτερικές αντιπαλότητες μεταξύ τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην Sinjar, όπου ο ανταγωνισμός μεταξύ των ομάδων που συνδέονται με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) και το Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (KDP), το κυρίαρχο κόμμα στην περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν [6], έχουν αυξηθεί από τότε που το ISIS είχε απωθηθεί από την περιοχή τον Νοέμβριο του 2015. Το ΡΚΚ ήταν μεταξύ των πρώτων ομάδων που αντέδρασε στις ενέργειες του ISIS στο Ιράκ και στην γενοκτονία της τρομοκρατικής ομάδας κατά των Yazidi στην περιοχή γύρω από την Sinjar –μια στάση που του επέτρεψε να εμβαθύνει σημαντικά την παρουσία του στην περιοχή.