Πώς ο Trump μπορεί να σώσει την φιλελεύθερη τάξη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς ο Trump μπορεί να σώσει την φιλελεύθερη τάξη

Και ακόμη να την μεταρρυθμίσει και να την ενισχύσει
Περίληψη: 

Η ιδέα ενός προέδρου Trump που θα χρησιμοποιεί το ασυνήθιστα αποκτηθέν διπλωματικό κεφάλαιό του στην υπεράσπιση των βασικών δομών που βοήθησαν να γίνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες ασφαλείς, ελεύθερες και ευημερούσες, μπορεί να φαίνεται ως κάτι απίθανο. Αλλά η μοναδική ανάρρησή του στην εξουσία θα μπορούσε, επίσης, να του επιτρέψει να κάνει μερικές από τις πιο γνωστικές κινήσεις εξωτερικής πολιτικής από τότε που ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον πήγε στην Κίνα.

Ο RICHARD FONTAINE είναι πρόεδρος του Center for a New American Security στην Ουάσινγκτον.

Κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο εκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, κατέστησε σαφές ότι δεν του αρέσει η επικρατούσα διεθνής τάξη και απορρίπτει βασικά συστατικά της παραδοσιακής εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Αντιπαραβάλλοντας την προσέγγισή του «Πρώτα η Αμερική» με το στάτους κβο της «παγκοσμιοποίησης», ο Trump άφησε να εννοηθεί ότι οι Αμερικανοί δεν είναι οι κύριοι αποδέκτες των ωφελημάτων της σημερινής παγκόσμιας τάξης, αλλά τα θύματά της. Αποδυναμωμένες από κακές εμπορικές συμφωνίες, εξαπατημένες από παρασιτικούς συμμάχους, και προσκαλεσμένες σε ατελείωτες στρατιωτικές επεμβάσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες, κατά την άποψη του εκλεγέντος προέδρου, δεν θα πρέπει πλέον να ξοδεύουν αίμα και πλούτο στην ενδυνάμωση του διεθνούς συστήματος.

Και όμως, όπως θα ανακαλύψει η ομάδα του κατά την ανάληψη των καθηκόντων του, το γκρέμισμα της φιλελεύθερης, βασισμένης σε κανόνες διεθνούς τάξης, μόνο θα επιδεινώσει τα προβλήματα που έχει εντοπίσει ο Trump. Αν ο Trump επιδιώκει να ενισχύσει την ασφάλεια και την ευημερία των Αμερικανών που τον έστειλαν στον Λευκό Οίκο, θα πρέπει να επιδιορθώσει την παγκόσμια τάξη και όχι να την τερματίσει. Είναι, επομένως, καλά νέα το ότι, με αληθινό στυλ του τύπου «ο Νίξον πηγαίνει στην Κίνα», οι μήνες που ξόδεψε ο Trump επικρίνοντας συμμάχους, εμπορικές συμφωνίες και ισχύοντες κανόνες, τον βάζουν στην μοναδική θέση να μεταρρυθμίσει και να ενισχύσει την υπό την ηγεσία των ΗΠΑ τάξη, εάν επιλέξει να το πράξει.

Η ανάληψη αυτού του έργου θα απαιτούσε μια αλλαγή προοπτικής από τον Trump και την ομάδα εθνικής ασφαλείας του. Αλλά ίσως να είναι ακριβώς το είδος του μετασχηματισμού που προκύπτει από τη μετάβαση από την προεκλογική εκστρατεία στην διακυβέρνηση. Καθώς η ομάδα του Trump παίρνει τα ηνία της εξωτερικής πολιτικής, θα βλέπει ότι τα στοιχεία της διεθνούς τάξης είναι αρκετά συγκεκριμένα και δημιουργήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους. Ως εκ τούτου, το αλληλοσυνδεόμενο δίκτυο προτύπων, θεσμών, κανόνων και σχέσεων που συνθέτουν την φιλελεύθερη διεθνή τάξη -που κυμαίνονται από το ναυτικό δίκαιο μέχρι το καθεστώς μη διάδοσης μέχρι το εμπόριο και τα χρηματοοικονομικά μέτρα- έχει αποδώσει απτά οφέλη για τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΚΡΙΤΕΣ ΤΗΣ

Διαδοχικοί πρόεδροι έχουν χρησιμοποιήσει την δύναμη των ΗΠΑ για να ενισχύσουν τους κανόνες της διεθνούς τάξης και να τιμωρήσουν τους παραβάτες. Στις επτά δεκαετίες από τότε που ο κόσμος έφυγε από μια τάξη που βασιζόταν σε σφαίρες επιρροής, κυβερνώμενη μόνο από την ισχύ, η φιλελεύθερη τάξη βοήθησε να διατηρηθεί η ειρήνη ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις, προώθησε την οικονομική ευημερία και διευκόλυνε την εξάπλωση της ελευθερίας.

Γι’ αυτό οι Ρεπουμπλικανοί και Δημοκρατικοί πρόεδροι ομοίως τόνισαν την σημασία της παγκόσμιας τάξης, ενώ διέφεραν με βασικούς τρόπους για το πώς μπορούσαν να την διαμορφώσουν και να την ενισχύσουν καλύτερα. Για παράδειγμα, το έγγραφο επί της στρατηγικής εθνικής ασφάλειας του Δημοκρατικού προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα το 2015 [1], αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο για την διεθνή τάξη, τονίζοντας την υποχρέωση των Ηνωμένων Πολιτειών να ενισχύουν και να δημιουργούν «κανόνες, πρότυπα και θεσμούς που είναι θεμέλια για την ειρήνη, την ασφάλεια, την ευημερία» και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για τον Ρεπουμπλικανό πρόεδρο Τζορτζ Μπους, ο στόχος [2] ήταν «να χρησιμοποιήσουμε την θέση μας της απαράμιλλης ισχύος και επιρροής για να χτίσουμε μια ατμόσφαιρα διεθνούς τάξης και διαφάνειας».

Στην προεκλογική εκστρατεία, ο Trump άρθρωσε μια πολύ διαφορετική άποψη. Οι άσχημα διαπραγματευμένες εμπορικές συμφωνίες, υποστήριξε, έχουν εξαφανίσει αμερικανικές θέσεις εργασίας και τις έστειλαν σε χώρες μειωμένων μισθολογίων και διαχειριζόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών. Οι φορολογούμενοι των ΗΠΑ ξοδεύουν δισεκατομμύρια δολάρια για να υποστηρίξουν τις δυσανάλογες ευθύνες της χώρας, ενώ οι «τζαμπατζήδες» ευημερούν λόγω της σταθερότητας που παρέχει η Ουάσιγκτον. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναλαμβάνουν ευθύνες ασφαλείας που είναι καλύτερο να αφήνονται στους ντόπιους, και η προσπάθεια να γεμίσουν τα κενά και να διορθώσουν τα λάθη στην παγκόσμια σκηνή οδηγεί σε λανθασμένες περιπέτειες, όπως οι παρεμβάσεις στο Ιράκ και την Λιβύη. Τοποθετημένο έτσι, είναι σαφές το γιατί πολλοί Αμερικανοί θα μπορούσαν εύλογα να συμπεράνουν ότι ο παραδοσιακός ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών στην παγκόσμια τάξη είναι μια άδικη κατάσταση και ότι απαιτείται μια σημαντική διόρθωση πορείας -και σύντομα.

Πράγματι, ένα βασικό μάθημα των προεδρικών εκλογών είναι ότι η παγκοσμιοποίηση και οι υπάρχουσες δομές της δεν λειτουργούν για ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού των ΗΠΑ. Τα παραδοσιακά επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται προς υπεράσπιση της παγκοσμιοποίησης έχουν ισοπεδωθεί. Εάν η παγκόσμια τάξη, ενισχυμένη από την δύναμη των ΗΠΑ, φιλοδοξεί να δημιουργήσει τις ευλογίες της ασφάλειας, της ευημερίας και της ελευθερίας … λοιπόν, πολλοί Αμερικανοί αισθάνονται ότι τις έχουν ήδη χάσει.