Χαμένοι στη μετανάστευση | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Χαμένοι στη μετανάστευση

Πώς η Ελλάδα γίνεται το Ναουρού της Ευρώπης

Ο Βουρνούς, ο δήμαρχος Χίου, ανησυχεί για τα διευρυνόμενα ρήγματα στον κοινωνικό ιστό του νησιού. Οι μικροκλοπές από πεινασμένους, φτωχούς πρόσφυγες βρίσκονται σε άνοδο. Μερικές φορές συγκρούονται με τους ντόπιους. Στα μικρά χωριά γύρω από την VIAL, ένα hot spot προσφύγων, οι κάτοικοι έχουν σχηματίσει ομάδες επαγρύπνησης που περιπολούν στην περιοχή κάθε νύχτα. Η κατάσταση έχει επίσης πλήξει τον τουρισμό, ένα σημαντικό κομμάτι της τοπικής οικονομίας. Οι διεθνείς αφίξεις πτήσεων τσάρτερ έχουν μειωθεί περισσότερο από 70% από το 2014. Για πρώτη φορά στην πρόσφατη μνήμη, δεν υπάρχουν πτήσεις τσάρτερ προγραμματισμένες για το επόμενο έτος. Είναι ένα χαστούκι, είπε ο Βουρνούς, αφότου η Χίος αναγνωρίστηκε διεθνώς πέρσι για την γενναιοδωρία της προς τους πρόσφυγες. Εν τω μεταξύ, «το υψηλότερο κόστος είναι το κόστος ευκαιρίας, το οποίο είναι τεράστιο, και θα πληρώσουμε για αυτό στο μέλλον», εξήγησε ο Βουρνούς. Τα έργα δημοτικών υποδομών και οικονομικής ανάπτυξης έχουν τεθεί σε αναμονή καθώς η διαχείριση των προσφύγων καταναλώνει την προσοχή από τις τοπικές προτεραιότητες.

06122016-1.jpg

Μια σκηνή καίγεται κατά την διάρκεια ταραχών σε ένα στρατόπεδο προσφύγων στην Χίο, τον Νοέμβριο του 2016. EUROKINISSI / REUTERS
----------------------------------------

Μακριά από τα προβλήματα στο πεδίο, οι Αρχές της ΕΕ και της Ελλάδας είναι μπλεγμένες σε ένα περίτεχνο παιχνίδι επίρριψης ευθυνών. «Ο στόχος της εξασφάλισης αποδόσεων … έχει ως επί το πλείστον παρεμποδιστεί από τον αργό ρυθμό της επεξεργασίας των αιτήσεων ασύλου σε πρώτο βαθμό από την Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου (ακόμη και με την βοήθεια της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο [European Asylum Support Office, EASO]) και της επεξεργασίας των προσφυγών από την νεοσύστατη Ελληνική Αρχή Ενστάσεων», έγραψε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην έκθεση προόδου της τον Σεπτέμβριο σχετικά με τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας. Κάλεσε επίσης την Ελλάδα να αυξήσει «επειγόντως» την ικανότητά της να επιστρέφει αφικνούμενους μετανάστες, «κάτι που θεωρείται ότι είναι ο βασικός αποτρεπτικός παράγοντας για τους παράνομους μετανάστες και λαθρεμπόρους».

Οι Έλληνες αξιωματούχοι έχουν έναν αποφασιστικά διαφορετικό τόνο. Η διευθύντρια της υπηρεσίας ασύλου της χώρας, Μαρία Σταυροπούλου, είπε πρόσφατα στο CNN Greece ότι η EASO έχει στείλει λιγότερους από 40 από τους υπεσχημένους 400 «ειδικούς σε θέματα ασύλου» από διάφορα κράτη-μέλη της ΕΕ που υποτίθεται ότι θα βοηθήσουν τις ελληνικές Αρχές να αποφασίσουν για περιπτώσεις [προσφύγων] στα νησιά. Πολλοί αρνούνται να στείλουν περισσότερους λόγω των ανησυχιών για την ασφάλεια του προσωπικού, πρόσθεσε˙ οι πρόσφυγες, με τον φόβο της απέλασης και ζώντας σε απερίγραπτα υπερπλήρεις καταυλισμούς, έχουν βάλει φωτιά σε αυτοσχέδια γραφεία της EASO και γραφεία υπηρεσιών ασύλου. Το Βέλγιο ανακάλεσε πρόσφατα το προσωπικό του από την Ελλάδα εξαιτίας ανησυχιών ότι οι εργαζόμενοι θα εμπλακούν σε μια επίθεση. Αλλά η επίπονη διαδικασία της αξιολόγησης των αξιώσεων [ασύλου] δεν μπορεί να κινηθεί πιο γρήγορα έως ότου η Ελλάδα πάρει περισσότερη βοήθεια της ΕΕ. «Είναι ένας φαύλος κύκλος», δήλωσε η Σταυροπούλου.

Η EASO, εν τω μεταξύ, λέει ότι έχει στείλει 44 [ειδικούς σε θέματα ασύλου]και προσπαθεί να μαζέψει τουλάχιστον 54 ακόμη. Οι 400 που υποσχέθηκε στην αρχή της συμφωνίας, εξηγεί ο εκπρόσωπος Jean-Pierre Schembri, βασίστηκαν σε αριθμούς αφίξεων οι οποίοι έχουν μειωθεί σημαντικά. Ως προς το γιατί δεν έχουν αναπτυχθεί περισσότεροι στην Ελλάδα μέχρι τώρα, ο Schembri λέει ότι χρειάζονται στις δικές τους χώρες. «Στην ΕΕ υπάρχει σήμερα μια μεγάλη συσσώρευση υποθέσεων ασύλου [περίπου ένα εκατομμύριο] οι οποίες πρέπει να υποστούν επεξεργασία», μου είπε.

Μια πρόσφατη περίπτωση έδειξε πως οι πρόσφυγες μπαίνουν σε κίνδυνο λόγω της έλλειψης προσωπικού και εποπτείας. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ισχυρίζονται ότι η Ελλάδα εξαπάτησε τουλάχιστον οκτώ Σύρους πρόσφυγες απελαύνοντάς τους στην Τουρκία χωρίς να τους δώσει την ευκαιρία να υποβάλουν αίτηση για άσυλο, μια παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Η ομάδα [των Σύριων] η οποία περιελάμβανε τέσσερα παιδιά κάτω των πέντε ετών, έφτασε στο ελληνικό νησί της Μήλου στις 9 Οκτωβρίου. Δύο εβδομάδες αργότερα, υπάλληλοι του συνοριακού οργανισμού της ΕΕ (Frontex) τους συνόδευσαν σε μια πτήση που νόμιζαν ότι είχε προορισμό την Αθήνα.

Οι Σύριοι συνειδητοποίησαν ότι πήγαν στην Τουρκία μόνο όταν κατέβηκαν από το αεροπλάνο και είδαν τις τουρκικές σημαίες, είπαν [1] στην Διεθνή Αμνηστία. «Αυτό είναι, στην καλύτερη περίπτωση ανικανότητα και στην χειρότερη μια κυνική προσπάθεια από τις Αρχές, υπό μια ολοένα αυξανόμενη πίεση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, για την απομάκρυνση Σύριων προσφύγων από την χώρα με οποιοδήποτε κόστος», δήλωσε ο John Dalhuisen, διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη.

Για να ανακουφίσει την πίεση στα νησιά, η ελληνική κυβέρνηση και οι τοπικοί δήμαρχοι αγωνίζονται για την μεταφορά των προσφύγων στην ηπειρωτική χώρα. Αλλά αυτό θα ήταν «σαν σαν να βγάζεις ένα βασικό τουβλάκι από έναν πύργο Jenga», μου είπε ο Knaus, γιατί θα σηματοδοτήσει στους δυνητικούς μετανάστες ότι δεν ρισκάρουν πραγματικά να επιστρέψουν στην Τουρκία. Και αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει μια επανάληψη του περασμένου φθινοπώρου, όταν δεκάδες βάρκες πλημμύριζαν τις ελληνικές ακτές κάθε μέρα.