Τα ανθρώπινα δικαιώματα καταστέλλονται στο Καζακστάν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τα ανθρώπινα δικαιώματα καταστέλλονται στο Καζακστάν

Η Astana κινείται προς τα πίσω

Ο εκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, φαίνεται να πιστεύει ότι η 25χρονη ιστορία του Καζακστάν αποτελεί ένα «θαύμα». [3] Ωστόσο, η ημέρα εορτασμού της ανεξαρτησίας στις 16 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε κάτω από τα σύννεφα μιας οικονομικής κρίσης. Η οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί κατά μόνο 0,5% το 2016, το χαμηλότερο ποσοστό από το 1998, κάτι που προκαλεί μεγάλες δυσκολίες στους απλούς ανθρώπους.

Η ηγεσία του Καζακστάν, όμως, εμφανίζεται ως έχουσα αυτοπεποίθηση, προσπαθώντας να εστιάσει αλλού την προσοχή. Οι διαφημίσεις για την Astana Expo 2017, το τελευταίο έργο δημοσίων σχέσεων εντυπωσιασμού της χώρας, είναι παντού -σε αεροπλάνα, στάσεις λεωφορείων, ακόμη και στα πέτα των φρουρών ασφαλείας της κυβέρνησης.

Πράγματι, λίγες άλλες χώρες μεσαίου εισοδήματος εργάζονται σκληρότερα, ή αναμφισβήτητα είναι πιο επιτυχείς, καλλιεργώντας μια παγκόσμια εικόνα ευημερίας, πολυμορφίας, και ευθύνης. Η διεθνής νίκη-κλειδί της Astana το 2016 –το ότι πέτυχε μια διετή θητεία στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών [4] αρχίζοντας από τον Ιανουάριο του 2017- ταιριάζει σε αυτό το μοτίβο.

Αλλά αυτές οι εκστρατείες προβολής είναι αποσυνδεδεμένες από την πραγματικότητα επί του εδάφους. Για πολλά χρόνια, η προσέγγιση του προέδρου του Καζακστάν, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, «πρώτα η οικονομία, αργότερα οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις», υποβάθμιζε την παραφωνία. Στο Καζακστάν δεν υπάρχουν ελεύθερες εκλογές, επιτρέπονται λίγες ανοιχτές ομιλίες, και η κυβέρνηση καταστέλλει σημαντικά τα ανθρώπινα δικαιώματα [5], αλλά τουλάχιστον μερικοί απλοί πολίτες είδαν τα οικονομικά οφέλη να συσσωρεύονται.

Τώρα, όμως, η πραγματικότητα καθιστά προφανές ότι η προσέγγιση ήταν μάλλον, «πρώτα η οικονομία, ποτέ οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις».

Η κυβέρνηση του Καζακστάν διακηρύσσει ότι υποστηρίζει την βελτίωση της διακυβέρνησης, για παράδειγμα, με την οικοδόμηση ενός ανεξάρτητου δημόσιου τομέα, με τακτικές διαβουλεύσεις με την κοινωνία των πολιτών, και με μια δικαστική μεταρρύθμιση ως μέρος του σχεδίου της να γίνει μια από τις κορυφαίες 30 πιο ανεπτυγμένες οικονομίες ως το 2050. Στην πραγματικότητα, ο καταπιεστικός έλεγχος επί της κοινωνίας και η καταστολή των διαφωνούντων εντείνονται. Κατά τα τελευταία δύο χρόνια, η οικονομική ύφεση έχει βάλει τις Αρχές στα όριά τους, και οι εικασίες για το ποιος θα διαδεχθεί τον Ναζαρμπάγιεφ, ο οποίος είναι 76 ετών, έχουν προσθέσει στην πίεση.

Οι εξελίξεις στα μέσα του 2016 ταρακούνησαν σίγουρα την κυβέρνηση. Πρώτα, τον Απρίλιο και τον Μάιο, υπήρξαν σπάνιες δημόσιες διαμαρτυρίες [6] σε διάφορες πόλεις κατά των σχεδίων της κυβέρνησης για την μεταρρύθμιση της ακίνητης περιουσίας που θα παρατείνει την περίοδο στην οποία οι αλλοδαποί θα μπορούσαν να μισθώνουν γη στο Καζακστάν από δέκα χρόνια στα 25. Στην συνέχεια, τρεις φερόμενες ως ισλαμιστικές εξτρεμιστικές επιθέσεις κατά αμάχων και στρατιωτικών στόχων, τον Ιούνιο και τον Ιούλιο άφησαν 30 νεκρούς (συμπεριλαμβανομένων των επιτιθεμένων). Από τότε, το κίνητρο των Αρχών να χαλιναγωγήσουν τα κοινωνικά κινήματα που θα μπορούσαν, κατά την άποψή τους, να θέσουν μια απειλή, έχει κερδίσει το πάνω χέρι επί οποιασδήποτε εφαρμογής των πολύ απαραίτητων κοινωνικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων.

Με λίγα λόγια, το Καζακστάν κινείται προς τα πίσω και τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου υποφέρουν.

22122016-1.jpg

Το τζαμί Sultan Khazret, το μνημείο του λαού του Καζακστάν, και το Παλάτι της Δημιουργικότητας «Shabyt» στην Αστάνα, τον Σεπτέμβριο του 2013. SHAMIL ZHUMATOV / REUTERS
----------------------------------------

Η Anara Ibrayeva, η επικεφαλής της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης (ΜΚΟ) Kadyr Kasiyet, η οποία εργάζεται για την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχει τα στοιχεία για να το αποδείξει. Το μικρό γραφείο της στην φουτουριστική πρωτεύουσα του Καζακστάν συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικά με τις συνεχείς παρενοχλήσεις από το κράτος και τις διώξεις των ακτιβιστών, περιλαμβανομένων των υποστηρικτών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των υπερασπιστών του περιβάλλοντος και της εργασίας, των ακτιβιστών υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών, των δικηγόρων, και των bloggers του Facebook. Σε κάποιο σημείο, τράβηξε από τα χαρτιά της ένα διάγραμμα που δείχνει την αύξηση του αριθμού των περιπτώσεων που έχει τεκμηριώσει η ομάδα της -247 άτομα που αντιμετωπίζουν απειλές ή παρενοχλήσεις μεταξύ Οκτωβρίου 2015 και Ιουλίου 2016, 78 περισσότερα από πριν εννέα μήνες. Πολλές περιπτώσεις δεν καταγγέλλονται, είπε -ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανότατα τρεις φορές υψηλότερος από όσο ο δικός της.

Ένας άλλος πίνακας δείχνει τους νέους νόμους που προτείνονται ή θεσπίζονται τα τελευταία δύο χρόνια οι οποίοι φαίνεται να έχουν στόχο τον περιορισμό των δραστηριοτήτων των ΜΚΟ και τον έλεγχο της χρηματοδότησής τους. Τα μέτρα είναι ηπιότερα από ό, τι ο ρωσικός νόμος για τους «ξένους πράκτορες», ο οποίος στοχεύει ομάδες που λαμβάνουν χρηματοδότηση από το εξωτερικό, δήλωσε η Ibrayeva. «Αλλά ο αντίκτυπος είναι ο ίδιος». Η ομάδα της υφίστατο επίσης έναν χρονοβόρο φορολογικό έλεγχο κατά τον χρόνο της επίσκεψής μου -άλλη μια τακτική που χρησιμοποιείται από την κυβέρνηση για να συρρικνώνει τους πόρους [των ομάδων] και να τις εμποδίζει να εργάζονται κανονικά.

Έπειτα, υπάρχουν η Lalisa Kharkova και ο Nurbek Kushakbaev, οι συνδικαλιστές που έχουν βιώσει το βαρύ χέρι των Αρχών τα τελευταία χρόνια. Κατά περίεργο τρόπο για την κυβέρνηση, η ημέρα της ανεξαρτησίας σηματοδότησε επίσης την πέμπτη επέτειο των συγκρούσεων στην Zhanaozen, στο δυτικό Καζακστάν, που ακολούθησαν την παρατεταμένη απεργία στην βιομηχανία πετρελαίου και άφησαν τουλάχιστον 12 νεκρούς. Η βία αποτέλεσε ένα σοκ για την χώρα, αλλά τα μέτρα που πήρε η κυβέρνηση στην συνέχεια για την καλύτερη ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων είχαν σε μεγάλο βαθμό το αντίθετο αποτέλεσμα.

Στην διάρκεια ενός ελαφρού γεύματος σε ένα καφέ στην Αλμάτι, ο Kushakbaev, ο οποίος εργάζεται για ένα συνδικάτο εργαζομένων σε κατασκευές της βιομηχανίας πετρελαίου στο δυτικό Καζακστάν, μίλησε για τον εκφοβισμό που έχει αντιμετωπίσει μετά την εποχή του περιστατικού στην Zhanaozen. Περιέγραψε μια κλήση από τις υπηρεσίες ασφαλείας, απειλές για την οικογένειά του, και σαμποτάρισμα στο αυτοκίνητό του. «Πρέπει να είμαι σε επιφυλακή», είπε.

Η Kharkova είναι πρόεδρος της Συνομοσπονδίας των Ανεξάρτητων Συνδικάτων του Καζακστάν. Λόγω των περιορισμών που εισήχθησαν με έναν νόμο του 2014 για τα συνδικάτα, δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει την εγγραφή [2] της συνομοσπονδίας της και των σωματείων που είναι μέλη της, καθιστώντας αδύνατες τις συνήθεις δραστηριότητες της Ένωσης. Κατά την διάρκεια της συνάντησής μας, έλαβε τηλεφωνήματα από συναδέλφους της στην Ένωση σχετικά με αγωγές που έχει καταθέσει το Υπουργείο Δικαιοσύνης εναντίον δύο βιομηχανικών συνδικάτων. Οι μηνύσεις επιδιώκουν να διαλύσουν τα συνδικάτα επειδή δεν ολοκλήρωσαν τις επαχθείς προϋποθέσεις εγγραφής. Από την συνάντησή μας και μετά, η ίδια η συνομοσπονδία της Kharkova έχει δεχθεί μια μήνυση που ζητά την εκκαθάρισή της. Τώρα αντιμάχεται την προσφυγή στο δικαστήριο [7].

Το 2015 και το 2016, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας δημοσιοποίησε μια σκληρή κριτική της για τους αδικαιολόγητους περιορισμούς στη νομοθεσία των συνδικαλιστικών οργανώσεων του Καζακστάν. Η Kharkova ελπίζει ότι οι Αρχές θα αποσύρουν τις μηνύσεις και θα επιτρέψουν στην Ένωσή της να λειτουργεί χωρίς παρεμβολές. «Μας χαρακτηρίζουν ως εξτρεμιστές ... απλά επειδή κάνουμε συνδικαλιστικό έργο», είπε.

Μακριά από το Αλμάτι, σε μια αίθουσα δικαστηρίου στην Atyrau, στο δυτικό Καζακστάν, δύο ακτιβιστές, ο Maks Bokaev και ο Talgat Ayan, γνώρισαν [8] την πλήρης ισχύ της καταστολής των Αρχών στους διαφωνούντες, στις 28 Νοεμβρίου. Τον Απρίλιο, οι δύο άνδρες χρησιμοποίησαν το Facebook για να καλέσουν για μια ειρηνική διαμαρτυρία στην πόλη κατά των προτάσεων του Ναζαρμπάγιεφ για την μεταρρύθμιση της γης. Ζήτησαν άδεια για να διεξαγάγουν την διαδήλωση, κάτι που απορρίφθηκε, αλλά εκατοντάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους έτσι κι αλλιώς. Η αστυνομία διέλυσε επιθετικά τις προσπάθειες διεξαγωγής διαδηλώσεων σε άλλες πόλεις τον Μάιο, έχοντας εκ των προτέρων συλλάβει πάνω από δύο δωδεκάδες ακτιβιστές, συμπεριλαμβανομένων των Bokaev και Ayan. Αν και οι άλλοι αφέθηκαν ελεύθεροι αφότου εξέτισαν ποινές για υποτιθέμενες διοικητικές παραβάσεις, οι δύο άνδρες είχαν κατηγορηθεί με το αόριστο ποινικό αδίκημα της «υποκίνησης σε κοινωνική διχόνοια». Μετά από μια δίκη που αμαυρώθηκε από διαδικαστικές παραβάσεις, αμφότεροι καταδικάστηκαν σε πέντε χρόνια φυλάκισης, απλά για την άσκηση του δικαιώματός τους για ειρηνική διαμαρτυρία.

ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ

Το Καζακστάν έχει την υποχρέωση να εκπληρώνει τις δεσμεύσεις των διεθνών συνθηκών για τα ανθρώπινα δικαιώματα τις οποίες έχει υπογράψει οικειοθελώς, και είναι προς το συμφέρον της κυβέρνησης να το πράττει. Το Καζακστάν ποθεί την αναγνώριση από διεθνείς οργανισμούς. Θέλει να ενταχθεί σε διάφορες επιτροπές του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), το κλαμπ των πλούσιων εθνών που εδρεύει στο Παρίσι, για να προετοιμαστεί, όπως ελπίζει, για μια μελλοντική [πλήρη] ένταξη. Ωστόσο, η νομική καταστολή του στις ΜΚΟ φαίνεται να παραβιάζει τα πρότυπα του ΟΟΣΑ. Οι νέοι περιορισμοί στην ξένη χρηματοδότηση ήδη επηρεάζουν αρνητικά το έργο των χορηγών και άλλων ξένων οργανισμών. Και οι διεθνείς εταίροι του Καζακστάν θα μπορούσαν να αντηχήσουν τις επικρίσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, εκτός κι αν η Αστάνα τις αντιμετωπίσει.

Όσο πιο γρήγορα το Καζακστάν επιλύσει την διαφορά μεταξύ της φήμης και της πραγματικότητας, τόσο πιο γρήγορα οι απλοί άνθρωποι θα αποκτήσουν μεγαλύτερη προστασία επί των δικαιωμάτων τους. Μόνο τότε η χώρα θα έχει μια πραγματική πιθανότητα να πετύχει τις υψηλές διεθνείς φιλοδοξίες της. Κάτι τέτοιο δεν θα πρέπει να χρειαστεί ένα θαύμα.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/asia/2016-12-21/kazakhstan-s-hum...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.hrw.org/about/people/hugh-williamson
[2] https://www.hrw.org/report/2016/11/23/we-are-not-enemy/violations-worker...
[3] http://www.politico.com/story/2016/12/trump-kazakhstan-miracle-nazarbaye...
[4] https://www.hrw.org/news/2016/06/27/un-security-council-both-asian-candi...
[5] https://www.hrw.org/europe/central-asia/kazakhstan
[6] https://www.hrw.org/news/2016/05/23/kazakhstan-crackdown-peaceful-protest
[7] https://www.hrw.org/news/2016/12/07/kazakhstan-move-shut-down-trade-unions
[8] https://www.hrw.org/news/2016/11/28/kazakhstan-2-activists-sentenced-5-y...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition