Το διακύβευμα των συνομιλιών για το Κυπριακό | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το διακύβευμα των συνομιλιών για το Κυπριακό

Τι κρύβει η στάση της Τουρκίας
Περίληψη: 

Η βασική διαφορά μεταξύ των κοινοτήτων είναι ότι στην Κύπρο υπάρχει αγεφύρωτο χάσμα κοσμοθεωριών. Ο ελληνικός πολιτισμός ευρίσκεται σε φάση μετανεωτερικότητος, πιστεύει και εφαρμόζει τις ανθρωπιστικές αξίες, το διεθνές δίκαιο και την ειρηνική συνύπαρξη. Από την άλλη, η Τουρκία ασκεί ακραία realpolitik και φροντίζει για την αναβίωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, απειλώντας όλους τους γείτονες και απαιτώντας την αναθεώρηση των Συνθηκών urbi et orbi.

Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ είναι Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω

Πολύ μεγάλη ανησυχία επικρατεί λόγω της απροσδόκητης αποφάσεως για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για λύση του Κυπριακού μέσα σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα με κορωνίδα την πολυμελή διάσκεψη για διευθέτηση –υποτίθεται- του θέματος των εγγυήσεων και της αποχωρήσεως του κατοχικού στρατού.

Τις συνομιλίες στο Μον Πελεράν τορπίλισε η Τουρκία με τις οδηγίες που έδωσε στους Τουρκοκύπριους να υπαναχωρήσουν στο εδαφικό την τελευταία στιγμή, για να εκβιάσει σύγκληση της πολυμελούς διασκέψεως, κατ’ αυτήν πενταμελούς, πράγμα το οποίο τελικώς επέτυχε. Στην διάσκεψη η Τουρκία είτε θα υποχωρήσει στο θέμα του προσφυγικού, δηλαδή να δεχθεί μερικές χιλιάδες περισσότερους πρόσφυγες στην Βόρεια Κύπρο ως αντάλλαγμα της παραμονής των στρατευμάτων της στο νησί και την διατήρησή της ως εγγυήτριας δυνάμεως είτε θα υποχωρήσει μερικώς στο θέμα των εγγυήσεων υπό τον όρο εξασφαλίσεως μεγαλύτερου μεριδίου στο εδαφικό και υποχωρήσεως των Ελληνοκυπρίων σε άλλα κεφάλαια όπως στην αποδοχή της εναλλακτικής Προεδρίας, κλπ. Επειδή υπάρχει δαιμονοποίηση των εγγυήσεων, τυχόν μερική υποχώρηση της Τουρκίας στο κεφάλαιο αυτό θα παρουσιαστεί ως επαρκής δικαιολογία για επώδυνες υποχωρήσεις εκ μέρους των Ελληνοκυπρίων στα θέματα ουσίας.

Το χρονικό που μας οδήγησε στην επανέναρξη των συνομιλιών μπορεί να συνοψισθεί ως εξής:
Σε ομιλία του αμέσως μετά την διακοπή των συνομιλιών στα εγκαίνια δημοτικού θεάτρου στην Λεμεσό, ο πρόεδρος Αναστασιάδης σχεδόν δάκρυσε όταν αναφέρθηκε στους Τουρκοκύπριους, τους προσφώνησε δε ως αδέλφια μας «με τα οποία πρέπει και μπορούμε να ζήσουμε ενωμένοι», μια ακατανόητη χειρονομία αφού γνωρίζει πολύ καλά ότι τα αισθήματά του δεν ανταποδίδονται από τους Τουρκοκυπρίους.

Μετά από πρωτοβουλία του προέδρου Αναστασιάδη παρακάθισαν την 1η Δεκεμβρίου οι δύο πλευρές σε δείπνο που παρέθεσαν τα Ηνωμένα Έθνη και αποφασίσθηκε η επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

28122016-1.jpg

Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας με τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη στις Βρυξέλλες, στις 11 Ιουνίου 2015. REUTERS/Francois Lenoir
---------------------------------------------------

Όσον αφορά την Ελλάδα, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε αμέσως μετά την διακοπή των συνομιλιών, την επιθυμία του να συναντηθεί με τον Ερντογάν για να πιέσει για επανέναρξη των συνομιλιών. Κατά δημοσιογραφικές δε πληροφορίες (Καθημερινή 24-25/12/2016) η Αθήνα έχει θέσει ως όρο συμμετοχής στην πολυμερή διάσκεψη της Γενεύης την προηγούμενη πραγματοποίηση διμερούς συναντήσεως των κ.κ. Τσίπρα και Ερντογάν.

Είναι, τουλάχιστον, αμφισβητούμενο αν αυτή είναι η σωστή κίνηση. Από μια τέτοια συνάντηση αναμενόμενο είναι η Ελλάδα να είναι σε μειονεκτική θέση. Η Ελλάδα δεν έχει τρόπο να πιέσει την Τουρκία, μόνο να την δελεάσει με υποχωρήσεις τόσο στο Κυπριακό, ενδεχομένως και στο Αιγαίο. Έχει δημοσιευθεί (Καθημερινή 04/12/2016) ότι η Τουρκία θέλει να συνδυάσει την λύση του Κυπριακού με την ριζική αναθεώρηση των ελληνο-τουρκικών σχέσεων, συνδέοντας την λύση με περιφερειακό ενεργειακό πλαίσιο συνεργασίας.

Με την δημόσια έκφραση τέτοιων συναισθημάτων και επιθυμιών, η άνευ προηγουμένου πίεση που δέχεται η ελληνοκυπριακή πλευρά από όλους, Γενικό Γραμματέα ΟΗΕ, Ευρώπη, Ηνωμένες Πολιτείες, Ηνωμένο Βασίλειο ακόμη και Ελλάδα, είναι φυσικό να καρποφορήσει. Είναι το άλλοθι που χρειάζονται οι τρίτοι για «να βοηθήσουν» στην επίλυση. Κανείς δεν θα τους κατηγορήσει εκ των υστέρων για την συμπεριφορά τους. Πρέπει να είμαστε και «ευγνώμονες» από πάνω.

Μετά από το δείπνο μεταξύ των δύο Κυπρίων ηγετών και των εκπροσώπων των Ηνωμένων Εθνών ανακοινώθηκε στις 2 Δεκεμβρίου συμφωνία για άμεση έναρξη και εντατικοποίηση νέου κύκλου συνομιλιών εφ’ όλων των κεφαλαίων, η συνέχισή τους στην Γενεύη και την επομένη του τερματισμού των συνομιλιών που προσδιορίζεται στις 11 Ιανουαρίου, η πραγματοποίηση διασκέψεως με τις εγγυήτριες δυνάμεις «αλλά και με όσα των εμπλεκομένων μερών απαιτείται» υπονοώντας την Ε.Ε., ο ΟΗΕ και ενδεχομένως μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Στην δήλωση δεν φαίνεται ότι είναι προϋπόθεση η συμφωνία επί των επιμέρους κεφαλαίων για την σύγκληση της πολυμελούς διασκέψεως. Στην «πολυμελή» αυτή διάσκεψη η τουρκική πλευρά επιμένει ότι πέραν των εγγυητριών δυνάμεων και των δύο κοινοτήτων οι υπόλοιποι που ενδεχομένως θα εκδηλώσουν επιθυμία να συμμετάσχουν, όπως τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και κυρίως η Ε.Ε. θα είναι, κατά την τουρκοκυπριακή πλευρά, παρατηρητές, δεν θα έχουν καθοριστικό λόγο, αλλά ίσως συμβουλευτικό, με την δικαιολογία ότι δεν έχουν υπογράψει την Συνθήκη της Εγγυήσεως.