Μπορεί ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν να μεταρρυθμίσει την Σαουδική Αραβία; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μπορεί ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν να μεταρρυθμίσει την Σαουδική Αραβία;

Ο επικίνδυνος δρόμος των μεταρρυθμίσεων
Περίληψη: 

Η τελική δοκιμασία του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν θα είναι η ικανότητά του να πουλήσει το σχέδιο της μεταρρύθμισής του σε δύο κρίσιμα ακροατήρια και να χαλυβδώσει την υποστήριξή τους. Το πρώτο κοινό είναι ο σαουδαραβικός λαός, η πλειοψηφία του οποίου αποφεύγει το ρίσκο και είναι ανήσυχος για την αλλαγή. Το δεύτερο είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο BILAL Y. SAAB είναι βασικός συνεργάτης και διευθυντής της Πρωτοβουλίας Ειρήνης και Ασφάλειας στην Μέση Ανατολή στο Κέντρο Brent Scowcroft για την Διεθνή Ασφάλεια στο Atlantic Council.

Η διοίκησή του στα θέματα ήταν σταθερή, τα αποτελέσματά του ακόμη καλύτερα. Η γλώσσα του σώματός του σηματοδοτούσε εμπιστοσύνη, ακόμα παρότι ήταν το νεότερο και λιγότερο έμπειρο άτομο στο δωμάτιο. Είχε το χάρισμα. Αλλά το πιο σημαντικό απ’ όλα, είχε την πιο ισχυρή θέση για την χώρα του [1] από όσο οποιοσδήποτε [2] Σαουδάραβας αξιωματούχος είχε ποτέ πριν.

Σίγουρα, δεν θα ήταν φρόνιμο να σχηματίσω σοβαρές απόψεις σχετικά με τον Σαουδάραβα αναπληρωτή πρίγκιπα-διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν [3], με τον οποίο συνάδελφοι και εγώ συναντηθήκαμε στο Ριάντ για μια-δυο ώρες, μετά από μια μόνο συνάντηση. Ωστόσο, είναι δύσκολο να μην εκτιμηθεί το πώς ο 31χρονος MbS, όπως είναι γνωστός στην Ουάσιγκτον, φαίνεται αποφασισμένος να αναλάβει τα δυσκολότερα προβλήματα της χώρας του σε τόσο πρώιμο στάδιο της πολιτικής του σταδιοδρομίας. Με αιχμή του δόρατος μια εκστρατεία για την σαρωτική αλλαγή στην Σαουδική Αραβία, λέει τα πάντα με το όνομά τους. Το αν καθοδηγείται από φιλοδοξία ή από αφέλεια είναι άνευ σημασίας. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ορμάει μπροστά με αποφασιστικότητα και ρεαλισμό.

Οι αρχικές κινήσεις του MbS περιλαμβάνουν την περικοπή διαφόρων επιδοτήσεων, την αύξηση των φόρων, την πώληση μεγάλων κρατικών περιουσιακών στοιχείων, την πίεση για μια κουλτούρα αποτελεσματικότητας και λογοδοσίας στην εμφανώς αντιπαραγωγική σαουδική γραφειοκρατία, και την δημιουργία περιθωρίου για τον ιδιωτικό τομέα ώστε να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στην οικονομία. Παρά το γεγονός ότι είναι μόλις ο τρίτος στην σειρά για τον θρόνο, ο MbS έχει πλήρη έλεγχο πάνω στο πετρελαϊκό μονοπώλιο της χώρας του [4], στο εθνικό ταμείο επενδύσεων, στις οικονομικές υποθέσεις και το γιγαντιαίο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Απέκτησε όλα αυτά τα χαρτοφυλάκια αμέσως αφότου ο πατέρας του, βασιλιάς Σαλμάν, έγινε ηγεμόνας τον Ιανουάριο του 2015 και όρισε τον Mohamed bin Nayef (MbN) διάδοχο του θρόνου και τον MbS αναπληρωτή διάδοχο του θρόνου.

Το να πούμε ότι η ταχεία άνοδος του MbS έχει προκαλέσει συζήτηση στην Σαουδική Αραβία, και σε κάποιο βαθμό στην Ουάσιγκτον, θα ήταν υποτίμηση. Για τους υποστηρικτές του, έχει ήδη χαιρετιστεί ως ο σωτήρας του βασιλείου. Για τους επικριτές του, οι οποίοι περιλαμβάνουν ρέκτες του Twitter Σαουδάραβες πρίγκιπες (μερικοί εκ των οποίων ζουν έξω από την χώρα), είναι ένας οπορτουνιστής τσαρλατάνος. Τέτοια ρήγματα θα πρέπει να αναμένονται όταν ένας παράγοντας αλλαγής προσπαθεί να αναδιατάξει ένα σύστημα που έχει πολλούς ωφελημένους. Και έτσι είναι λογικό ότι υπάρχει τόσος ενθουσιασμός όση και ανησυχία για την απότομη διοίκηση του MbS στην σαουδική πολιτική. Μια προφανής ανησυχία είναι ότι ο ίδιος φαίνεται να έχει πάρα πολλά υπό την ευθύνη του. Κάθε χαρτοφυλάκιο που καλύπτει τόσο την άμυνα όσο και την οικονομία θα είναι τρομακτικό ακόμη και για τον πιο έμπειρο πολιτικό, πόσω μάλλον για κάποιον με μικρή εμπειρία επί της δημόσιας πολιτικής. Ωστόσο, η συγκέντρωση της εξουσίας από τον MbS θα πρέπει να τεθεί σε μια ευρύτερη προοπτική. Η διαδικασία, κυρωμένη από τον πατέρα του, έχει ως στόχο να του χορηγήσει την απαραίτητη εξουσία για να ηγηθεί σε σκληρές μεταρρυθμίσεις και να διαχειριστεί αποτελεσματικά την εγχώρια αντιπολίτευση.

Αν και είναι πολύ πρόωρο να αξιολογηθεί μια μακροπρόθεσμη διαδικασία οικονομικής μεταρρύθμισης που μόλις έχει αρχίσει, οι πρώτες αποδόσεις της αμυντικής πολιτικής του δεν είναι πολλά υποσχόμενες. Ο MbS φαίνεται να έχει τις σωστές ιδέες για το πώς να δημιουργήσει έναν πιο αποτελεσματικό στρατό και να οικοδομήσει μια εγχώρια αμυντική βιομηχανική ικανότητα: Η ανάπτυξη μιας πολιτικής αμυντικής παραγωγής και μιας στρατηγικής εξαγορών, η δημιουργία μιας πιο σύγχρονης θεσμικής υποδομής για την εθνική άμυνα και η πλήρης αξιοποίηση των αντισταθμιστικών προγραμμάτων, είναι εξαιρετικά ξεκινήματα. Αλλά ο πόλεμος της Σαουδικής Αραβίας στην γειτονική Υεμένη, τον οποίον επιβλέπει ως υπουργός Άμυνας, έχει αποτύχει να επιτύχει τους στρατηγικούς του στόχους, οδηγώντας σε μια ανθρωπιστική καταστροφή [5] σε μια ήδη διαλυμένη Υεμένη και έναν εφιάλτη δημοσίων σχέσεων στην Ουάσιγκτον και το Λονδίνο. Το πώς το Βασίλειο θα βγει από την Υεμένη, ενώ θα εξακολουθεί να διατηρεί τους βασικούς στόχους της εθνικής ασφάλειάς του και δεν θα υποχωρεί πάρα πολύ έναντι του Ιράν, της κορυφαίας Νέμεσή του, θα απαιτήσει περίτεχνη πολιτική επιδεξιότητα από τον MbS. Η δουλειά του δεν είναι αδύνατη, αλλά όσοι περισσότεροι άμαχοι Υεμενίτες πεθαίνουν, τόσο πιο δύσκολη θα γίνεται.

10012017-1.jpg

Στην κηδεία του Σαουδάραβα βασιλιά Abdullah bin Abdulaziz, στο Ριάντ, τον Ιανουάριο του 2015. FAISAL AL NASSER / REUTERS
-------------------------------------------------------------

Μια άλλη ανησυχία, που είναι κοινή περισσότερο μεταξύ Αμερικανών και Σαουδαράβων, είναι ότι η ανάρρηση του MbS αλλάζει την βασιλική ιεραρχία. Υπάρχει πολλή φλυαρία στην Ουάσιγκτον για το ότι ο MbS παραμερίζει τον μεγαλύτερο ξάδελφό του Mohamed bin Nayef [6], το νούμερο δύο στο Βασίλειο. Αλλά δεν υπάρχει καμία απόδειξη για διχασμένη κυβέρνηση στο Ριάντ. Ο κομματισμός σίγουρα υπάρχει (μια κατάσταση δύσκολα μοναδική στο σαουδαραβικό πολιτικό σύστημα) αλλά όχι το είδος που οδηγεί στην φαγωμάρα και την παράλυση, τουλάχιστον τίποτα κοντά σε αυτό που μαστίζει σήμερα την Ουάσιγκτον. Γεγονότα δείχνουν ότι ο MbS και ο MbN συνεργάζονται στενά και συναντώνται σχεδόν καθημερινά. Τα χαρτοφυλάκιά τους αλληλοσυμπληρώνονται˙ πράγματι, δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια για επικάλυψη ή ανταγωνισμό. Ο MbS είναι υπεύθυνος για την διόρθωση της οικονομίας και την ενίσχυση της εθνικής άμυνας. Ο MbN ελέγχει τον τεράστιο φάκελο της εσωτερικής ασφάλειας που περιλαμβάνει το κυνήγι των τρομοκρατών και την διατήρηση του νόμου και της τάξης στις τεράστιες και πολλές επαρχίες και τους δήμους του Βασιλείου.