Ο μύθος της κινεζικής ηγεσίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο μύθος της κινεζικής ηγεσίας

Το Πεκίνο δεν είναι υπέρμαχος της παγκοσμιοποίησης
Περίληψη: 

Ο πειρασμός της συγκατάνευσης στις φιλοδοξίες της Κίνας για παγκόσμια ηγεσία σε μια εποχή που η παγκοσμιοποίηση εμφανίζεται υπό απειλή είναι μεγάλος. Δεδομένης της τρέχουσας αβεβαιότητας σχετικά με το ενδιαφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών να συνεχίσουν να ηγούνται, και ελλείψει άλλων ενδιαφερομένων, ο κόσμος είναι απελπισμένος για έναν αντικαταστάτη, έστω και προσωρινό.

Η ELIZABETH C. ECONOMY είναι ανώτερη υπότροφος C. V. Starr και διευθύντρια Ασιατικών Σπουδών στο Council on Foreign Relations.

Ο πρόεδρος της Κίνας, Xi Jinping [1], πορεύεται σε επικίνδυνο έδαφος. Στην ομιλία του ενώπιον της ετήσιας διάσκεψης των πολιτικών και οικονομικών φωστήρων του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός, ο Xi έθεσε ως στόχο να εδραιώσει τον εαυτό του ως σημαιοφόρο της παγκοσμιοποίησης και την Κίνα ως έναν ωφελημένο από την παγκοσμιοποίηση στο παρελθόν και ως ηγέτη της στο μέλλον. Πολλοί παρατηρητές βιάστηκαν να υποστηρίξουν [2] την διεκδίκηση της Κίνας για μια ηγετική θέση, όχι μόνο επειδή η Κίνα θέλει αυτή την δουλειά, αλλά και επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να μην την θέλουν. Η ρητορική από την νέα ηγεσία των ΗΠΑ, με τις απειλές περί υψηλών δασμών και εμπορικών πολέμων, έχει μια ξεχωριστή γεύση αντι-παγκοσμιοποίησης. Ωστόσο, όποιο μονοπάτι κι αν διαλέξει η Ουάσιγκτον να προχωρήσει, το να οριστεί η Κίνα ως η παγκόσμια «υπέρμαχος της παγκοσμιοποίησης» [3] θα ήταν λάθος.

Σίγουρα η Κίνα έχει ήδη ενδυθεί πολλά από τα διάσημα της παγκόσμιας ηγεσίας. Είναι η μεγαλύτερη εμπορική δύναμη στον κόσμο, διαθέτει τον μεγαλύτερο μόνιμο στρατό και συμπεριφέρεται σαν παγκόσμιος ηγέτης, προτείνοντας νέους διεθνείς οργανισμούς και συμφωνίες, όπως η Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομών (Asian Infrastructure Investment Bank, ΑΙΙΒ) [4] και το τεράστιο έργο διασύνδεσης «Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος» [ 5]. Ο στρατός της Κίνας έχει επίσης γίνει παγκόσμιος, εγκαθιστώντας την πρώτη βάση επιμελητείας στο Τζιμπουτί [6]˙ κατά πάσα πιθανότητα θα ακολουθήσουν περισσότερες τέτοιες βάσεις. Υπάρχουν επίσης συζητήσεις [7] στην κοινότητα της εξωτερικής πολιτικής της Κίνας για την ανάγκη η χώρα να οικοδομήσει επίσημες συμμαχίες, ενισχύοντας περαιτέρω την θέση της όχι απλώς ως μια αναδυόμενη ή περιφερειακή ηγέτις, αλλά ως παγκόσμια δύναμη. Και, βέβαια, η Κίνα έχει αγκαλιάσει τις ευκαιρίες για να επιδείξει το δυναμικό της ηγεσίας της με την φιλοξενία διεθνούς κύρους συναθροίσεων, όπως το G-20 και οι Ολυμπιακοί Αγώνες.

Ωστόσο, η πραγματική ηγεσία σε μια εποχή παγκοσμιοποίησης απαιτεί πολύ περισσότερα. Κατ’ αρχάς, πρέπει να υπάρχει τόσο η προθυμία όσο και η ικανότητα να φέρνει τους άλλους στο τραπέζι για να αντιμετωπιστούν οι πιο πιεστικές ανησυχίες του κόσμου. Παρά το γεγονός ότι η Κίνα έχει συνεργαστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή, ο ιός Έμπολα και το πυρηνικό πρόγραμμα της Βόρειας Κορέας, οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα έθνη έπρεπε να κεντρίσουν, να σπρώξουν, και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και ντροπιάσουν την Κίνα για να κάνει το σωστό. Για παράδειγμα, η αρχική συμβολή της Κίνας στον τομέα της υγείας για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της κρίσης του ιού Έμπολα, ήταν μικρότερη [8] από εκείνη της Κούβας, και στο τέλος, η χρηματοδοτική συνεισφορά της ανερχόταν [9] στο μόλις 3% εκείνης των Ηνωμένων Πολιτειών. Όσον αφορά την Βόρεια Κορέα, η Κίνα έχει εμβαθύνει σταδιακά την δέσμευσή της στις διεθνείς κυρώσεις, ωστόσο οι επιδόσεις της στην επιβολή αυτών των κυρώσεων στις δικές της εταιρείες παραμένουν ζοφερές. Ακόμη και από την άποψη της αλλαγής του κλίματος, όπου η συνεργασία της Κίνας με τις Ηνωμένες Πολιτείες έχει πράγματι φέρει νέα ενέργεια στις διεθνείς διαπραγματεύσεις, η ιστορία δεν είναι απλή. Παρά το γεγονός ότι η επιδεικνυόμενη δέσμευση της Κίνας στις επενδύσεις στην «καθαρή ενέργεια» είναι παραδειγματική, παρ’ όλα αυτά σκοπεύει να εξαγάγει σε όλο τον κόσμο τις πλέον ρυπογόνες βιομηχανίες της, συμπεριλαμβανομένων των σταθμών παραγωγής ενέργειας με καύση άνθρακα, μέσω της πρωτοβουλίας της Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος. Η παγκόσμια ηγεσία πρέπει να πηγαίνει πέρα από την ιεράρχηση μόνο των ιδιοτελών συμφερόντων κάποιου.

Έπειτα, υπάρχουν τα παγκόσμια ζητήματα με τα οποία η Κίνα δεν έχει ακόμη ασχοληθεί καθόλου. Η φωνή της Κίνας ήταν σε μεγάλο βαθμό απούσα απέναντι σε μια από τις πιο καταστροφικές κρίσεις που τώρα αντιμετωπίζει ο κόσμος: Πρόσφυγες εγκαταλείπουν εμπόλεμες περιοχές σε όλη τη Μέση Ανατολή και πέραν αυτής. Ακόμη και οι Ηνωμένες Πολιτείες, που δεν βρίσκονται δίπλα στην σύγκρουση, έχουν υποδεχθεί 10.000 πρόσφυγες από τον Σεπτέμβριο του 2016. Στην ομιλία του στο Νταβός ο Σι αναφέρεται [10] «στα κύματα προσφύγων από την Μέση Ανατολή και την Βόρεια Αφρική» και αναγνώρισε ότι η κατάσταση είναι «σπαρακτική». Ωστόσο, απέτυχε να αναδείξει την προοπτική της ηγεσίας της Κίνας σχετικά με το θέμα αυτό, πόσω μάλλον να υποσχεθεί οποιαδήποτε συμβολή στην αντιμετώπισή του. Ίσως η Κίνα να ανοίξει το πορτοφόλι της, αλλά δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι είναι έτοιμη να ανοίξει τις πόρτες της.