Οι «Θερμοπύλες» της Μέρκελ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι «Θερμοπύλες» της Μέρκελ

Γράμμα από το Βερολίνο
Περίληψη: 

Εκτός από να ανταγωνίζονται ο ένας με τον άλλον και από την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς, η Μέρκελ και ο Schulz θα πρέπει να πείσουν τους Γερμανούς ότι η ΕΕ έχει ένα βιώσιμο μέλλον. Αν οι Γερμανοί το εγκαταλείψουν αυτό, το πεπρωμένο της Ευρώπης είναι ανοιχτό προς πάσα κατεύθυνση.

Ο PAUL HOCKENOS είναι αρθρογράφος με έδρα το Βερολίνο και συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου με τίτλο Berlin Calling: A Story of Anarchy, Music, the Wall, and the Birth of the New Berlin [1].

Με την πρώτη ματιά, [2] οι επερχόμενες εθνικές εκλογές της Γερμανίας στα τέλη Σεπτεμβρίου μοιάζουν πολύ με εκείνες των προηγούμενων ετών. Μέχρι στιγμής, τα ζητήματα που θα διαμορφώσουν τις εκλογές φαίνεται να είναι συνήθη, και κατά κύριο λόγο εγχώρια: Η γερμανική οικονομία, η ασφάλεια, η μετανάστευση και η απασχόληση. Τα κορυφαία κόμματα, η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD), δεν είναι και τόσο μακριά το ένα από το άλλο σε οποιαδήποτε από αυτά τα θέματα, ούτε στην εξωτερική πολιτική [3]. Όλα τα σημάδια δείχνουν μια επανάληψη του κυβερνώντος μεγάλου συνασπισμού CDU-SPD, με επικεφαλής την Άνγκελα Μέρκελ ως καγκελάριο για τέταρτη θητεία.

Ωστόσο, διακυβεύονται πολύ περισσότερα με την γερμανική ψήφο -και στην προεκλογική εκστρατεία- από όσα φαίνονται αρχικά. Η πολιτικολογία θα αναδίδεται στο πλαίσιο μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης που βυθίζεται στην βαθύτερη κρίση από την ίδρυσή της. Οι πληγές της ευρωκρίσης παραμένουν ανοιχτές. Απρόβλεπτοι, αυταρχικοί ηγέτες στην Ρωσία και την Τουρκία υποδαυλίζουν τις συγκρούσεις στην περιφέρεια της Ευρώπης και, στην περίπτωση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν [4], προσπαθούν να σαμποτάρουν την ΕΕ. Επιδεινώνοντάς τα όλα, ο Donald Trump, ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, κλονίζει τα θεμέλια της Ατλαντικής Συμμαχίας και έχει ρίξει λάδι στην φωτιά του λαϊκισμού της ευρωπαϊκής δεξιάς.

Η Γερμανία δεν είναι διατεθειμένη να αναλάβει την ηγεσία της Ατλαντικής Συμμαχίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, πολύ λιγότερο δε αυτήν της ευρύτερης διεθνούς τάξης [5] που η Ουάσιγκτον έχει ιστορικά εξασφαλίσει. Αλλά η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, ωστόσο, κρατά την ήπειρο μαζί: Το Βερολίνο, όχι οι Βρυξέλλες, έχουν γίνει η πραγματική πρωτεύουσα της ΕΕ και ο εγγυητής της σταθερότητάς της. Οι πολιτικές της Γερμανίας αντηχούν πολύ πέρα από τα σύνορά της, και η Γερμανία, όπου τα μαθήματα της ναζιστικής διακυβέρνησης και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έχουν εγγραφεί στο δημόσιο θυμικό, εξακολουθεί να αποτελεί προπύργιο ενάντια στις αντιφιλελεύθερες δυνάμεις που διαιρούν την Ευρώπη. Με τους ευρωσκεπτικιστές να κερδίζουν έδαφος στην Γαλλία, και το Ηνωμένο Βασίλειο αγκυρωμένο στο Brexit, η Γερμανία βρίσκεται σήμερα μόνη της ως θεματοφύλακας των ευρωπαϊκών αξιών -έναν ρόλο που δεν ζήτησε ούτε, με πολλούς τρόπους, είναι κατάλληλη για αυτόν. Κάθε χώρα στην Ευρώπη έχει ένα διακύβευμα στην προεκλογική εκστρατεία της Γερμανίας.

Η ΣΤΑΣΗ ΑΡΧΩΝ ΤΗΣ ΜΕΡΚΕΛ

Οι έκτακτες περιστάσεις της Ευρώπης είναι πιθανώς ένας λόγος για τον οποίο η Μέρκελ επέλεξε να κατεβεί στις εκλογές για ακόμα μια θητεία, παρά το γεγονός ότι έχει ήδη υπηρετήσει ως καγκελάριος για σχεδόν 12 χρόνια. Παραμένει εξαιρετικά δημοφιλής, αν και η βασισμένη σε αρχές στάση της για την μετανάστευση έχει φέρει ένα κόστος στην υποστήριξή της και σε εκείνη του κόμματός της. Δεν έχει κανέναν προφανή διάδοχο ως επικεφαλής του εξέχοντος στην Ευρώπη Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος -και αν ήταν να αντικατασταθεί, ο διάδοχός της στο CDU θα μπορούσε κάλλιστα να μην κρατήσει την φιλελεύθερη γραμμή της σε συγκρουσιακά θέματα όπως η μετανάστευση και η θέση του Ισλάμ στην Γερμανία, τα οποία ξεφεύγουν από την ορθοδοξία του CDU.

Το υπερ-συντηρητικό βαυαρικό αδελφό κόμμα του CDU, η Χριστιανική Κοινωνική Ένωση (CSU), έχει ήδη πλοηγηθεί στα λαϊκιστικά νερά, ανατινάζοντας τις προσφυγικές πολιτικές της Μέρκελ με όρους που θυμίζουν και νομιμοποιούν την στάση του ακροδεξιού λαϊκίστικου κόμματος «Εναλλακτική για την Γερμανία», ή AFD. Για την προεκλογική εκστρατεία, όμως, η Μέρκελ έχει το CSU μαζί της και σε μεγάλο βαθμό σιωπηλό για το θέμα.

15022017-1.jpg

Η Frauke Petry, η ηγέτις του «Εναλλακτική για την Γερμανία», φτάνει για μια συνάντηση στο Koblenz, στην Γερμανία, με τους ηγέτες των άλλων ευρωπαϊκών κομμάτων της δεξιάς, τον Ιανουάριο του 2017. WOLFGANG RATTAY / REUTERS
-----------------------------------------------

Η Μέρκελ θέλει να είναι βέβαιη ότι το CDU και το CSU δεν θα κάνουν το ίδιο λάθος που έκαναν πριν από δεκαετίες οι αυστριακοί συντηρητικοί, ανοίγοντας την πόρτα για το Κόμμα της Ελευθερίας, το ακροδεξιό λαϊκιστικό κόμμα που υπηρέτησε ως δευτερεύων εταίρος του συνασπισμού των Συντηρητικών στην Βιέννη από το 2000 μέχρι το 2004 και παραλίγο να κερδίσει την προεδρία της Αυστρίας στα τέλη του περασμένου έτους. (Αλλού στην Ευρώπη, σε χώρες όπως η Δανία, η Ιταλία, η Πολωνία και η Σλοβακία, ακροδεξιές ομάδες [6] έχουν επίσης μοιραστεί την εξουσία ως επίσημοι ή ανεπίσημοι εταίροι συνασπισμών). Σε αντίθεση με τις χώρες αυτές, κανένα από τα κόμματα της Γερμανίας δεν διασκεδάζει με την δυνατότητα να συμμαχήσει με το AFD σε συνασπισμούς, είτε στην Ομοσπονδιακή Βουλή είτε σε οποιοδήποτε άλλο επίπεδο. Αλλά η σχεδόν βέβαιη είσοδος του AFD στην ομοσπονδιακή συνέλευση θα είναι από μόνη της ένα σπερματικό γεγονός στην γερμανική πολιτική: Η πρώτη φορά από το 1949 που ένα κόμμα στα δεξιά του CDU και του CSU –ένα κόμμα που χρησιμοποιεί ξεκάθαρα ρατσιστική και εθνικιστική ρητορική- θα κερδίσει έδρες σε αυτό το σώμα. «Τα εθνικιστικά κόμματα μπορεί να ξεφυτρώνουν παντού τώρα», έγραψε σε ένα e-mail ο Norbert Frei, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο της Ιένας. «Αλλά στην Γερμανία, προσπαθούν να εκμηδενίσουν ένα σημαντικό στοιχείο της πολιτικής κουλτούρας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας, δηλαδή την αυτοκριτική της για το ναζιστικό παρελθόν της».