Η πυρηνική ώθηση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων

Παρά το γεγονός ότι, στο τέλος, οι χώρες του Αραβικού Κόλπου με προσοχή και υπό όρους έδωσαν την υποστήριξή τους για την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν [16], υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι τα ΗΑΕ θα μπορούσαν να ενδιαφέρονται για την επαναδιαπραγματευθούν την «Συμφωνία 123» στον απόηχο του JCPOA. Για παράδειγμα, αφότου υπεγράφη η συμφωνία, ο πρέσβης των ΗΑΕ στην Ουάσιγκτον, Yousef al-Otaiba, ανέφερε ότι η χώρα του θα μπορούσε να αξιολογήσει εκ νέου την θέση της για τον εγχώριο εμπλουτισμό, πιθανώς υποδεικνύοντας ότι δεν αισθανόταν να δεσμεύεται πλέον από την συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με τον γερουσιαστή από την Καλιφόρνια, Ed Royce (ρεπουμπλικανός), ο οποίος είναι επίσης πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής, ο al-Otaiba του είπε σε μια τηλεφωνική συνομιλία το 2015 [17] ότι «ο χειρότερος εχθρός σας έχει επιτύχει το δικαίωμα να εμπλουτίζει. Είναι το δικαίωμα του εμπλουτισμού που τώρα θα θέλουν, επίσης, οι φίλοι σας, και δεν θα είμαστε η μόνη χώρα» [17].

Πράγματι, το JCPOA έχει βάλει το ΗΑΕ σε μια δυσάρεστη θέση, ιδιαίτερα αν αισθάνεται ότι η συμφωνία που υπέγραψε με την Ουάσιγκτον περιέχει λιγότερο ευνοϊκούς όρους από εκείνην που οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέγραψαν με το Ιράν. Προφανώς, η τήρηση της συμφωνίας «123» από τα ΗΑΕ ήταν ένας στόχος κριτικής από άλλες αραβικές κυβερνήσεις [18], για αυτόν ακριβώς τον λόγο. Στην περίπτωση της Ιορδανίας και της Σαουδικής Αραβίας, μια συμφωνία πλήρους πυρηνικής συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες αυτή την στιγμή εκκρεμεί διότι και οι δύο χώρες, μέχρι τώρα, έχουν αντισταθεί στην πίεση των ΗΠΑ και επέμειναν να αφήσουν ανοιχτή την επιλογή εμπλουτισμού ουρανίου [19].

Αλλά το Ιράν δεν είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο ίσως βρισκόμαστε στα αρχικά στάδια μιας αραβικής κούρσας εξοπλισμών. Οι Σαουδάραβες δεν θέλουν να είναι ένα βήμα πίσω από τα Εμιράτα κι έτσι έχουν αποδυθεί σε ένα πολύ φιλόδοξο πυρηνικό πρόγραμμα (ειδικά με τις τιμές του πετρελαίου γύρω στα 50 $ το βαρέλι), με 16 πυρηνικούς αντιδραστήρες που θα κατασκευαστούν ως το 2032 [ 20]. Το Ριάντ έχει ήδη υπογράψει συμφωνίες πυρηνικής συνεργασίας με την Κίνα, την Ρωσία και τη Νότια Κορέα, μεταξύ άλλων, και ανακοίνωσε ότι θα επιλέξει τον χώρο του σταθμού πυρηνικής ενέργειας «πολύ σύντομα» [20]. Η Αίγυπτος, η Ιορδανία και η Τουρκία σχεδιάζουν επίσης να αναπτύξουν ανεξάρτητα προγράμματα πυρηνικής ενέργειας. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος ότι τα ΗΑΕ θα μοιραστούν την πυρηνική τεχνογνωσία τους στο μέλλον με άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής που είναι λιγότερο δεσμευμένες στην μη διάδοση. Οι αξιωματούχοι των ΗΑΕ έχουν ήδη πει ότι η χώρα είναι πρόθυμη να μοιραστεί την πυρηνική τεχνογνωσία της με άλλους νεοφερμένους στο πυρηνικό κλαμπ, όπως η Τουρκία [21] και η Ιορδανία [22]

Για τους Άραβες γείτονες του Ιράν, η συμφωνία JCPOA μπορεί να υπηρέτησε τα συμφέροντα των Δυτικών δυνάμεων, αλλά έχει κάνει ελάχιστα [23] για τον περιορισμό της περιφερειακής συμπεριφοράς του Ιράν ή των αναμφισβήτητων μακροπρόθεσμων πυρηνικών φιλοδοξιών του. Είναι αδύνατο να απομονωθεί και να αποσυνδεθεί η πυρηνική λογική των αραβικών κρατών από το ευρύτερο περιφερειακό πλαίσιο. Η συμφωνία JCPOA, εάν παραμένει ως έχει, δίνει στους γείτονες του Ιράν μια δεκαετία, κατά την οποία θα μπορούν να συνεχίσουν την πυρηνική πορεία τους για να προετοιμαστούν καλύτερα για την ανάδυση της Τεχεράνης. Σε μακροπρόθεσμη βάση, το πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα των ΗΑΕ μπορεί να μειώσει τις δαπάνες που συνδέονται με την ανάπτυξη των στρατιωτικών προγραμμάτων. Αν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, κάποια στιγμή στο μέλλον, αποφασίσουν ότι πρέπει να έχουν στρατιωτικές πυρηνικές δυνατότητες, το σε σύντομο χρόνο λειτουργικό πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα -το οποίο περιλαμβάνει εργοστάσια, τεχνολογίες, υλικά, ανθρώπινο κεφάλαιο και συσσωρευμένη εμπειρία- μπορεί να στρώσει έναν σχετικά γρήγορο και εύκολο δρόμο προς τα πυρηνικά όπλα.

Φυσικά, η διεθνής κοινότητα έχει τα εργαλεία για να αντιμετωπίσει αυτόν τον κίνδυνο, κυρίως χάρη στην εξάρτηση των ΗΑΕ από ξένο ανθρώπινο δυναμικό και τεχνογνωσία υποδομών: Μόνο το 57% [24] των εργαζομένων στην Ομοσπονδιακή Αρχή για την Πυρηνική Ρύθμιση των ΗΑΕ είναι από τα Εμιράτα. Αλλά η κυβέρνηση έχει αναγνωρίσει αυτή την υπερβολική εξάρτηση από ξένους, και τώρα πιέζει για την «εμιρατοποίηση» όλων των τομέων της επιχείρησης. Περαιτέρω, μια πραγματική απόφαση από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για να στραφεί στα πυρηνικά όπλα εξαρτάται από μερικούς παράγοντες˙ ο σημαντικότερος από αυτούς είναι η τήρηση της Ουάσινγκτον και της Τεχεράνης των πυρηνικών υποχρεώσεων που απορρέουν από την JCPOA και ο βαθμός στον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι επιμελείς με τις ανησυχίες των συμμάχων τους για την ασφάλειά τους.

Εν πάση περιπτώσει, δεν θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των ΗΑΕ να επαναδιαπραγματευθούν -ή να αποστασιοποιηθούν από- τις υποχρεώσεις της [πυρηνικής] μη διάδοσης οποιαδήποτε στιγμή σύντομα. Κάτι τέτοιο μόνο θα έθετε σε κίνδυνο την ολοκλήρωση του δικού τους πυρηνικού προγράμματος. Υπάρχει επίσης το ζήτημα του κατά πόσον η συμφωνία JCPOA θα παραμείνει ανέπαφη υπό τον πρόεδρο Donald Trump, δεδομένης της υπόσχεσής του να καταργήσει την συμφωνία. Είτε έτσι είτε αλλιώς, θα περάσει τουλάχιστον μια δεκαετία πριν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να μπορέσουν ακόμη και να εξετάσουν την ανάπτυξη πυρηνικών στρατιωτικών δυνατοτήτων. Έτσι, τουλάχιστον για την ώρα, θα πρέπει να παραμείνουμε ήρεμοι και αφήσουμε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να συνεχίσουν, καθώς φαίνεται απίθανο ότι το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας των ΗΑΕ δημιουργεί οιουσδήποτε άμεσους κινδύνους διάδοσης.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2017-02-19/uaes-nuclear-push