Η Λιβύη μετά το ISIS | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Λιβύη μετά το ISIS

Πώς ο Trump μπορεί να αποτρέψει τον επόμενο πόλεμο

Αλλού στην Λιβύη, υπάρχουν και άλλα σημάδια διαφαινόμενης σύγκρουσης. Στην Βεγγάζη, ο αυτοαποκαλούμενος Λιβυκός Εθνικός Στρατός (Libyan National Army, LNA) του Hifter έχει σε μεγάλο βαθμό νικήσει το ISIS και άλλες ομάδες τζιχαντιστών, αλλά στην διαδικασία διέρρηξε σοβαρά τον κοινωνικό ιστό της πόλης, εκτοπίζοντας χιλιάδες και απελευθερώνοντας δυνάμεις αποκλεισμού όπως ο φυλετισμός και ο υπερσυντηρητικός σαλαφιτισμός. Οι απομακρυνθέντες ισλαμιστές είναι πιθανό να συνεχίσουν τον αγώνα, είτε μέσω συμβατικών επιθέσεων από έξω από την πόλη ή με τρομοκρατία στο εσωτερικό της. Μακρύτερα προς τα ανατολικά, οι δυνάμεις του Hifter πολιορκούν την Ντέρνα, κατηγορώντας τους ισλαμιστές που νίκησαν το ISIS εκεί ότι ανήκουν στην αλ Κάιντα.

24022017-2.jpg

Ο στρατηγός Khalifa Haftar, διοικητής του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA), μετά από μια συνάντηση με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ στην Μόσχα, στις 29 Νοεμβρίου 2016. MAXIM SHEMETOV / REUTERS
--------------------------------------------------------

Πιο δυσοίωνα, όμως, η εκστρατεία εναντίον του ISIS έχει βοηθήσει στην ενθάρρυνση του Hifter και των υποστηρικτών του να κάνουν μια νέα κίνηση για να κυριαρχήσει στο έθνος, με ανησυχητικές απειλές να φέρουν τον πόλεμο στην πρωτεύουσα, Τρίπολη. Ο κίνδυνος αναζωπύρωσης της σύγκρουσης καθιστά ακόμη πιο επείγουσα την ανάγκη για την αμερικανική διπλωματική ηγεσία˙ έχοντας δανείσει την στρατιωτική ισχύ της για να βοηθήσει την κατανίκηση του ISIS, η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να αφήσει την Λιβύη στην τύχη της.

ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Οι πολιτικές εγγυήσεις που θα μπορούσαν να είχαν αποτρέψει νέες μάχες έχουν διαβρωθεί κατά το παρελθόν έτος. Η εγχώρια βάση στήριξης της GNA έχει μειωθεί σταθερά˙ οι διεθνείς υποστηρικτές του έχουν χάσει ένα μεγάλο μέρος της αξιοπιστίας τους, λόγω της αδυναμίας τους να αποτρέψουν τις χώρες της περιοχής και την Ρωσία από την υποστήριξη αντιπάλων της GNA. Το πιο σημαντικό, από τότε που επετεύχθη η συμφωνία για τον σχηματισμό της GNA τον Δεκέμβριο του 2015, η ισορροπία των δυνάμεων έχει αλλάξει, με τον Hifter να εδραιώνει την εξουσία του στα ανατολικά.

Η GNA απέτυχε παταγωδώς σε ένα παιχνίδι για να αποδυναμώσει τον Hifter στηρίζοντας αντίπαλες προσωπικότητες στα ανατολικά. Από τις αρχές του 2016, ο Hifter σταδιακά έχει απελάσει ή σιωπήσει πρώην αντιπάλους του μεταξύ των ανατολικών δυνάμεων που είναι χαλαρά ευθυγραμμισμένες με τις δικές του. Για να παγιώσει την εξουσία του, ενίσχυσε ένοπλες σαλαφιτικές ομάδες, επανέφερε πολλά πρώην στοιχεία των μυστικών υπηρεσιών του πρώην ηγέτη Μουαμάρ αλ Καντάφι, και διόρισε στρατιωτικούς διοικητές για να αντικαταστήσει εκλεγμένα δημοτικά συμβούλια. Τον Σεπτέμβριο, μετά από μήνες εργασίας για να φέρει κοντά του ηγέτες των φυλών και στρατιωτικές προσωπικότητες, κατέλαβε τους μεγαλύτερους τερματικούς σταθμούς εξαγωγής πετρελαίου στην ανατολική Λιβύη χωρίς σημαντική στρατιωτική δράση. Αυτό κατάφερε ένα βαρύ πλήγμα στην GNA και προσέδωσε στον Hifter σημαντική δημοφιλία σε όλη την χώρα, καθώς οι δυνάμεις του απέφυγαν το κλείσιμο των λιμανιών για να πιεστεί η GNA.

Έχοντας εξασφαλίσει την λαβή του πέρα από τα ανατολικά, ο Hifter τώρα εντείνει τις προσπάθειές του να επεκτείνει την κυριαρχία του. Στον νότο, οι συνδεδεμένες με τον LNA μονάδες είναι σχετικά αδύναμες, αλλά έχουν αρχίσει να δρουν πιο επιθετικά. Κοντά στην Σύρτη, ο Hifter έχει αναπτύξει αξιωματικούς και πολιτοφύλακες που προέρχονται από τις φυλές της πόλης. Σε μια ενδεχόμενη αντιπαράθεση με μισρατινές δυνάμεις στην πόλη, θα μπορούσε πιθανότατα να υπολογίζει στην υποστήριξη μιας ισχυρής ταξιαρχίας σαλαφιτών που είχε πολεμήσει με τους Μισρατινούς κατά του ISIS.

Πιο ανησυχητικό, ο Hifter και οι στενοί συνεργάτες του, συχνά ανακοινώνουν ότι θα ξεκινήσουν σύντομα αυτό που αποκαλούν ως «απελευθέρωση» της Τρίπολης. Αυτή η αντίληψη είναι παρατραβηγμένη, καθώς ο LNA έχει λίγες τοπικές θυγατρικές γύρω από την πρωτεύουσα, και τα ανατολικά στρατεύματά του είναι απίθανο να πολεμήσουν στα δυτικά. Αλλά ο Hifter δεν χρειάζεται να εισβάλει όντως στην πρωτεύουσα για να κερδίσει ισχύ. Το μόνο που χρειάζεται να κάνει είναι να βάλει μια σφήνα μεταξύ των παραστρατιωτικών ομάδων μέσα και γύρω από την πρωτεύουσα και να χτυπήσει τις συμμαχίες με κάποιους από αυτούς. Αυτό φαίνεται να είναι ακριβώς η στρατηγική του: Με το να χαρακτηρίσει αρκετές από τις πολιτοφυλακές της Τρίπολης ως δυνάμεις με τις οποίες θα μπορούσε να συνεργαστεί, ο Hifter έχει τροφοδοτήσει εντάσεις και συνέβαλε στην άνοδο της βίας στην πρωτεύουσα. Ο Hifter πιθανότατα υπολογίζει ότι θα επωφεληθεί από το χάος στην Τρίπολη, κάτι που θα ενισχύσει τον ισχυρισμό του ότι μόνο ο LNA μπορεί να επιβάλει την σταθερότητα.

Απέναντι στις προόδους του Hifter, η GNA καταρρέει. Από τότε που έφτασε στην Τρίπολη τον Μάρτιο του 2016, η GNA απέτυχε να εδραιώσει την εξουσία της, ακόμη και στην πρωτεύουσα, πόσω μάλλον αλλού. Μια αντίπαλη κυβέρνηση συνεχίζει να κατέχει τη νομιμοφροσύνη κάποιων πολιτοφυλακών στην Τρίπολη, και ένας συνασπισμός υπό μισρατινή ηγεσία πολιτοφυλακών εμπειροπόλεμων από μάχες στην Σύρτη, έφθασαν πρόσφατα στην πρωτεύουσα για να αμφισβητήσουν τους συμμάχους της GNA. Εν τω μεταξύ, αυτές οι πολιτοφυλακές που θεωρητικά υποστηρίζουν την GNA έχουν πυροδοτήσει συγκρούσεις με το να καταπατούν τα εδάφη των αντιπάλων γειτονιών. Οι προσπάθειες για την δημιουργία μιας υποστηριζόμενης από τον ΟΗΕ προεδρικής φρουράς που θα προστατεύσει τους θεσμούς της GNA ήταν εξαιρετικά αργή στην υλοποίησή της. Ακόμα και αν σχηματιστεί μια τέτοια δύναμη, θα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σθεναρή αντίσταση από τις καλύτερα εξοπλισμένες πολιτοφυλακές, προκαλώντας περαιτέρω βία στην πρωτεύουσα.