Το πρόβλημα με τον επόμενο πρόεδρο της Γαλλίας

Ο πρώην υπουργός Οικονομίας της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος ηγήθηκε στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών στις 23 Απριλίου, πιθανότατα θα είναι ο επόμενος ηγέτης της Πέμπτης Δημοκρατίας. Είναι ευρέως αναμενόμενο να κερδίσει την 7η Μαΐου απέναντι στην Marine Le Pen του Εθνικού Μετώπου και μετά από την ορθολογική επίδοσή του στην πρόσφατη προεδρική συζήτηση, βρίσκεται ψηλά στις δημοσκοπήσεις, με το 63% των θεατών να τον θεωρούν τον «πιο πειστικό» υποψήφιο. Αλλά η νίκη του, πρωτοφανής για τον κεντρώο υποψήφιο ο οποίος ποτέ δεν κατείχε εκλεγμένο αξίωμα, δεν θα του δώσει απαραίτητα την κυβερνητική ισχύ.

Η Γαλλία έχει ένα υβριδικό σύνταγμα σύμφωνα με το οποίο το καθεστώς είναι προεδρικό όπως το καθεστώς των Ηνωμένων Πολιτειών, όταν το κόμμα του προέδρου κατέχει την πλειοψηφία των εδρών στο Κοινοβούλιο και κοινοβουλευτικό όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο όταν δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Δεδομένου ότι οι κοινοβουλευτικές εκλογές, οι οποίες περιλαμβάνουν 577 εκλογικές περιφέρειες, είναι φτιαγμένες έτσι ώστε να ευνοούν τα κατεστημένα κόμματα, το νεοσύστατο κόμμα του Macron «En Marche!» (ή «Εμπρός!») έχει ελάχιστη πιθανότητα να κερδίσει περισσότερο από ένα μικρό μέρος των εδρών τον Ιούνιο. Αυτό σημαίνει ότι το κέντρο εξουσίας για τα επόμενα πέντε χρόνια θα πάει όχι στον πρόεδρο αλλά στον πρωθυπουργό.

Ο Εμμανουέλ Μακρόν, επικεφαλής του πολιτικού κινήματος En Marche !, ή «Εμπρός!» και υποψήφιος για τις προεδρικές εκλογές του 2017, σε προεκλογική συγκέντρωση στο Chatellerault, στην Γαλλία, στις 28 Απριλίου 2017. REGIS DUVIGNAU / REUTERS
------------------------------------

Αρκετές φορές στην δεκαετία του 1980 και του 1990, ο πρόεδρος κάθισε άπραγος στο παλάτι του, χωρίς κυρίαρχη εξουσία, ενώ ο πρωθυπουργός, προερχόμενος από το κόμμα της αντιπολίτευσης, διεξήγαγε τις υποθέσεις του κράτους. Μια ημι-φανταστική σάτιρα, Les Saveurs du Palais, απεικονίζει τον πρόεδρο François Mitterrand, δύο φορές θύμα ενός τέτοιου σεναρίου, ή αυτό που οι Γάλλοι ονομάζουν ως συγκατοίκηση, μαραμένο στο παλάτι των Ιλισίων Πεδίων ως ένα potiche (στην κυριολεξία, ένα «διακοσμητικό βάζο») του οποίου η μόνη πολιτική μάχη, την οποία χάνει, είναι να διατηρήσει την καλά στελεχωμένη κουζίνα του. Ο βασανιστής του, ο τότε πρωθυπουργός Ζακ Σιράκ, ο οποίος αργότερα, ως πρόεδρος, θα συναντήσει την ίδια μοίρα το 1997 μετά από μια κακή εκλογική μάχη, τον αφήνει πολιτικά ανάπηρο για πέντε χρόνια. Για να αποφύγει μια επανάληψη, ο Σιράκ τροποποίησε το σύνταγμα το 2000, ευθυγραμμίζοντας τις θητείες του προέδρου και του Κοινοβουλίου σε πέντε χρόνια την καθεμιά, με σχεδόν ταυτόχρονες εκλογές. Οι ψηφοφόροι αναμένεται να επιλέξουν την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία τους με την ίδια ανάσα, από το ίδιο κόμμα. Από τότε έχει λειτουργήσει, αλλά το En Marche! θα αντιμετωπίσει μια δύσκολη μάχη.

Δύο κόμματα, ένα γκωλικό (κεντροδεξιό) και το άλλο σοσιαλιστικό (κεντροαριστερό) κυριαρχούσαν στην γαλλική πολιτική από τη γέννηση της Πέμπτης Δημοκρατίας το 1958. Και παρ’όλο που η προεδρική θέση θα τους ξεφύγει για πρώτη φορά σε σχεδόν έξι δεκαετίες, τα δύο παραδοσιακά κόμματα θα διατηρήσουν την λαβή τους στο νομοθετικό Σώμα. Όλα τα σχόλια σχετικά με την ανησυχητική δυσαρέσκεια μεταξύ του εκλογικού σώματος και την αυξανόμενη ελκυστικότητα του λαϊκισμού, παραλείπουν το σημείο ότι στην Γαλλία η ακροδεξιά Le Pen ξεπέρασε δύο άνδρες που το κοινό βρήκε βαρετούς και διεφθαρμένους. Αλλά η τύχη της τελειώνει εκεί. Οι ψηφοφορίες του Brexit και του Trump ήταν σοκ ενός [εκλογικού] γύρου. Οι γαλλικές προεδρικές εκλογές έχουν δύο γύρους, επιτρέποντας αρκετό χρόνο για μια εκστρατεία ενάντια σε μια ακροδεξιά την οποία αποστρέφεται η συντριπτική πλειοψηφία των Γάλλων. Θα χρειαζόταν μια απίστευτα χαμηλή προσέλευση ώστε η Le Pen να φτάσει έστω κοντά στον αντίπαλό της, τον Macron, στον τελικό γύρο. Οι κοινοβουλευτικές εκλογές που θα ακολουθήσουν τον Ιούνιο είναι μια ψηφοφορία δύο γύρων που βασίζεται [στην κατανομή] σε περιφέρειες, υπέρ των καθιερωμένων πολιτικών κομμάτων. Η εκλογική διαρροή προς το Εθνικό Μέτωπο και το En Marche! από τα δύο κυρίαρχα κόμματα θα είναι πολύ λιγότερη από ό, τι συνέβη κατά την διάρκεια της προεδρικής ψηφοφορίας.

Τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης επιτρέπουν μερικές φορές νέες, ελκυστικές, εύγλωττες προσωπικότητες να εξέχουν πολύ πάνω από την μάζα πιο έμπειρων πολιτικών. Ο Macron, όπως και ο πρόεδρος John F. Kennedy στην εποχή του, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα και ο Καναδός πρωθυπουργός Justin Trudeau πιο πρόσφατα, κατέλαβαν την λαϊκή φαντασία και ενέπνευσαν τους ψηφοφόρους. Αλλά οι βουλευτικές εκλογές είναι τοπικές, θλιβερές, χαμηλού προφίλ υποθέσεις. Χρειάζονται έμπειροι πολιτικοί μηχανισμοί για να πάρουν τις ψήφους, από περιοχή σε περιοχή. Εκτός κι αν οι μηχανισμοί αυτοί αποστατήσουν μαζικά προς το κίνημα του Macron -και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο- οι υποψήφιοι που κατεβαίνουν με το En Marche! θα μοχθήσουν.