Κρίση στο Μιντανάο

Ειδικά το Mindanao είναι ένας ιδιαίτερα ελκυστικός προορισμός για τα διακρατικά τζιχαντιστικά κινήματα, χάρη στην φτώχεια, την ανεργία και την περιθωριοποίηση [23] των Μουσουλμάνων του νησιού, που αποτελούν το 20% του πληθυσμού του. Εξίσου σημαντικό είναι ότι το Mindanao έχει διάτρητα θαλάσσια σύνορα με τα μουσουλμανικής πλειοψηφίας έθνη της Μαλαισίας [24] και της Ινδονησίας [25], τα οποία αμφότερα έχουν μεγάλο πληθυσμό συμπαθούντων το ISIS.

Ο δεύτερος παράγοντας πίσω από την τρέχουσα κρίση είναι το ανησυχητικό αδιέξοδο στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις μεταξύ της κυβέρνησης των Φιλιππίνων και των τοπικών μουσουλμανικών ανταρτικών ομάδων, ιδιαίτερα του Ισλαμικού Απελευθερωτικού Μετώπου Μόρο (Moro Islamic Liberation Front), το οποίο καυχάται για 12.000 στρατιώτες και ελέγχει μεγάλα τμήματα του κεντρικού Μιντανάο. Ως ο πρώτος πρόεδρος από το Mindanao, ο Duterte, ο οποίος υποσχέθηκε να εκπροσωπήσει [26] τους Μουσουλμάνους των Φιλιππίνων, υποστήριξε αρχικά ένα γρήγορο και αποφασιστικό τέλος στην σύγκρουση μέσω της ομοσπονδοποίησης [27], η οποία θα παρείχε μεγαλύτερη πολιτική αυτονομία στις μουσουλμανικής πλειονότητας περιοχές του νησιού.

Ωστόσο, ο Duterte δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει τις υποσχέσεις του. Αφιέρωσε μεγάλο μέρος της πρώτης θητείας του σε μια βίαιη εκστρατεία κατά των παράνομων ναρκωτικών [28], υπονομεύοντας στην πορεία τις διπλωματικές του σχέσεις με την Δύση και φοβίζοντας τους ξένους επενδυτές που ανησυχούν για το κράτος δικαίου στην χώρα. Ο πρόεδρος των Φιλιππίνων έδωσε επίσης προτεραιότητα στην επανέναρξη των από μακρού χρόνου βαλτωμένων διαπραγματεύσεων με τους κομμουνιστές αντάρτες [29], οι οποίες μέχρι στιγμής έχουν παράγει λίγα αποτελέσματα. Για να είμαστε δίκαιοι, ο Duterte κληρονόμησε επίσης τις αποτυχίες των προκατόχων του. Συγκεκριμένα, η μαζική σφαγή του Mamasapano του 2015 [30], κατά την οποία οι Ισλαμιστές επαναστάτες σφαγίασαν 44 αστυνομικούς κατά την διάρκεια μιας κακοστημένης αντιτρομοκρατικής ενέργειας, υπονόμευσε την υποστήριξη του κοινού [31] για τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με την ομάδα που ήταν υπεύθυνη για την σφαγή, το Ισλαμικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Moro. Έκτοτε, η έλλειψη προόδου στο Μιντανάο έδωσε γόνιμο έδαφος στις θυγατρικές του ISIS να επεκτείνουν το αποτύπωμά τους και να κινητοποιήσουν την υποστήριξη μεταξύ απογοητευμένων εξεγερμένων και αμάχων.

ΠΑΡΑΞΕΝΟΙ ΣΥΜΜΑΧΟΙ

Μετά την επίθεση εναντίον της Marawi, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, προσέγγισε γρήγορα τον Φιλιππινέζο ομόλογό του, υποσχόμενος να παράσχει [6] «υποστήριξη και βοήθεια στις προσπάθειες των Φιλιππίνων για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας» ως ένας «υπερήφανος σύμμαχος» των Φιλιππίνων. Εβδομάδες αργότερα, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Τζέιμς Μάττις, εξέφρασε την «συμπάθεια και υποστήριξη» [32] για την χώρα και διαβεβαίωσε τους Φιλιππινέζους ότι η Ουάσινγκτον θα «σταθεί με τις Φιλιππίνες» στον αγώνα κατά των τρομοκρατικών στοιχείων στο Μιντανάο. Σε απάντηση, ο εκπρόσωπος του Duterte, Ernesto Abella, δήλωσε ότι οι Φιλιππίνες [33] «είναι ανοικτές σε βοήθεια από άλλες χώρες αν την προσφέρουν».

Αλλά ο πρόεδρος των Φιλιππίνων, γνωστός για τους συχνούς αντι-αμερικανικούς κομπασμούς του [34] και μια προηγούμενη απειλή [35] να απομακρύνει τις αμερικανικές δυνάμεις από το Μιντανάο, δήλωσε ότι «ποτέ δεν προσέγγισε την Αμερική» [36] για βοήθεια, υπονοώντας ότι ο στρατός της χώρας του την ζήτησε μονομερώς χωρίς την έγκρισή του. Όπως έγραψα στο Foreign Affairs τον Απρίλιο [37], ο Duterte έπρεπε επανειλημμένα να υποταχθεί [38] στο φιλοαμερικανικό αμυντικό κατεστημένο της χώρας του για ευαίσθητα ζητήματα εθνικής ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των σχέσεων με την Ουάσινγκτον, και αυτό φαίνεται να συμβαίνει και εδώ. Τον Ιούνιο, ο Duterte μάλιστα μισο-αστεία θρήνησε ότι οι Φιλιππινέζοι στρατιώτες «είναι πραγματικά φιλοαμερικανοί, δεν μπορώ να το αρνηθώ». Έτσι, ο στρατός φαίνεται να έχει αποκτήσει μεγαλύτερη επιρροή [38] στην διαμόρφωση της άμυνας και της εξωτερικής πολιτικής της χώρας, ειδικά τώρα που ο Duterte έχει διορίσει μεγάλο αριθμό πρώην αξιωματικών του στρατού και της επιβολής του νόμου σε ανώτερες κυβερνητικές θέσεις.

Και πράγματι, παρά τον σκεπτικισμό του Duterte, η Ουάσινγκτον, από τις αρχές Ιουνίου, βοήθησε τις επιχειρήσεις του στρατού των Φιλιππίνων στην Marawi, παρέχοντας στην Μανίλα ένα νέο πακέτο προηγμένων όπλων [39] και τακτικών πληροφοριών που συγκεντρώθηκαν με την χρήση drones [40]. Ένα τμήμα των Ειδικών Δυνάμεων των ΗΠΑ [41] παρέχει επίσης εκπαίδευση αστικού πολέμου στους Φιλιππινέζους ομολόγους του. Άλλοι Δυτικοί σύμμαχοι, ιδίως η Αυστραλία, έχουν επίσης εντείνει την στρατιωτική τους βοήθεια προς τις Φιλιππίνες. Τον Ιούνιο, η Canberra ανέπτυξε [42] δύο αεροσκάφη παρακολούθησης AP-3C Orion στο Mindanao για να βοηθήσει στις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις στην περιοχή. Ενισχυμένος από την βοήθεια, ο στρατός των Φιλιππίνων κατάφερε να ανακτήσει μεγάλο μέρος του Μαλάουι, πιέζοντας τους μαχητές μέσα σε λίγες γειτονιές [43].

Παρά τις καλύτερες προσπάθειες του Duterte να αναπροσανατολίσει την εξωτερική πολιτική των Φιλιππίνων και να μειώσει την εξάρτησή της από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η κρίση στο νησί που είναι και η ιδιαίτερη πατρίδα του τον ανάγκασε να επανεκτιμήσει τις σχέσεις με την Δύση. Σιγά-σιγά αλλά σίγουρα, η Μανίλα και η Ουάσινγκτον καλύπτουν τις διαφορές τους, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες υποβαθμίζουν τις ανησυχίες [44] για τις επιδόσεις του Ντουτέρτε επί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι Φιλιππίνες καλωσορίζουν την μεγαλύτερη στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ εναντίον ενός κοινού εχθρού. Η σε αργή κίνηση επανεκκίνηση των φιλιππινο-αμερικανικών διμερών σχέσεων θα μπορούσε να δώσει την δυνατότητα να αναζωογονηθεί η συνεργασία σε άλλους, ευρύτερους τομείς στρατηγικής σημασίας, συμπεριλαμβανομένης της Θάλασσας της Νότιας Κίνας. Μετά από μια αρχική προεδρία που καθορίστηκε από την εχθρότητα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, το σκεπτικό της εξωτερικής πολιτικής του Duterte μπορεί να υποβάλλεται σε μια ακόμη μετεξέλιξη.