Η σκληρή αλήθεια για την αντιπολίτευση στην Τουρκία

Ένα σενάριο στο οποίο η αντιπολίτευση πετυχαίνει είναι εφικτό, αλλά θα ήταν η πιο απομακρυσμένη πιθανότητα. Αυτόν τον μήνα, ο Meral Aksener, ο σημαντικότερος από τους αντάρτες του MHP, ανακοίνωσε [19] ότι η ομάδα θα δημιουργήσει ένα νέο κόμμα τον Νοέμβριο. Αυτό είναι σημαντικό όχι μόνο επειδή θα απειλήσει την θέση του Μπαχτσελί στο κοινοβούλιο, όπου έχει τοποθετήσει το MHP ως κάτι λιγότερο από αντιπολιτευόμενο κόμμα και περισσότερο ως δευτερεύοντα εταίρο του AKP, αλλά και επειδή ένα νέο κεντροδεξιό κόμμα μπορεί να αποσπάσει ψήφους από το ΑΚΡ. Η Τουρκία είναι στον πυρήνα της μια κεντροδεξιά χώρα˙ ένα βασικό στοιχείο της επιτυχίας του AKP ήταν ότι είχε λίγους αντιπάλους να ανταγωνιστεί μεταξύ αυτού του τμήματος των ψηφοφόρων.

Στις εκλογές του 2019, μια πραγματική πρόκληση από την κεντροδεξιά θα αναγκάσει το AKP να ανταγωνιστεί για αυτό το μερίδιο του εκλογικού σώματος στο κοινοβούλιο, ανοίγοντας ενδεχομένως χώρο για έναν «μεγάλο συνασπισμό» μεταξύ των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Ένας δυναμικός υποψήφιος που μπορεί να απευθυνθεί στην κεντροδεξιά είναι η μόνη πραγματική ελπίδα της αντιπολίτευσης να αμφισβητήσει τον Ερντογάν για την προεδρία. Οι αριστεροί και οι προοδευτικοί μπορεί να μην είναι ενθουσιασμένοι με έναν τέτοιο υποψήφιο, αλλά ο φόβος για τον Ερντογάν θα μπορούσε να τους ωθήσει να υποστηρίξουν έναν δεξιόστροφο υποψήφιο. Παρά το ότι βρίσκεται επί 15 χρόνια στην εξουσία και ελέγχει αποτελεσματικά τα περισσότερα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, το AKP δεν μπόρεσε ποτέ να επεκτείνει την εκλογική του βάση πέραν του 50%. Ακόμη και αν το 40% της χώρας είναι απολύτως πιστό στον Ερντογάν, σχεδόν το ήμισυ της χώρας παραμένει εντελώς αντίθετο προς αυτόν. Αυτή η πραγματικότητα είναι απίθανο να αλλάξει.

Παρά τις αδυναμίες αυτές, το AKP διατηρεί πλεονεκτήματα, ακόμη και σε μια δικαίως αμφισβητούμενη εκλογή. Ο Ερντογάν είναι ένας εξαιρετικά ταλαντούχος πολιτικός, αλλά είναι σαφές ότι ορισμένοι ψηφοφόροι του ΑΚΡ έχουν γίνει πιο επιφυλακτικοί απέναντί του. Αμέσως μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, η δημοτικότητα του Ερντογάν κορυφώθηκε [20] και όμως, σύμφωνα με μια έρευνα της Research Istanbul [21], το 10% των ψηφοφόρων του ΑΚΡ υποστήριξε την Πορεία για την Δικαιοσύνη του Κιλιτσντάρογλου. Αλλά αυτή η αφηρημένη επιθυμία για μια εναλλακτική λύση δεν μετατρέπεται απαραιτήτως σε μια συγκεκριμένη ψήφο υπέρ ενός ανταγωνιστή. Στις προεδρικές εκλογές του 2014, το CHP και το MHP συνενώθηκαν πίσω από έναν πολιτικά άγνωστο [22], τον Ekmeleddin Ihsanoglu, του οποίου τα ισλαμικά διαπιστευτήρια προορίζονταν να απευθυνθούν στους ευσεβείς ψηφοφόρους, αλλά [το εγχείρημα] υποαπέδωσε σε μεγάλο βαθμό [23]. Το MHP, το HDP και το νέο κόμμα που οραματίζονται από το MHP, θα κινδύνευαν ενδεχομένως να πέσουν κάτω από το εκλογικό όριο του 10% [24], γεγονός που θα είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των εδρών του AKP στο κοινοβούλιο. Οι κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες του ΑΚΡ είναι πάντα διαφυλαγμένες από το εκλογικό σύστημα της Τουρκίας, το οποίο τιμωρεί τα μικρότερα κόμματα. Στις εκλογές του 2002, το AKP κέρδισε μόνο το 34,3% των ψήφων, αλλά παρ' όλα αυτά συγκέντρωσε 363 έδρες στο κοινοβούλιο των 550 εδρών. Επιπλέον, ακόμη και αν το ΑΚΡ χάσει την πλειοψηφία των εδρών, δεν θα απομακρυνθεί απαραίτητα από την εξουσία. Το 2015, το ΑΚΡ δέχθηκε ένα κτύπημα στις κοινοβουλευτικές εκλογές [25], λαμβάνοντας μόνο το 41% [26] των ψήφων. Ωστόσο, αντί να δημιουργήσει έναν συνασπισμό, συνέστησε μια προσωρινή κυβέρνηση [27] που αποτελούσε βασικά την συνέχεια της διακυβέρνησης του AKP. Όταν δεν δημιουργήθηκε κανένας συνασπισμός μετά από τρεις μήνες, ο Ερντογάν προκήρυξε απλώς νέες εκλογές, τις οποίες το ΑΚΡ κατάφερε να κερδίσει.

Το πρόβλημα με όλα αυτά τα σενάρια είναι ότι βασίζονται στην παραδοχή περί ελεύθερων και δίκαιων εκλογών. Αυτό δεν φαίνεται πλέον πιθανό στην Τουρκία. Εάν ένα μάθημα από το δημοψήφισμα του Απριλίου είναι ότι η βάση του Ερντογάν έχει μαλακώσει, ένα άλλο είναι ότι η αντιπολίτευση δεν μπορεί να βασιστεί στο ότι υπάρχουν ίσοι όροι ανταγωνισμού ή ούτε καν μια έγκυρη καταμέτρηση ψήφων. Ο Τύπος δεν είναι πλέον ελεύθερος [28]. Βασικοί κρατικοί θεσμοί, συμπεριλαμβανομένης της Δικαιοσύνης [29], είναι πλέον σε μεγάλο βαθμό επεκτάσεις του AKP. Από τα τρία κόμματα της αντιπολίτευσης στο κοινοβούλιο, το ένα έχει συνεταιριστεί με την κυβέρνηση και οι ηγέτες ενός άλλου μαραζώνουν στην φυλακή. Η Τουρκία δεν είναι κατά καμία ουσιώδη λογική μια δημοκρατία.

Ο Ερντογάν, φαίνεται ξεκάθαρο, βλέπει αξία στην ύπαρξη του CHP στο κοινοβούλιο: Η κύρια αντιπολίτευση χρησιμεύει ως προκάλυμμα της αυταρχικής ρητορικής του και ως μια επίδειξη της δημοκρατικής καλοπιστίας του. Η ανοχή του Ερντογάν στην Πορεία για την Δικαιοσύνη υπογραμμίζει την κατανόησή του για τους κινδύνους που ενέχει η άμεση καταστολή της κύριας αντιπολίτευσης. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι θα επιτρέψει στην αντιπολίτευση να τον ανατρέψει.

Οι εκκαθαρίσεις, οι οποίες έχουν ήδη κλονίσει τον ιστό της τουρκικής κοινωνίας, δεν επιβραδύνονται. Εντείνονται. Για κάποιο χρονικό διάστημα χιλιάδες ακαδημαϊκοί [30] καθαρίστηκαν σε εθνικό επίπεδο, ενώ το πιο ελίτ πανεπιστήμιο της Τουρκίας παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό ανέγγιχτο. Όμως, την επομένη της λήξης της Πορείας για την Δικαιοσύνη, οι σχολές του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου συμπεριλήφθηκαν [31] σε μια νέα σειρά συλλήψεων με στόχο το ακαδημαϊκό προσωπικό. Υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εργάζονται σε μεγάλους διεθνείς οργανισμούς όπως η Διεθνής Αμνηστία, συνελήφθησαν [32]. Όποιες ανησυχίες κι αν είχε ο Ερντογάν για Δυτική καταδίκη των εκκαθαρίσεων, έχουν πλέον εξαφανιστεί.

Η αντιπολίτευση της Τουρκίας έχει καταλάβει τελικά ότι πρέπει να βρει μια κοινή αιτία για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την εξουσία του προέδρου Ερντογάν. Ο κίνδυνος είναι ότι μπορεί να το αντιλήφθηκε πολύ αργά.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.