Το θανάσιμο λάθος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το θανάσιμο λάθος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας

Ο εσφαλμένος υπολογισμός που δίχασε την οργάνωση
Περίληψη: 

Η διάσπαση στην Αδελφότητα που διευρύνθηκε μετά την σφαγή της Rabaa πιθανότατα θα επιμείνει, με ένα ηχηρό τμήμα Αδελφών Μουσουλμάνων να συνεχίζει να υποστηρίζει, και ίσως να ενορχηστρώνει, βίαιες επιθέσεις στην Αίγυπτο.

Ο ERIC TRAGER είναι υπότροφος Esther K. Wagner στο Washington Institute for Near East Policy.

Στις 14 Αυγούστου του 2013, σε αυτό που έγινε γνωστό ως οι σφαγές της Rabaa, οι αιγυπτιακές δυνάμεις ασφαλείας όρμησαν σε καθιστικές διαμαρτυρίες της Μουσουλμανικής Αδελφότητας σε δημόσιες πλατείες στο Κάιρο και την Γκίζα, σκοτώνοντας εκατοντάδες ανθρώπους που διαμαρτύρονταν για την αποπομπή του Mohamed Morsi, του ηγέτη της Αδελφότητας και πρώτου εκλεγμένου προέδρου της Αιγύπτου. Ο αριθμός των νεκρών, τον οποίο το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) τοποθέτησε αργότερα σε περισσότερους από 800 πολίτες [1], συγκλόνισε την διεθνή κοινότητα, αλλά η αιματοχυσία δεν εξέπληξε την Αδελφότητα.

23082017-1.jpg

Μια σκισμένη αφίσα του έκπτωτου Αιγύπτιου προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι σε όχημα των «ΜΑΤ» καθώς εκκαθαρίζουν την πλατεία Rabaa Adawiya, όπου είχαν κατασκηνώσει υποστηρικτές του, στο Κάιρο, στις 14 Αυγούστου 2013. MOHAMED ABD EL GHANY / REUTERS
--------------------------------------------------------------------------

Πράγματι, από την στιγμή της ανατροπής του Morsi στις 3 Ιουλίου, οι ηγέτες της Αδελφότητας καταλάβαιναν ότι είχαν μπει σε μια μάχη «σκότωσε ή θα σε σκοτώσουν» με τη νέα υποστηριζόμενη από τον στρατό κυβέρνηση. Μόλις πέντε ημέρες μετά το πραξικόπημα, οι δυνάμεις ασφαλείας άνοιξαν πυρ εναντίον υποστηρικτών του Morsi [2], σκοτώνοντας τουλάχιστον 51 και τραυματίζοντας εκατοντάδες ακόμη. Αλλά οι ηγέτες της Αδελφότητας πίστευαν ότι η διαβόητα ιεραρχική τους οργάνωση [3], της οποίας το σύνθημα περιλαμβάνει την φράση «ο θάνατος για χάρη του Αλλάχ είναι η υψηλότερη από τις φιλοδοξίες μας», είχε το ανθρώπινο δυναμικό για να ξεπεράσει κάθε επίθεση [4]. «Αν θέλουν να διαλύσουν την καθιστική διαμαρτυρία [στο Κάιρο], θα πρέπει να σκοτώσουν 100.000 διαδηλωτές», είπε [5] ο εκπρόσωπος της Αδελφότητας, Gehad el-Haddad, στον δημοσιογράφο Maged Atef δύο εβδομάδες πριν από την σφαγή. «Και δεν μπορούν να το κάνουν [γιατί] είμαστε πρόθυμοι να προσφέρουμε εκατό χιλιάδες μάρτυρες».

Από τις πολλές εσφαλμένες στρατηγικές εκτιμήσεις [6] που έκανε η Αδελφότητα κατά την διάρκεια της βραχύβιας αιγυπτιακής «Αραβικής Άνοιξης», η πεποίθηση της Αδελφότητας ότι μπορούσε να αντισταθεί στην καταστολή του καθεστώτος με την κινητοποίηση [του κόσμου] ήταν εκείνη με το μεγαλύτερο κόστος. Η σφαγή της Rabaa και οι συλλήψεις των ηγετών της Αδελφότητας που ακολούθησαν αποκεφάλισαν την οργάνωση σε εθνικό επίπεδο, αλλά και στις επαρχίες της Αιγύπτου, καθιστώντας την αναποτελεσματική επί του πεδίου. Μέσα σε λίγους μήνες, ένας οργανισμός ο οποίος είχε κερδίσει μια σειρά εκλογών και δημοψηφισμάτων κατά τα προηγούμενα δυόμισι χρόνια ήταν ελάχιστα ορατός σε ολόκληρη την επικράτεια της χώρας. Τέσσερα χρόνια αργότερα, η Αδελφότητα είναι μια βαθιά διαιρεμένη οργάνωση και η προ της σφαγής λήψη αποφάσεων από τους ηγέτες βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της ρήξης.

Η διάσπαση μέσα στην Αδελφότητα προέκυψε σύντομα μετά την σφαγή. Νεότερα στελέχη επιτέθηκαν [7] σε ανώτερα στελέχη για κακή ανάλυση της πολιτικής κατάστασης που οδήγησε στην ανατροπή του Morsi και για κακή διαχείριση της μετέπειτα πάλης για την εξουσία. Παρά το γεγονός ότι η Αδελφότητα κινητοποίησε βία [8] ενάντια στους αντιπάλους της πολλές φορές [9] κατά την διάρκεια της προεδρίας του Morsi, οι ηγέτες της έκαναν έκκληση για μη βία μετά την ανατροπή του Morsi, με τον Ανώτατο Καθοδηγητή Mohamed Badie να διακηρύσσει διαβόητα ότι «η ειρηνικότητά μας είναι ισχυρότερη από σφαίρες». Από την πλευρά των νεότερων της Αδελφότητας, αυτή ήταν μια επικίνδυνα αφελής στρατηγική, που άφησε τους ίδιους και τους συντρόφους τους ανυπεράσπιστους κατά την διάρκεια της επίθεσης που ακολούθησε. «Αγαπητοί αδελφοί, "είμαστε ειρηνικοί", έλεγαν» θρηνούσε αργότερα ο Amr Farrag, ένας εξέχων νεολαίος της Αδελφότητας με έδρα την Κωνσταντινούπολη, σε μια ανάρτηση στο Facebook [10]. «“Η ειρηνικότητά μας είναι ισχυρότερη από σφαίρες". Ωραία, γι΄ αυτό μας χτύπησαν στο σβέρκο». Ένας άλλος εξέχων νεολαίος της Αδελφότητας, ο Ahmed El Moghir, αποκάλυψε αργότερα [11] ότι ο τόπος της διαδήλωσης του Κάιρο ήταν «επαρκώς εξοπλισμένος για να αποκρούσει [τους άνδρες από] το Υπουργείο Εσωτερικών και ενδεχομένως, και τον στρατό» αλλά ότι τα περισσότερα από αυτά τα όπλα απομακρύνθηκαν μόλις ημέρες πριν από την σφαγή, λόγω της «προδοσίας» των ανώτερων στελεχών της Αδελφότητας.

Τους μήνες που ακολούθησαν, οι νέοι της Αδελφότητας στην Αίγυπτο άρχισαν να παίρνουν τα όπλα. Όπως σημειώνει ο σπουδαστής του Ινστιτούτου Hudson, Samuel Tadros, στην μελέτη του για την μετά την Ραμπάα κατάσταση της Αδελφότητας [12], οι νέοι δημιούργησαν «μονάδες προστασίας» για να υπερασπιστούν τις συνεχιζόμενες αλλά όλο και πιο αδύναμες διαμαρτυρίες της οργάνωσης από τις δυνάμεις ασφαλείας. Πριν από καιρό, ωστόσο, αυτές οι μονάδες προστασίας πέρασαν στην επίθεση και εμφανίστηκαν ορισμένες μαχητικές παραφυάδες [13] που στοχεύουν αστυνομικούς σταθμούς, στρατιωτικό προσωπικό, πύργους ηλεκτρικής ενέργειας, δρόμους και άλλες υποδομές. Αυτές οι ενέργειες υποστηρίχθηκαν και ενθαρρύνθηκαν [14] από ορισμένους ανώτερους ηγέτες, κυρίως το μέλος του εκτελεστικού γραφείου της Αδελφότητας, Mohamed Kamal, ο οποίος παρέμεινε κρυμμένος μέσα στην Αίγυπτο και συγκρότησε «επιτροπές ειδικών επιχειρήσεων» με στόχο την αποσταθεροποίηση του καθεστώτος.