Secure Connection

Ο Trump καταστρέφει την σχέση ΗΠΑ-Ισραήλ;

Γιατί το Τελ Αβίβ γίνεται νευρικό

Shalom Lipner

09/10/2017

Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα

Οι πυκνότερες συνομιλίες μεταξύ Ισραηλινών και Αμερικανών αξιωματούχων θα επιτρέψουν καλύτερη εκτίμηση για τις εκατέρωθεν θέσεις και θα διευκολύνουν, όποτε είναι δυνατόν, μια πιο απρόσκοπτη συνεργασία προς τους κοινούς στόχους.

Ο SHALOM LIPNER είναι ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Πολιτικής Μέσης Ανατολής στο Brookings Institution. Από το 1990 έως το 2016, υπηρέτησε επτά διαδοχικούς πρωθυπουργούς στο Γραφείο του Πρωθυπουργού στην Ιερουσαλήμ.

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να γράψετε το σχόλιο σας. Εγγραφείτε στο newsletter για να λαμβάνετε ενημέρωση από το ForeignAffairs.gr.

Τίποτα δεν είναι πιο εκνευριστικό για το δεξιό κατεστημένο του Ισραήλ [1] απ’ ό, τι η γνωστή κατηγορία ότι «η κατάσταση» -δηλαδή, με τους Παλαιστινίους- «δεν είναι βιώσιμη». Κατευθυνόμενη [2] από επικριτές των υποτιθέμενα βραδυπορούντων Ισραηλινών, η μη βιωσιμότητα συνήθως σημαίνει ότι οτιδήποτε λιγότερο από την ολομέτωπη επιθετική επιδίωξη της ειρήνης θα θέσει τελικά σε κίνδυνο την επιβίωση του εβραϊκού κράτους. Τα πλεονεκτήματα ενός τέτοιου συμπεράσματος είναι αμφισβητήσιμα. Ούτως ή άλλως, η βιωσιμότητα έχει επανέλθει τώρα στον πολιτικό διάλογο, αφορώντας αυτή την φορά σε τίποτα λιγότερο από το κεντρικό συστατικό της εθνικής ασφάλειας του Ισραήλ, δηλαδή την περίφημη εταιρική σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μπορεί να ανθέξει;

Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ (στη μέση) με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου (δεξιά) και τον πρόεδρο Reuven Rivlin, τον Μάιο του 2017. AMIR COHEN / REUTERS
-------------------------------------------------------------------

Οι εντάσεις μαστίζουν την σχέση ΗΠΑ-Ισραήλ [3] υπό την κοινή διαχείριση του προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, και του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Βενιαμίν Νετανιάχου. Κάποιες φορές φαινόταν αμφίβολο ότι η διμερής φιλία θα άντεχε τις παράλληλα εξελισσόμενες θητείες τους. Οι συγκρούσεις σχετικά με τα πυρηνικά σχέδια του Ιράν, την ειρηνευτική διαδικασία στην Μέση Ανατολή και την καλύτερη αντίδραση στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας προκάλεσαν πικρές συζητήσεις -συχνά διανθισμένες με προσωπικές [4] προσβολές [5]- που οδήγησαν σε ένα ρήγμα μεταξύ των δύο χωρών. Καθώς η θητεία του Ομπάμα πλησίαζε στο τέλος της, ο Netanyahu [6] και ο τότε γεμάτος ελπίδες προεδρικός υποψήφιος Donald Trump [7] σηματοδότησαν στα ενδιαφερόμενα μέρη ότι η εποχή μετά τον Ομπάμα θα γινόταν μάρτυρας μιας στιγμιαίας διάλυσης οποιασδήποτε εχθρότητας. Το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ζούσαν ευτυχισμένα μετά από αυτό για πάντα.

Όμως, περισσότερο από οκτώ μήνες μετά την προεδρία του Trump [8], η φωτιά εξακολουθεί να σιγοκαίει. Ο Netanyahu και οι ακόλουθοί του τροφοδότησαν την αφήγηση ότι η υποτιθέμενη συμπάθεια του Ομπάμα για το Ισραήλ είναι ανειλικρινής, ότι κανένας φίλος του Ισραήλ στον Λευκό Οίκο δεν θα εγκρίνει ποτέ το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (Joint Comprehensive Plan of Action, JCPOA) με το Ιράν ή δεν θα αρνηθεί να ασκήσει βέτο σε ένα ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που θα καταδικάζει την ισραηλινή πολιτική –αμφότερα των οποίων έκανε ο Ομπάμα. (Ανεξάρτητα από το πακέτο βοήθειας ασφαλείας ύψους 38 δισεκατομμυρίων δολαρίων που έδωσε η κυβέρνηση Ομπάμα στο Ισραήλ). Τα στερεά θεμέλια της αμοιβαία επωφελούς συμμαχίας λύγισαν, αλλά αποδείχθηκαν ανθεκτικά. Τώρα, ο Trump ωθεί την σχέση πάλι προς το σημείο θραύσης.

Ο ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΟΣ TRUMP

Πολλοί Ισραηλινοί -που προέρχονται από μια από τις μόνο δύο χώρες του κόσμου που εξέφρασαν [9] μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην διαχείριση των παγκόσμιων υποθέσεων από τον Τραμπ από ό, τι από τον Ομπάμα (η άλλη είναι η Ρωσία)- είχαν μεγάλες προσδοκίες για μια αναγέννηση στις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πειθόμενοι στα λόγια του Τραμπ ότι ήταν ο «μεγαλύτερος φίλος» του Ισραήλ [10], κατέγραψαν τις υποσχέσεις του ότι θα μεταφέρει αμέσως την αμερικανική πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ και τον παρακολούθησαν να κινητοποιείται, ως εκλεγμένος πρόεδρος, για να μπλοκάρει [11] μια αιγυπτιακή πρόκληση προς το Ισραήλ στα Ηνωμένα Έθνη. Οι Εβραίοι υποστηρικτές του Trump στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν εξίσου κινητοποιημένοι [12] από την πεποίθηση ότι ο μεγιστάνας των ακίνητων (και παππούς τριών εβραιόπουλων) θα ήταν «καλός για το Ισραήλ». Αλλά φαίνεται να υπάρχει αντίστροφη σχέση μεταξύ της ρητορικής του Trump και της απτής προόδου, τουλάχιστον όσον αφορά το Ισραήλ. Η διαλαλημένη επίσκεψή του τον Μάιο στο Ισραήλ είχε πολλούς συμβολισμούς, αλλά εξαιρετικά μικρή ουσία.

Σύμφωνα με τα ισραηλινά ειωθότα, ο No Drama Obama έχει αντικατασταθεί από τον All Stump Trump. Οι προεκλογικού τύπου δηλώσεις του είναι άφθονες, αλλά υποτονικές. Μπορεί να εννοεί αυτό που λέει, αλλά, είτε λόγω έλλειψης εμπειρίας, ανεπαρκούς εύρους, έλλειψης ταλέντου, πραγματικής προθέσεως είτε κάποιου συνδυασμού όλων των παραπάνω, ο πρόεδρος δεν έχει ακόμη εκπληρώσει μεγάλο μέρος των υπέρ του Ισραήλ δηλώσεών του.

Παρά τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις [13] ότι η κίνηση της πρεσβείας είναι αναπόφευκτη, ο πρέσβης του Trump στο Ισραήλ εξακολουθεί να εδρεύει στο Τελ Αβίβ. Η απέχθεια του προέδρου για την συμφωνία με το Ιράν δεν τον εμπόδισε να επιβεβαιώσει [14] δύο φορές την συμμόρφωση του Ιράν προς τις διατάξεις της. Ο πρώην επικεφαλής στρατηγιστής του Λευκού Οίκου, Stephen Bannon, δήλωσε [15] στην [τηλεοπτική εκπομπή] «60 λεπτά» ότι ο Trump θέλει να αποχωρήσει από την συμφωνία, αλλά στο μεταξύ ήταν ο Bannon και οι συνάδελφοί του που δυσφημούσαν την συμφωνία οι οποίοι βγήκαν από την κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένου του Michael Flynn, του για σύντομο χρονικό διάστημα συμβούλου εθνικής ασφαλείας του Trump˙ ο Sebastian Gorka, τώρα πρώην αναπληρωτής βοηθός του προέδρου˙ ο Ezra Cohen-Watnick, πρώην διευθυντής για προγράμματα [υπηρεσιών] πληροφοριών στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας του Trump˙ και ο Derek Harvey, πρώην μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας.

Ο Netanyahu πρέπει τώρα να στηρίξει την υπόθεσή του ενώπιον υποστηρικτών της επιβεβαίωσης [της συμφωνίας με το Ιράν], όπως ο υπουργός Εξωτερικών Rex Tillerson, ο υπουργός Άμυνας Jim Mattis και ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας H.R. McMaster. Επιπλέον, η αποστροφή της ισραηλινής κυβέρνησης για την UNRWA, την υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών που βοηθά τους εκτοπισμένους Παλαιστίνιους, δεν αποθάρρυνε το αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών να ζητήσει από τα κράτη-χορηγούς [16] τον Αύγουστο να καλύψουν και πάλι το έλλειμμα του οργανισμού.

Κάποιος μπορεί να δώσει την εξήγηση ότι κάθε μια από αυτές τις πολιτικές των ΗΠΑ θα μπορούσε στην πραγματικότητα να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του Ισραήλ μακροπρόθεσμα, αλλά θα ήταν εκτός θέματος. Οι Ισραηλινοί είχαν μεγάλη επιθυμία για έναν Αμερικανό ανώτατο αρχηγό που θα ήταν επιμελής με τα προνόμιά τους, και όχι κάποιον που φέρεται να γνωρίζει καλύτερα από εκείνους το τι χρειάζεται το Ισραήλ. Κάποιοι Ισραηλινοί μπορεί να εξακολουθούν να αισθάνονται άνετα πιστεύοντας ότι το πρόβλημα προέρχεται από τις αδράνειες ή δύσκολο να σβήσουν γραφειοκρατικές συνήθειες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά αυτό δεν μπορεί να εξηγήσει όλα εκείνα που έπληξαν το Ισραήλ στα χέρια της νέας διοίκησης. Μερικές από τις καινοτομίες αυτές έχουν την υπογραφή του Trump πάνω τους.

Ο Trump αγγίζει το Δυτικό Τείχος στην Ιερουσαλήμ, τον Μάιο του 2017. RONAN ZVULUN / REUTERS
---------------------------------------------------------

ΘΑ ΤΟ ΚΑΝΩ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΜΟΥ

Η θριαμβευτική επιστροφή της Ρωσίας στην Μέση Ανατολή ως η πρωταρχική προστάτιδα του Σύρου ηγέτη Μπασάρ αλ-Ασαντ, ο οποίος υποστηρίζεται επίσης από την ισραηλινή νέμεση, το Ιράν και την Χεζμπολάχ, έφερε κοντά την Ιερουσαλήμ και την Μόσχα. Λόγω της στενής εγγύτητας των ισραηλινών και των ρωσικών δυνάμεων, οι δύο έπρεπε να συνεργαστούν για να μην συμπλακούν, αλλά σε καμία περίπτωση δεν εισέρχονται σε μια νέα εποχή τυφλής εμπιστοσύνης ή σύγκλισης σκοπών. Εισάγετε [στην εξίσωση] τον Trump, του οποίου ο ενθουσιασμός με την Ρωσία φαίνεται να αποτελεί ένα στρατηγικό πρόβλημα για το Ισραήλ στην περιοχή του.

Τον περασμένο Μάιο, ενώ φιλοξενούσε στο Οβάλ Γραφείο τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, και τον Ρώσο πρεσβευτή στις Ηνωμένες Πολιτείες, Σεργκέι Κισλιάκ, ο Trump φέρεται ότι αποκάλυψε [17] διαβαθμισμένες ισραηλινές πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητες του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) στην Συρία. Χλωμιασμένοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι φοβούνταν [18] ότι η επιδεικτικότητα του προέδρου στους Ρώσους επισκέπτες του είχε εκθέσει πολύτιμα κρυφά στοιχεία και προσπάθειες. Μακράν του να είναι καλοπροαίρετη, η απερίσκεπτη δράση του Trump έπληξε την συνεργασία μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ, μια συνεργασία που μπορεί να συνεχιστεί μόνο σε κλίμα εμπιστοσύνης και διακριτικότητας.

Λίγο αργότερα, τον Ιούλιο, το Ισραήλ τρομοκρατήθηκε ξανά όταν οι διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης [των ΗΠΑ] με την Ρωσία παρήγαγαν ένα σχέδιο για κατάπαυση του πυρός στην Συρία που αγνοούσε [19] βασικές ανησυχίες του Ισραήλ. Με το Ιράν να επιδιώκει να επεκτείνει την παρουσία του στο κατώφλι του Ισραήλ, αξιωματούχοι στην Ιερουσαλήμ παρουσίασαν σε ανώτερους Αμερικανούς συνομιλητές τις επιφυλάξεις τους για την αναδυόμενη συμφωνία. Στην κορυφή της λίστας ήταν η αμετακίνητη αντίρρηση του Ισραήλ σε οποιαδήποτε ρύθμιση που θα επέτρεπε στο Ιράν, την Χεζμπολάχ ή άλλες εχθρικές πολιτοφυλακές να διατηρήσουν κάποια βάση στα σύνορα του Ισραήλ. Αφήνοντας κατά μέρος την εμβληματική του προσοχή όταν αφορά σε επικρίσεις προς τον Τραμπ, ο Νετανιάχου εξέφρασε δημοσίως την απόλυτη αντίθεσή του στο σύμφωνο κατάπαυσης του πυρός σε δημοσιογράφους που κάλυπταν την επίσκεψή του στο Παρίσι.

Το μόνο φωτεινό σημείο της σχέσης ΗΠΑ-Ισραήλ για τον Netanyahu και τον κυβερνώντα συνασπισμό του ήταν η προσέγγιση της διοίκησης του Trump στο ισραηλινο-παλαιστινιακό ζήτημα. Με τον Netanyahu να εμπλέκεται σε σκάνδαλα διαφθοράς και την προσοχή του Trump να κατανέμεται ανάμεσα σε μυριάδες καυτά θέματα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, κανείς από τους δύο δεν είναι ιδιαίτερα έτοιμος –παρά τις όποιες αισιόδοξες δηλώσεις- για να αντιμετωπίσει την πρόκληση να επιτύχει μια ειρηνική συμφωνία. Στην πραγματικότητα, οι ανακινηθέντες από τον πρόεδρο ισχυρισμοί ότι θα κλείσει την «τελική συμφωνία» [20] και η (αποσιωπηθείσα) καταδίκη από το Υπουργείο Εξωτερικών [21] για την ισραηλινή οικιστική δραστηριότητα αντισταθμίστηκαν σε μεγάλο βαθμό από τον ευρύτερο καμβά της αμερικανικής διπλωματίας.

Διευθετώντας τις ανησυχίες του Netanyahu για μια λύση δύο κρατών στην σύγκρουση, ο Trump διακήρυξε περίφημα [22] ότι «κοιτάζω τα δύο κράτη και το ένα κράτος και μου αρέσει αυτό που αρέσει και στα δύο μέρη». Σε διαρροές σχολίων, ο ανώτερος σύμβουλος και γαμπρός του, Jared Kushner, μείωσε τις εκκλήσεις για παραχωρήσεις από το Ισραήλ, όταν πρότεινε [23] ότι «ίσως να μην υπάρχει λύση» στην διαφορά. Η επικέντρωση της διοίκησης στις μικρότερες ειρηνικές μονάδες υποδομών, όπως η συμφωνία για την υποδομή των υδάτων που ανακοινώθηκε [24] τον Ιούλιο από τον προεδρικό απεσταλμένο Jason Greenblatt, ταιριάζει σαν γάντι με την διάθεση της συντηρητικής κυβέρνησης του Ισραήλ.

Και όμως, ακόμη και σε αυτόν τον τομέα, οι Ισραηλινοί [πολιτικοί] σχεδιαστές βρίσκονται σε σοβαρό μειονέκτημα εξαιτίας ενός ελλείμματος πειθαρχίας εντός της διοίκησης. Όταν ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Ισραήλ, Ντέιβιντ Φρίντμαν, πρόσφατα δήλωσε ότι πιστεύει ότι «οι οικισμοί αποτελούν τμήμα του Ισραήλ», η εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, Heather Nauert, έσπευσε να ενημερώσει [26] τους δημοσιογράφους ότι τα λόγια του «δεν πρέπει επίσης να υποδηλώσουν μετατόπιση της πολιτικής των ΗΠΑ». Αυτή η ασταθής κατάσταση, στην οποία παραμένει ασαφές το ποιος αντιπροσωπεύει καλύτερα τις κατευθύνσεις της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, σημαίνει ότι το Ισραήλ δεν μπορεί να λάβει τοις μετρητοίς τις δηλώσεις αξιωματούχων της διοίκησης [των ΗΠΑ].

ΤΟ ΦΥΛΕΤΙΚΟ ΧΑΡΤΙ

Τα θέματα μεταξύ του Ισραήλ και των ΗΠΑ περιπλάκησαν περαιτέρω από τους ελιγμούς του Trump σχετικά με τα φυλετικά θέματα. Υποχρεωμένοι από το Δευτερονόμιο [στμ: ιερό βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης] «να αγαπάτε τον ξένο επειδή ήσασταν ξένοι στην Αίγυπτο», οι Εβραίοι έχουν διαδραματίσει εξέχοντα ρόλο στην πρωτοπορία των μαχών υπέρ των πολιτικών δικαιωμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι ραβίνοι παρέλασαν [27] μαζί με τον Martin Luther King Jr. στον δρόμο από την Selma μέχρι το Montgomery, το 1965. Και ως τυπικός φορέας του εβραϊκού λαού ανάμεσα στην οικογένεια των εθνών, το εβραϊκό κράτος δεν μπορεί να παραμείνει αδιάφορο απέναντι στον αναζωπυρωμένο ρατσισμό -συμπεριλαμβανομένου του προφανούς αντισημιτισμού-, ένα μεγάλο μέρος του οποίου αποδίδεται στους θιασώτες του Trump.

Οι σειρήνες του συναγερμού ακούγονταν [ήδη] κατά την διάρκεια της πρώτης εβδομάδας της προεδρίας Trump όταν στο μήνυμα του προέδρου για την Διεθνή Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος παραλήφθηκε [28] κάθε ειδική αναφορά στην γενοκτονία έξι εκατομμυρίων Εβραίων στα χέρια των Ναζί. Το περιστατικό, τελευταίο σε μια σειρά [29] άλλων αντιπαραθέσεων που αφορούσαν τον Τραμπ και τους αφοσιωμένους του, υπονοούσε ότι ο Λευκός Οίκος ήταν κωφός (ή και χειρότερα) στις εβραϊκές ευαισθησίες. Μόνο μετά από εβδομάδες ιδιωτικών αιτημάτων από Εβραίους ηγέτες, ο Trump δήλωσε τελικά [30] ότι «οι αντισημιτικές απειλές που απευθύνονται στην εβραϊκή κοινότητα και τα κοινοτικά κέντρα είναι φρικτές και επώδυνες και μια πολύ θλιβερή υπενθύμιση του έργου που πρέπει ακόμη να γίνει για να ξεριζωθεί το μίσος και οι προκαταλήψεις και το κακό». Και μετά ήρθε η Charlottesville.

Η φλύαρη απάντηση του Τραμπ στην πορεία των λευκών ρατσιστών την 12η Αυγούστου στην κολεγιακή πόλη της [πολιτείας] Βιρτζίνια, άφησε το σύνολο της εβραϊκής κοινότητας σε αναβρασμό. Η επιμονή του [31] ότι «υπάρχει ευθύνη και στις δύο πλευρές», ουσιαστικά εξίσωνε την Ku Klux Klan και τους συνοδοιπόρους της με εκείνους που διαμαρτύρονται εναντίον τους, και ήταν ένα βήμα πάρα πολύ προχωρημένο ακόμη και για μερικούς από τους πιστούς του. Ο Gary Cohn, ο οποίος είναι ο επικεφαλής του Οικονομικού Συμβουλίου του Λευκού Οίκου και Εβραίος, σύμφωνα με πληροφορίες, συνέταξε [32] (αλλά δεν υπέβαλε) επιστολή παραίτησης σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ο Ρεπουμπλικανός Εβραϊκός Συνασπισμός (Republican Jewish Coalition) συντάχθηκε [33] με τους «πολιτικούς και θρησκευτικούς αδελφούς του καλώντας τον πρόεδρο Τραμπ να παράσχει μεγαλύτερη ηθική σαφήνεια». Η ραβινική ομπρέλα των Ορθοδόξων Εβραίων των ΗΠΑ, η οποία πήγε σε μεγάλο βαθμό με τον Τραμπ στις δημοσκοπήσεις, ζήτησε επίμονα [34] από τον πρόεδρο να «καταλάβει την κρίσιμη σημασία των λεγομένων του». Σε μια όχι τόσο λεπτή επίπληξη του προέδρου, η AIPAC, η προστάτιδα της σχέσης ΗΠΑ-Ισραήλ, προέτρεψε [35] «όλους τους εκλεγμένους αξιωματούχους να απορρίψουν την ηθική ισοδυναμία μεταξύ εκείνων που προωθούν το μίσος και όσων αντιτίθενται σε αυτό». Μια διακομματική ομάδα 11 πρώην συνδέσμων του Λευκού Οίκου με την εβραϊκή κοινότητα επιτέθηκε στον τον Τραμπ. «Η αμφιβολία και η απροθυμία του να μιλήσει καθαρά, χωρίς περιορισμούς, εναντίον κραυγαλέων παραδειγμάτων ρατσισμού, αντισημιτισμού και συναφών εκδηλώσεων μίσους, καθώς και η άρνησή του να ρίξει το φταίξιμο για την βία, είναι ανάθεμα στις καλύτερες παραδόσεις του θώκου του και στα παραδείγματα που έθεσαν οι πρόεδροι που υπηρετήσαμε», έγραψαν [36].

Η ισραηλινή διοίκηση δυσαρεστήθηκε από τις εικόνες και τις ρητορικές που δημιουργήθηκαν στην υπόθεση Charlottesville. Και εδώ, η συμπεριφορά του Trump αποτέλεσε ζημιά, αναγκάζοντας την κυβέρνηση Netanyahu να προχωρήσει με προσοχή. Υπό την πίεση [37] να συμμετάσχει στον χορό που απορρίπτει οποιαδήποτε ισοδυναμία μεταξύ των νεοναζί και των ιδεολογικών αντιπάλων τους, ο πρωθυπουργός είχε πάντα την επίγνωση της πρωταρχικής υποχρέωσης να διατηρήσει φιλική την σχέση με τον κορυφαίο προστάτη του Ισραήλ. Το αποτέλεσμα ήταν μια αναγκαστική ηθική διολίσθηση: Μια καθυστερημένη και ασαφής δήλωση που αποξένωσε περαιτέρω τμήματα της εβραϊκής κοινότητας των ΗΠΑ τα οποία ήταν ήδη επικριτικά ως προς το Ισραήλ. Σε μια παράξενη συστροφή, ο Richard Spencer, μια ακρο-δεξιά προσωπικότητα [έξω από τους οργανωμένους πολιτικούς σχηματισμούς] προσπάθησε να εκτρέψει τις κατηγορίες περί ρατσισμού αναζητώντας κοινή αιτία με τους Ισραηλινούς, λέγοντας [38] στο ισραηλινό Κανάλι Δύο ότι [ο ίδιος] άξιζε τον σεβασμό τους ως «λευκός Σιωνιστής».

Ισραηλινοί στρατιώτες δίπλα σε μια στάση λεωφορείου στην Δυτική Όχθη, καλυμμένη από αφίσες του Trump, τον Οκτώβριο του 2016. BAZ RATNER / REUTERS
------------------------------------------------------

Στην πραγματικότητα, η έλευση του Τραμπ [στο Ισραήλ] είχε μια ευρύτερη αρνητική επίπτωση στην εβραϊκή αλληλεγγύη με το Ισραήλ. Ένα ευρύ φάσμα Αμερικανών Εβραίων, πολλοί από τους οποίους ψήφισαν [39] υπέρ της Χίλαρι Κλίντον, ανατριχιάζουν με την αναγκαιότητα η ισραηλινή κυβέρνηση να αλληλεπιδρά εποικοδομητικά με την διοίκηση [Τραμπ]. Σύμφωνα με δημοσκόπηση [40] από την Αμερικανική Εβραϊκή Επιτροπή (American Jewish Committee), σχεδόν το 80% των Εβραίων στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δυσμενή άποψη για τις επιδόσεις του Trump, με την πλειοψηφία να εκφράζει αρνητικές απόψεις για κάθε παράμετρο. Έχουν προκύψει διαφορετικές ιεραρχήσεις στα ενδιαφέροντα: Οι Εβραίοι στις Ηνωμένες Πολιτείες επικεντρώνονται κυρίως στην δική τους ασφάλεια και στο μέλλον της διαιρεμένης χώρας τους, ενώ το Ισραήλ έχει ουσιαστικά υποτάξει αυτές τις ανησυχίες στην διατήρηση της συνεργατικής συμμαχίας του με την διοίκηση Trump ως εγγύηση εθνικής επιβίωσης.

Αυτός ο υπολογισμός εκφράστηκε σαφώς από τον υπουργό Επικοινωνιών του Netanyahu, τον Ayoub Kara, ο οποίος δήλωσε [41] στην Jerusalem Post ότι «πρέπει να τοποθετήσουμε τις δηλώσεις σχετικά με τους Ναζί στην σωστή αναλογία ... ο Τραμπ είναι ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης του ελεύθερου κόσμου και πρέπει να μην δεχόμαστε να τον βλάψει κανένας». Ο αρχηγός του ισραηλινού παραρτήματος του Κέντρου Simon Wiesenthal υπερασπίστηκε την αρχική σιωπή του Netanyahu. Το να εμπλακεί αμέσως θα είχε επιδείξει «κακή συμπεριφορά» και «θα ήταν προσβλητικό» προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, είπε [42].

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

Η δύσκολη κατάσταση του Ισραήλ επιδεινώνεται από την πόλωση του δημόσιου διαλόγου στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αν και δεν είναι ένα νέο φαινόμενο, η ένταση του πολιτικού χάσματος έχει φτάσει σε νέα ύψη [43] από τότε που ο Trump ήρθε στο προσκήνιο. Έχοντας το προνόμιο να απολαμβάνει διακομματική διμερή στήριξη στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ βρίσκεται τώρα αντιμέτωπο με ένα διαβολικό παζάρι μηδενικού αθροίσματος: Να συνεργαστεί με τον νυν πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών και να κινδυνέψει να χάσει την υποστήριξη των αντιπάλων του. Για να δανειστώ τα λόγια [44] του Βρετανού πρώην πρωθυπουργού, Τόνι Μπλερ, οι Ισραηλινοί «δεν μπορούν να αντέξουν να είναι στην θέση να συμπεριφέρονται στον πρόεδρο Τραμπ απλώς ως σαν να λαμβάνει μέρος σε κάποιου είδους ενδιαφέρουσα παράσταση κωμωδίας». Εκτός αν το Ισραήλ, σύμφωνα με την συμβουλή του Μπλερ, έθετε σε σοβαρό κίνδυνο την ιδιαίτερη κατάστασή του ως φίλος τόσο της αριστεράς όσο και της δεξιάς [στις ΗΠΑ].

Θα ήταν λάθος να υποθέσουμε ότι όλη η πολιτική είναι τοπική. Όταν ο Trump σπέρνει τον διχασμό στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτό αντηχεί σε όλο τον κόσμο. Το κάνει πολύ δύσκολο για το Ισραήλ (και άλλα έθνη), να είναι συνοδοιπόροι του, να διατηρούν βασικούς λειτουργικούς δεσμούς και στις δύο πλευρές των κομματικών συνόρων.

ΕΙΝΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΙΜΗ;

Από το πλεονεκτικό πρίσμα των Ηνωμένων Πολιτειών, το Ισραήλ σήμερα συμπεριφέρεται σαν αξιόπιστος σύμμαχος σε έναν απειλητικό κόσμο. Οι λίγες διακυμάνσεις στις συναλλαγές του Ισραήλ με τους Παλαιστινίους έχουν περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό και έχουν προκαλέσει λίγες στεναχώριες στους Αμερικανούς υπευθύνους χάραξης πολιτικής, αφήνοντάς τους ελεύθερους να αντιμετωπίσουν γρίφους όπως η Βόρεια Κορέα και η νομοθεσία περί την υγειονομική περίθαλψη. Για τους ηγέτες του Ισραήλ, από την άλλη πλευρά, μια δίκαιη εκτίμηση φαίνεται να οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο δεσμός τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια πρόταση που χάνει. Φυσικά, δεν είναι τόσο απλό. Η αμερικανική οικονομική, στρατιωτική και διπλωματική βοήθεια προς το Ισραήλ είναι απαράμιλλη. Καμιά κοινοπραξία των νέων φίλων του Ισραήλ στην Αφρική [45], στην Ασία [46], στην Λατινική Αμερική [47] ή στην Μέση Ανατολή [48] δεν μπορεί ποτέ να την ανταγωνιστεί. Οι πρόεδροι των ΗΠΑ και οι Ισραηλινοί πρωθυπουργοί έρχονται και πηγαίνουν, αλλά η διμερής σχέση, πολύτιμη και για τις δύο χώρες, έχει αντέξει σε όλες τις προκλήσεις. Για να αποφευχθούν οι απρόβλεπτες περιστάσεις, κανείς δεν πρέπει να περιμένει να αλλάξει κάτι τέτοιο.

Όσον αφορά την σημερινή διοίκηση, γνωρίζουμε μόνο αυτά που γνωρίζουμε. Ο Τραμπ μπορεί ακόμα να αλλάξει την τρέχουσα πορεία του και να εκπληρώσει οποιαδήποτε από -ή όλες- τις υποσχέσεις του. Το Ισραήλ θα μπορούσε να βρεθεί με πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ, μια κατεστραμμένη συμφωνία με το Ιράν, μια διαλυμένη UNRWA και μια ενισχυμένη κατάπαυση του πυρός στην Συρία. Θα πρέπει να προσέχει τι εύχεται, γιατί τυχόν προβλήματα που θα προκύψουν [ως αποτέλεσμα των ανωτέρω] δεν θα μπορούσαν να δοθούν στην Ουάσιγκτον [προς επίλυση]. Θα βαρύνουν τους ώμους της Ιερουσαλήμ.

Βεβαίως, αυτό δεν σημαίνει ότι οι ομάδες του Trump και του Netanyahu δεν μπορούν και δεν πρέπει να λάβουν μέτρα για την αποτροπή μελλοντικών εμποδίων. Οι πυκνότερες συνομιλίες μεταξύ Ισραηλινών και Αμερικανών αξιωματούχων θα επιτρέψουν καλύτερη εκτίμηση για τις εκατέρωθεν θέσεις και θα διευκολύνουν, όποτε είναι δυνατόν, μια πιο απρόσκοπτη συνεργασία προς τους κοινούς στόχους. Αυτό το μάθημα μπορεί να έχει ήδη διδαχθεί και εφαρμοστεί. Αφότου το Ισραήλ καταφέρθηκε κατά της κατάπαυσης του πυρός στην Συρία, ο McMaster καλωσόρισε μια υψηλού επιπέδου ισραηλινή αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον αρχηγό της Mossad, Yossi Cohen, στην Ουάσινγκτον, όπου οι δύο πλευρές συζήτησαν [49] σχέδια για αναβαθμισμένες πιέσεις στο Ιράν και τους αντιπροσώπους του. Ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας κάλεσε τους Ισραηλινούς στο σπίτι του για δείπνο.

Τόσο ο πρόεδρος Trump όσο και ο πρωθυπουργός Netanyahu θα μπορούσαν επίσης να επωφεληθούν από μια ισχυρότερη και πιο ικανή εσωτερική υποστήριξη, αν και είναι αβέβαιο αν θα είναι ένθερμοι ως προς αυτή την σύσταση. Ο Λευκός Οίκος του Τραμπ υπήρξε ένας χαώδης τόπος αντιμαχόμενων φατριών, η καθεμιά τραβώντας σε διαφορετικές κατευθύνσεις πολιτικής. Το προκλητικό του ταμπεραμέντο και οι προκλήσεις του προς την Ρεπουμπλικανική ορθοδοξία έχουν απομακρύνει τους έμπειρους επαγγελματίες από την διοίκησή του, και αμφότεροι εκείνος [50] και οι άλλοι [51] απορρίπτουν τα ανοίγματα για να στρατολογήσουν τα ταλέντα τους. Ο Netanyahu στελεχώνεται από έναν συνεχώς συρρικνωμένο κύκλο εμπίστων, μερικές από τις συμβουλές των οποίων συνέβαλαν άμεσα [52] στην προηγούμενη ακροσφαλή διπλωματία του με τον Ομπάμα.

Τέλος, οι φιλίες στηρίζονται καλύτερα όταν και οι δύο εταίροι έχουν ρεαλιστικές, μετριοπαθείς προσδοκίες σχετικά με τα όρια της σχέσης τους. Η απογοήτευση μπορεί να αποφευχθεί όταν γίνει κατανοητό ότι δεν μπορούν ποτέ δύο οντότητες να συγχρονιστούν τέλεια. Οι άνθρωποι είναι υποχρεωμένοι να συνειδητοποιήσουν ότι οι ισχυρισμοί [53] ότι δεν θα υπάρξει «φως» μεταξύ του Ισραήλ και των Ηνωμένων Πολιτειών τώρα που ο Τραμπ είναι εγκατεστημένος στον Λευκό Οίκο είναι ψευδείς. Η αναγνώριση αυτού του γεγονότος θα εξασφαλίσει μια πιο ισχυρή σχέση που θα αντέξει καλύτερα στην δοκιμασία του χρόνου.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/israel/2017-10-05/trump-ruining-...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Ο Trump καταστρέφει την σχέση ΗΠΑ-Ισραήλ;

Αναζήτηση

Δημοφιλή Άρθρα

Περιοχή Μελών