Η κρίση στο Κονγκό επιδεινώνεται | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η κρίση στο Κονγκό επιδεινώνεται

Ποιά είναι η απειλή που θέτει στην ασφάλεια της Δύσης

Στην ρίζα του προβλήματος είναι το γεγονός ότι εδώ και δεκαετίες, οι ηγέτες στο Κονγκό δεν βίωσαν σχεδόν καθόλου συνέπειες για την καταλήστευση του εξαιρετικού φυσικού πλούτου της χώρας, διαπράττοντας θανατηφόρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και καταστρέφοντας κυβερνητικά θεσμικά όργανα στην διαδικασία. Εκτιμάται ότι η οικογένεια του προέδρου Joseph Kabila κατέχει 80 εταιρείες. Επιπλέον, μέχρι και 4 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έχουν λείψει ή έχουν κλαπεί από τα δημόσια ταμεία λόγω της χειραγώγησης των συμβάσεων εξόρυξης, των προϋπολογισμών και των περιουσιακών στοιχείων του κράτους.

Ο Καμπιλά παραμένει ατιμώρητος επειδή αρνήθηκε να εφαρμόσει τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις που υποσχέθηκε τον Δεκέμβριο του 2016, όταν το κυβερνών κόμμα του και η αντιπολίτευση υπέγραψαν συμφωνία για διεξαγωγή εκλογών το επόμενο έτος. Αν είχε τεθεί σε εφαρμογή, η συμφωνία θα είχε προετοιμάσει το έδαφος για την πρώτη ειρηνική δημοκρατική μετάβαση της χώρας. Οι όροι απαιτούσαν από την κυβέρνηση Καμπιλά να διεξαγάγει εκλογές κάποια στιγμή μέσα στο 2017 και από τον Kabila να μην κατέβει στις εκλογές. Το κόμμα του και η αντιπολίτευση θα όριζαν ένα μεταβατικό εποπτικό συμβούλιο που θα διεύθυνε την κυβέρνηση μέχρι να διεξαχθούν οι εκλογές. Επιπλέον, το καθεστώς του θα σταματούσε να μπλοκάρει μέσα μαζικής ενημέρωσης και θα απέσυρε τις κατηγορίες εναντίον πολιτικών κρατουμένων και πολιτικών σε εξορία. Η κυβέρνηση δεν ολοκλήρωσε την εγγραφή των ψηφοφόρων [σε εκλογικούς καταλόγους], και απλώς ανακοίνωσε ότι οι εκλογές δεν μπορούν να διεξαχθούν μέχρι τον Απρίλιο του 2019, προκαλώντας περαιτέρω εκνευρισμό στην αντιπολίτευση και την κοινωνία των πολιτών. Ο Καμπιλά αρνήθηκε να επιβεβαιώσει αν θα αποσυρθεί από τις εκλογές, και προειδοποιητικά σημάδια δείχνουν ότι μπορεί να διοργανώσει δημοψήφισμα για να αλλάξει το σύνταγμα έτσι ώστε να μπορέσει να ξανακατέβει [στις εκλογές]. Αντί ενός συναινετικού μεταβατικού οργάνου, η κυβέρνηση διόρισε μονομερώς έναν πρωθυπουργό και ένα συμβούλιο χωρίς να συμβουλευτεί την αντιπολίτευση. Επτά ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί παραμένουν μπλοκαρισμένοι από το να εκπέμπουν, και δεν έχουν αποσυρθεί οι κατασκευασμένες κατηγορίες εναντίον κρατουμένων συνείδησης και μελών της αντιπολίτευσης.

Επιπλέον, το καθεστώς Καμπιλά την έχει γλιτώσει για το ότι διατηρεί στρατιωτικές σχέσεις με την Βόρεια Κορέα. Σε πολλές εκθέσεις, η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για το Κονγκό έχει τεκμηριώσει ότι κατά την τελευταία δεκαετία, η κυβέρνηση του Κονγκό συνεργάστηκε με τους βορειοκορεάτες στρατιωτικούς. Η Πιονγιάνγκ βοήθησε να εκπαιδευτεί και να εξοπλιστεί η προεδρική φρουρά του Καμπιλά μέσω σκοτεινών συμφωνών όπλων και, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ, βορειοκορεατικά όπλα εξακολουθούν να βρίσκονται ανάμεσα σε ένοπλες ομάδες στο ανατολικό Κονγκό. Ο ιστότοπος αμυντικών αναλύσεων Jane's 360 ανέφερε πέρυσι ότι ο στρατός του Κονγκό κατέχει βορειοκορεατικά αντιαεροπορικά όπλα.

Χωρίς την προοπτική να αντιμετωπίσουν οποιεσδήποτε συνέπειες για την κακή συμπεριφορά τους, ο Kabila και οι σύμμαχοί του θα συνεχίσουν να κρατούν την εξουσία και να καθυστερούν τις εκλογές, ενισχύοντας την ανασφάλεια στην περιοχή. Υπάρχει, ωστόσο, ένας μάλλον απλός, άμεσος τρόπος για να χτυπηθούν τα τρωτά σημεία του Kabila και των συνεργατών του. Επειδή κρύβουν το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου τους στο εξωτερικό και χρησιμοποιούν δολάρια ΗΠΑ για το ξέπλυμα χρημάτων μέσω του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα σχετικά νομικά και πολιτικά εργαλεία [5] που έχουν στην διάθεσή τους και που χρησιμοποιούνται σήμερα στην μάχη κατά της τρομοκρατίας, της διάδοσης των πυρηνικών όπλων, της διακίνησης ναρκωτικών και άλλων οργανωμένων εγκλημάτων. Αυτά τα εργαλεία ακολουθούν τα ίχνη του χρήματος, αποκλείουν τους παραβάτες από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα και τους εκθέτουν στην ποινική δικαιοσύνη και στην κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων. Ωστόσο, η Ουάσινγκτον και οι σύμμαχοί της χρησιμοποιούν σπάνια αυτά τα εργαλεία για να αντιμετωπίσουν την μεγάλη διαφθορά, τις πειρατικές εκλογές και τις μαζικές φρικαλεότητες σε μέρη όπως το Κονγκό, επειδή θεωρείται ότι έχουν μικρή στρατηγική σημασία.

Οι απειλές που προκαλούν οι ηγέτες του Κονγκό και οι διεθνείς συνεργάτες τους μπορούν να αντιμετωπιστούν εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη χρησιμοποιήσουν τα ισχυρότερα εργαλεία που διαθέτουν: Επιβάλλοντας επιθετικά κυρώσεις υψηλού επιπέδου στον Kabila, την επιχειρηματική αυτοκρατορία της οικογένειάς του και τους εμπορικούς συνεργάτες του ενώ θα διασφαλίζουν ότι οι τράπεζες εφαρμόζουν ενεργά τα σχετικά μέτρα κατά του ξεπλύματος χρημάτων. Η πρόσφατη συμβουλή του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ σε τράπεζες στο Νότιο Σουδάν -η οποία [συμβουλή] προειδοποίησε για ενδεχόμενο ξέπλυμα χρημάτων- σε συνδυασμό με το περιορισμένο αλλά ισχυρό δίκτυο κυρώσεων, αποτελεί καλό παράδειγμα του τρόπου εφαρμογής αυτών των εργαλείων στο Κονγκό. Η υπόθεση του Νότιου Σουδάν αντιπροσωπεύει την πρώτη φορά που οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να χρησιμοποιούν την πλήρη εξουσία που διαθέτουν σε σχέση με τα εργαλεία που συνεπάγονται οικονομική πίεση. Επιβάλλοντας κυρώσεις σε άτομα και τις συνδεδεμένες εταιρείες τους ενώ ειδοποιούν τις τράπεζες ότι υπάρχουν ύποπτες οικονομικές δραστηριότητες, οι Ηνωμένες Πολιτείες απηύθυναν σε αξιωματούχους του Νοτίου Σουδάν μια πιο σοβαρή προειδοποίηση ότι έχουν τελειώσει οι ημέρες της πλήρους ατιμωρησίας για τα οικονομικά εγκλήματα και τα εγκλήματα επί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.