Η Κίνα φλερτάρει το Ιράν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Κίνα φλερτάρει το Ιράν

Γιατί η «Πρωτοβουλία Μια Ζώνη, Μια Οδός» θα περάσει μέσω Τεχεράνης

Στην πραγματικότητα, οι ιρανο-κινέζικοι δεσμοί «στρατού προς στρατό» έχουν επεκταθεί αισθητά από τότε που ο Ρουχανί ανέλαβε καθήκοντα το 2013, ειδικά μετά την πυρηνική συμφωνία του 2015. Ο πρώην υπουργός Άμυνας, Hossein Dehqan, επισκέφθηκε για πρώτη φορά το Πεκίνο τον Μάιο του 2014 και υπέγραψε συμφωνία για στρατιωτική συνεργασία. Μόλις τον Νοέμβριο του 2016, η Τεχεράνη και το Πεκίνο υπέγραψαν συμφωνία για την από κοινού καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Τον Ιούνιο του 2017, κινεζικά και ιρανικά πολεμικά σκάφη πραγματοποιούσαν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις στην Θάλασσα του Ομάν προς τα στενά του Hormoz, με την συμμετοχή περίπου 700 [ανδρών των] ναυτικών δυνάμεων από κάθε χώρα. Αυτές ήταν μερικές από τις μεγαλύτερες ναυτικές ασκήσεις που διεξήγαγε το Ιράν από κοινού με μια ξένη δύναμη τα τελευταία χρόνια. Η ιρανική πλευρά φροντίζει να μην παρουσιάσει την τελευταία στρατιωτική συνεργασία της ως ότι έχει στόχο έναν τρίτο δρώντα όπως είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες ή οι χώρες του Αραβικού Κόλπου. Η Τεχεράνη γνωρίζει πολύ καλά ότι η Κίνα δεν θα θέλει να εμπλακεί συμπαρατασσόμενο με το Ιράν στις αντιπαλότητες της Μέσης Ανατολής. Αντ’ αυτού, οι στενότεροι στρατιωτικοί δεσμοί παρουσιάζονται απλά ως ένας τρόπος προστασίας των τεράστιων εμπορικών συναλλαγών που διεξάγουν τα δύο κράτη κάθε χρόνο.

Μεγάλο μέρος του οράματος για μια τέτοια συνεργασία σχεδιάστηκε στην επίσημη επίσκεψη του Xi τον Ιανουάριο του 2016 στην Τεχεράνη. Τα δύο κράτη συμφώνησαν να επεκτείνουν το εμπόριο στα 600 δισεκατομμύρια δολάρια σε μια δεκαετή περίοδο, ενώ ταυτόχρονα θα ενισχύσουν την συνεργασία τους στο πλαίσιο ενός 25ετούς σχεδίου.

Όπως και με τις συνεχιζόμενες συζητήσεις της Τεχεράνης με τους Ρώσους, το Ιράν λέγεται ότι ζυγίζει την πρόσβαση των κινεζικών στρατιωτικών δυνάμεων στις αεροπορικές και ναυτικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Οι δύο χώρες ευθυγραμμίζονται σε ορισμένα βασικά ζητήματα στη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Ασαντ στην Συρία. Θα φαινόταν πλήρως σύμφωνο με τις διεθνείς φιλοδοξίες τόσο του Ιράν όσο και της Κίνας, εάν η μελλοντική ανασυγκρότηση της Συρίας καταστεί αναπόσπαστο μέρος των προσπαθειών του Πεκίνου για την OBOR στην δυτική Ασία. Στο κάτω-κάτω, ο πυρήνας της OBOR αφορά τα έργα υποδομών που χρηματοδοτούνται από την Κίνα, όπως οι δρόμοι, τα σιδηροδρομικά δίκτυα και τα λιμάνια.

Παράλληλα με την επέκταση των δεσμών «στρατού προς στρατό», υπάρχουν στενές σχέσεις στον ενεργειακό τομέα [8]. Τον Ιούλιο του 2017, το ιρανικό Υπουργείο Πετρελαίου και μια κοινοπραξία της Γαλλικής Total, της China National Petroleum Corporation (CNPC) και μιας τοπικής ιρανικής εταιρείας ενέργειας συνήψαν μια 20ετή σύμβαση ύψους 4,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ανάπτυξη του νότιου Pars, του μεγαλύτερου κοιτάσματος φυσικού αερίου στον κόσμο. Η συμμετοχή της CNPC στην συμφωνία δεν ήταν τυχαία, δεδομένης της μακράς ιστορίας της εταιρείας και των βαθύτερων συμφερόντων της στο Ιράν. Και δεδομένου ότι η Κίνα παραμένει ο κορυφαίος πελάτης ενέργειας του Ιράν, η απόφαση της κυβέρνησης Ρουχανί να δώσει υψηλό ποσοστό σε μια κινεζική εταιρεία δεν προκαλεί έκπληξη. Η περαιτέρω πίεση στην κυβέρνηση Ρουχανί να μην είναι πολύ φιλική προς την Δύση θα καταστήσει αναπόφευκτα τις κινεζικές επιχειρήσεις ενέργειας μερικούς από τους μεγαλύτερους παράγοντες στην χώρα.

Καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, πραγματοποιεί την περιοδεία του στην Ασία, θα πρέπει να θυμάται ότι δεν είναι μόνο η Ρωσία του Πούτιν που κάνει μεγαλύτερες εισόδους στη Μέση Ανατολή, πιθανώς σε βάρος της επιρροής των ΗΠΑ. Η Κίνα έχει μια δική της «μεγάλη στρατηγική», και το Πεκίνο έχει αναμφισβήτητα τα καλύτερα χαρτιά στα χέρια του. Η OBOR είναι αναμφίβολα ένας ισχυρός υπαινιγμός για το τι έχει η Κίνα κατά νου. Το Πεκίνο χρησιμοποιεί έναν συνδυασμό οικονομικών, στρατιωτικών και άλλων μέσων για να διευρύνει την εμβέλειά του. Θα ήταν ανόητο για τους υπεύθυνος χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ να απορρίψουν την OBOR ως μια βιαστική προσπάθεια της Κίνας να βρει νέες αγορές για την τεράστια πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα του Πεκίνου. Στην πλήρη εφαρμογή της, η OBOR μαζί με άλλες κινεζικές προσπάθειες, όπως η Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομών (Asian Infrastructure Investment Bank, AIIB) και το Ταμείο του Νέου Δρόμου του Μεταξιού (New Silk Road Fund), καταδεικνύουν ότι το Πεκίνο προχωρά σύμφωνα με το κυριαρχούμενο από τις ΗΠΑ παγκόσμιο σύστημα εμπορικών κανόνων και επενδυτικών πρακτικών.

Χάρη στις συγκρουσιακές σχέσεις με την Ουάσινγκτον, η Τεχεράνη θεωρεί την OBOR της Κίνας ως ευκαιρία για μεγαλύτερη ενσωμάτωση στην δυτική Ασία. Ωστόσο, η Τεχεράνη πρέπει να προσέξει ώστε να μην διαβάσει εσφαλμένα τις προθέσεις της Κίνας. Το Πεκίνο θα προσπαθήσει να αποφύγει τις πολυάριθμες πολιτικές παγίδες της Μέσης Ανατολής. Θα συνεχίσει να έχει στενούς εμπορικούς και διπλωματικούς δεσμούς με μακρύ κατάλογο ανταγωνιστών του Ιράν, από τους Σαουδάραβες μέχρι τους Ισραηλινούς. Ωστόσο, η αποδοχή του Ιράν από την Κίνα ως ένα αναπόφευκτα σημαντικό στοιχείο της μεγάλης στρατηγικής της OBOR, αποτελεί μια χρυσή ευκαιρία για τους Ιρανούς. Εφόσον η OBOR είναι μια από τις εμβληματικές φιλοδοξίες της εξωτερικής πολιτικής του προέδρου Xi, κατά πάσα πιθανότητα θα παραμείνει πιστός σ’ αυτήν όσο βρίσκεται στην εξουσία.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2017-11-01/china-courts-iran