Δεν ταιριάζουν ενθουσιασμοί για το Κουρδιστάν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Δεν ταιριάζουν ενθουσιασμοί για το Κουρδιστάν

Οι ΗΠΑ πρέπει να μιλήσουν για τους προτιμώμενους συμμάχους τους

Εν τω μεταξύ, σε αυτόν τον βάλτο των συμμαχιών, οι Κούρδοι [37] επανειλημμένα στηρίχτηκαν σε ξένους προστάτες για να επιτύχουν βαθμιαία κέρδη στην προσπάθειά τους για κρατική υπόσταση και, σε ορισμένες περιπτώσεις, εναντίον άλλων κουρδικών διεθνικών ομάδων. Το Ιράν, το Ιράκ, η Συρία και η Τουρκία δεν είχαν καμία τύψη για την καταστολή του δικού τους κουρδικού πληθυσμού, ενώ ταυτόχρονα εκμεταλλεύονταν τα παράπονα των Κούρδων πέρα από τα σύνορά τους. Ούτε οι Κούρδοι ηγέτες ήταν ενωμένοι αρκετά για να αντισταθούν σε μια τέτοια πατρωνία και εμπλοκή [38].

Για παράδειγμα, το μόνο ανεξάρτητο κουρδικό σύγχρονο κράτος, η βραχύβια «Κουρδική Δημοκρατία του Μαχαμπάντ» στο Ιράν το 1941, κατέστη δυνατό [39] λόγω της υποστήριξης της Σοβιετικής Ένωσης. Στην συνέχεια, καθώς το επίκεντρο του κουρδικού εθνικισμού μεταφέρθηκε στο Ιράκ με τον Μπαρζανί, οι Κούρδοι έγιναν στόχοι διακρατικού πληρεξουσιασμού. Το 1961, το Ιράν και το Ισραήλ ξεκίνησαν [26] να βοηθούν τον Μπαρζανί ενάντια [40] στον κοινό Μπααθιστή εχθρό τους στην Βαγδάτη, καταφέρνοντας ακόμη και να προσελκύσουν την υποστήριξη της Ουάσιγκτον [41] στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Η στρατηγική [42] λειτουργούσε: Το 1975 με την Συμφωνία του Αλγερίου [43], η Τεχεράνη έλαβε εδαφικές παραχωρήσεις από την Βαγδάτη με αντάλλαγμα το ότι συμφώνησε να μην εμπλακεί περαιτέρω με τις άλλες εθνοτικές μειονότητες του Ιράκ. Η Βαγδάτη υποσχέθηκε το ίδιο. Ο σάχης στην συνέχεια [44] τερμάτισε την ιρανική υποστήριξη προς την κουρδική εξέγερση, αναγκάζοντας την Αμερική να κάνει το ίδιο. Ένας αξιωματούχος του KDP αργότερα το χαρακτήρισε [45] ως την «πιο σκληρή προδοσία» στην κουρδική ιστορία.

Ωστόσο, ο εξοπλισμός του κουρδικού λαού μόλις άρχιζε να αποκτά ορμή. Με τον Μπαρζανί ταπεινωμένο, ο Οτσαλάν και ο Ταλαμπανί το 1979 μετακόμισαν στην Δαμασκό, όπου ο Σύρος δικτάτορας Χάφεζ αλ-Άσαντ τους χορήγησε ορισμένες ελευθερίες. Ο Άσαντ προσεκτικά υποστήριξε [46] το ΡΚΚ, το οποίο εκπαιδευόταν στον κατεχόμενο από την Συρία Λίβανο, επειδή το είδε ως διαπραγματευτικό χαρτί [47] έναντι της Τουρκίας. Η στήριξη αυτή επίσης απέδωσε: Το 1987, η κυβέρνηση της Τουρκίας στην Άγκυρα συμφώνησε σε ένα αντάλλαγμα (quid pro quo) που περιόριζε τα σχέδια για ένα αμφισβητούμενο φράγμα στον ποταμό Ευφράτη (τον οποίο μοιράζεται με την Συρία).

Ωστόσο, το Ιράν ήταν μακράν ο πιο ενεργός περιφερειακός πάτρωνας των Κούρδων. Μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, οι Κούρδοι του Ιράν εξεγέρθηκαν [48]. Ωστόσο, η Τεχεράνη εκμεταλλεύτηκε την αλλαγή του καθεστώτος της προκειμένου να αποκαταστήσει τους δεσμούς με τον Μπαρζανί στο Ιράκ. Αυτή η νέα σύμπραξη απαιτούσε από τον Μπαρζανί να πολεμήσει τις δικές του θυγατρικές στο Ιράν, πράγμα που το έκανε, ωθώντας [49] το PUK να αντιδράσει με το να βοηθήσει τους ξαφνικά καταπολεμούμενους (και, μερικοί θα έλεγαν, προδομένους) Ιρανούς Κούρδους. Έτσι ήταν στημένη η σκηνή για μια πλήρη σύγκρουση των κουρδικών πολιτικο-στρατιωτικών οντοτήτων: Τρία χρόνια μέσα στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ [50] το 1983, το KDP βοήθησε [51] την πάλη της Τεχεράνης εναντίον της Βαγδάτης, ενώ το PUK ευθυγραμμίστηκε με τον Σαντάμ. Η σκηνή ανασχηματίστηκε πάλι, ωστόσο, το 1985˙ αυτή την φορά, το PUK συμμάχησε με την Τεχεράνη, και μέχρι το 1987, και οι δύο κουρδικές ομάδες πολεμούσαν στον πόλεμο του Ιράν ενάντια στο Ιράκ.

Τα πράγματα δεν έγιναν λιγότερο περίπλοκα από εκεί και μετά. Καθ’ όλη την διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ, η Τεχεράνη ήταν προσεκτική για να μην προκαλέσει την Άγκυρα, αλλά παρόλα αυτά είχε διακαή επιθυμία να αποσπά πληροφορίες από το ΡΚΚ, ειδικά για τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις των ΗΠΑ στην ΝΑΤΟϊκά συμμαχική Τουρκία. Σε αντάλλαγμα, το Ιράν φέρεται να πρόσφερε [52] στο ΡΚΚ ιατρικές και στρατιωτικές προμήθειες. Ο Οτσαλάν και το ΡΚΚ σφυρηλάτησαν παρόμοιους δεσμούς με το Ιράκ μετά το 1988 –μετά, άκουσον-άκουσον, την εκστρατεία γενοκτονίας του Σαντάμ [53] κατά των Ιρακινών Κούρδων. Προφανώς πρόθυμο να κοιμηθεί με τον εχθρό, το ΡΚΚ συμφώνησε να παράσχει στον Σαντάμ πληροφορίες για τις κινήσεις της Τουρκίας και του KDP στο βόρειο Ιράκ με αντάλλαγμα η Βαγδάτη να κάνει τα στραβά μάτια στις δικές του βάσεις.

Ξένοι παρενέβησαν ακόμη και όταν οι Κούρδοι συγκρούστηκαν μεταξύ τους. Στον ιρακινό κουρδικό εμφύλιο πόλεμο της δεκαετίας του '90, καθώς το KDP και το PUK πολέμησαν το ένα το άλλο, το Ιράν υποστήριξε πρώτα το πρώτο, αλλά στην συνέχεια επέλεξε το δεύτερο. Ο Talabani και το PUK κατέφυγαν στο Ιράν καθώς η Τεχεράνη απέστειλε [54] Σιίτες στρατιώτες από το Σώμα [55] Badr [56] για να ενισχύσουν τα οχυρά του PUK στο Ιράκ. Το 1996, το Ιράν κλιμάκωσε, αναπτύσσοντας [57] στρατεύματα στο έδαφος του PUK, προξενώντας συναγερμό στον Barzani. Για να αντισταθμίσει αυτή την υποστήριξη του Ιράν προς το PUK, ο Barzani ζήτησε βοήθεια για τον εαυτό του και το KDP από την Βαγδάτη.

Το Ιράν, εν τω μεταξύ, επίσης εμβάθυνε τους δεσμούς του [58] με το ΡΚΚ, με το οποίο απάντησε η Τουρκία [59] ρίχνοντας το βάρος της [60] στον Barzani. Το σχέδιο της Άγκυρας ήταν να συναινέσει με το KDP για να καταστρέψει το ΡΚΚ στο Ιράκ, εξισορροπώντας έτσι την επιρροή του Ιράν. Ο Μπαρζανί επέτρεψε όντως τις τουρκικές παρεμβάσεις εναντίον του ΡΚΚ στην επικράτειά του, με σημαντικές παράπλευρες απώλειες και επιπλοκές. Σε μια τουλάχιστον από τις εκστρατείες της το 1997, η Τουρκία βομβάρδισε [61] θέσεις του PUK παράλληλα με εκείνες του PKK. Και το 1999, οι τουρκικές επιδρομές σκότωσαν τυχαία [62] Ιρανούς εκεί που η Άγκυρα υποστήριξε ότι ήταν Ιράκ, αλλά η Τεχεράνη επέμεινε ότι ήταν Ιράν, προκαλώντας ένα διπλωματικό επεισόδιο.