Ο επερχόμενος πόλεμος του Ισραήλ με την Χεζμπολάχ

Άλλος ένας πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ είναι σχεδόν αναπόφευκτος. Παρόλο που καμία πλευρά δεν θέλει τώρα μια σύγκρουση, η μεταβαλλόμενη ισορροπία ισχύος στο Λεβάντε [στμ: περιοχή που περιλαμβάνει εδάφη τα οποία βρίσκονται στις ανατολικές ακτές της Μεσογείου και μέχρι τη Μεσοποταμία] και η συρρίκνωση των διαμφισβητούμενων περιοχών είναι δείκτες μιας διαφαινόμενης αναμέτρησης [2]. Οι πραγματικές ερωτήσεις είναι το πώς και το πού –όχι το εάν- θα συμβεί η επικείμενη πυρκαγιά.

Τα γεγονότα της 10ης Φεβρουαρίου υπογράμμισαν την αστάθεια του Λεβάντε (Levant). Το Ισραήλ κατέστρεψε ένα ιρανικό drone που πετούσε στον εναέριο χώρο του και βομβάρδισε την τοποθεσία στην Συρία από όπου φέρεται ότι είχε εκτοξευθεί το drone˙ κατά την διάρκεια αυτής της τελευταίας αποστολής, συριακά αντιαεροπορικά πυρά κατέστρεψαν ένα ισραηλινό F-16, το πρώτο ισραηλινό μαχητικό που καταρρίφθηκε από εχθρικά πυρά εδώ και δεκαετίες. Το Ισραήλ απάντησε με μαζικά αντίποινα εναντίον πολλών στρατιωτικών στόχων του Ιράν και του καθεστώτος στην Συρία.

Ισραηλινοί στρατιώτες κατά την διάρκεια μιας άσκησης αστικής μάχης, τον Ιούλιο του 2017. AMIR COHEN / REUTERS
----------------------------------------------------------------------------

Οι εντάσεις στην περιοχή πρόκειται μόνο να επιδεινωθούν. Ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας [3] έχει μέχρι στιγμής ως αποτέλεσμα σχεδόν μισό εκατομμύριο νεκρούς, έξι εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένους και πάνω από πέντε εκατομμύρια πρόσφυγες, ένα συντριπτικό ποσοστό των οποίων έχει περάσει χρόνια σε γειτονικές χώρες όπως ο Λίβανος και η Ιορδανία, οι οποίες είναι ανυπόμονες για την ταχεία αναχώρησή τους. Ωστόσο, καθώς η μάχη εναντίον του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) [4] σβήνει στρατιωτικά, το ίδιο θα κάνουν και οι πολλοί ευκαιριακοί γάμοι μεταξύ των εχθρών του. Αυτά τα επερχόμενα διαζύγια θα επιστρέψουν μια σειρά από ζητήματα στο προσκήνιο, συμπεριλαμβανομένης της διακυβέρνησης και της συμφιλίωσης, του μέλλοντος των εξωτερικών δυνάμεων στην Συρία και της μεταβαλλόμενης περιφερειακής ισορροπίας ισχύος. Οι προκύπτουσες εντάσεις είναι πιθανό να φέρουν το Ισραήλ στο χείλος ενός περιφερειακού πολέμου, ακόμη μεγαλύτερου από τον τελευταίο το 2006, όταν εισέβαλε στον νότιο Λίβανο [5].

Ο ΕΠΟΜΕΝΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Για το Ισραήλ και την Χεζμπολάχ, η ήττα του ISIS και οι συνακόλουθες μετατοπίσεις εστίασης θα διευκρινίσουν τις όλο και πιο πολύπλοκες και επικίνδυνες σχέσεις μεταξύ τους. Η Χεζμπολάχ έχει χάσει περίπου 2.000 μαχητές στην Συρία, έπληξε την φήμη της μέσω της απεριόριστης υποστήριξής της προς τα καθεστώτα του Ιράν και της Συρίας και φημολογείται ότι αντιμετωπίζει οικονομικό πρόβλημα. Παρ’ όλα αυτά, παραμένει δημοφιλής στο κεντρικό πολιτικό της σώμα [6], τους Λιβανέζους Σιίτες. Έχει διαμεσολαβήσει σε πολιτικές συμφωνίες με άλλες ομολογίες στον Λίβανο και οι αναλυτές αναμένουν ότι οι βουλευτικές εκλογές του Λιβάνου αυτή την άνοιξη -οι πρώτες υπό τον νέο εκλογικό νόμο που δημιουργεί ένα σύστημα αναλογικής εκπροσώπησης- θα οδηγήσουν σε μεγάλες νίκες για την Χεζμπολάχ.

Οι στρατιωτικές ικανότητες της Χεζμπολάχ έχουν σχεδόν αυξηθεί κατά την διάρκεια του συριακού πολέμου [7], όπως αποδεικνύεται από τα περίπου εκατό χτυπήματα που πραγματοποίησε το Ισραήλ κατά του προσωπικού ή των εγκαταστάσεων της Χεζμπολάχ τα τελευταία χρόνια. Ίσως το πιο σημαντικό, η Χεζμπολάχ έχει αποκτήσει σημαντική επιχειρησιακή εμπειρία στην Συρία, όπου έχει ουσιαστικά υφάνει έναν αριθμό βίαιων μη κρατικών δρώντων για να υποστηρίξει την εκστρατευτική αποστολή της για να στηρίξει τον πρόεδρο Μπασάρ αλ-Άσαντ. Πράγματι, είναι δύσκολο να βρεθεί ένας δρων στην περιοχή που να μην έχει εντυπωσιαστεί από την απόδοση της Χεζμπολάχ στον συριακό πόλεμο. Αυτές οι προσπάθειες, σε συνδυασμό με τις δυσοίωνες απειλές της Χεζμπολάχ να επιτεθεί κατά του υποτιθέμενου ισραηλινού πυρηνικού αντιδραστήρα στην Dimona και στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης αμμωνίας στην Χάιφα, προμηνύουν μια αδίστακτη μάχη.

Για το Ισραήλ, η στρατηγική εικόνα έχει επίσης μεταβληθεί σημαντικά. Τα σύνορά του με την Συρία, ιστορικά το πιο ήσυχα, είναι τώρα διαταραγμένα. Η ισραηλινή ηγεσία δεν κρύβει την ανησυχία της για την στρατιωτική ωρίμανση της Χεζμπολάχ στην συριακή σύγκρουση. Και καθώς οι ανησυχίες για ένα πυρηνικά ικανό Ιράν εξασθενίζουν, το Ισραήλ άρχισε αντί γι’ αυτό να επικεντρώνεται στον επόμενο πόλεμο με την Χεζμπολάχ, όπως έδειξε μια μαζική στρατιωτική άσκηση [8] πριν από μερικούς μήνες -η μεγαλύτερη του Ισραήλ από το 1998. Από το 2006, Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει επανειλημμένα ότι σε μελλοντικές συγκρούσεις θα ακολουθήσουν το δόγμα Dahiya, το οποίο πήρε το όνομά του από το οχυρό της Χεζμπολάχ στα νότια προάστια της Βηρυτού κοντά στο διεθνές αεροδρόμιο Beirut-Rafic Hariri, το οποίο καταστράφηκε από βομβαρδισμούς του Ισραήλ τον τελευταίο πόλεμο. Σύμφωνα με τον Gadi Eizenkot, τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου των Αμυντικών Δυνάμεων του Ισραήλ, στην επόμενη σύγκρουση οι δυνάμεις του θα ακολουθήσουν τους ίδιους κανόνες εμπλοκής, αλλά σε ένα ευρύτερο τοπίο.

Ένας μαχητής της Hezbollah, φρουρός στην Jaroud Arsal, στον Λίβανο, τον Ιούλιο του 2017. ALI HASHISHO / REUTERS
----------------------------------------------------------------------

Οι μακροπρόθεσμοι στρατηγικοί στόχοι της Χεζμπολάχ και του Ισραήλ είναι επομένως εντελώς αντίθετοι. Ωστόσο, σήμερα, ούτε η Χεζμπολάχ ούτε το Ισραήλ θέλουν να πυροδοτήσουν έναν πόλεμο. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει την πιθανή κατάρρευση της Παλαιστινιακής Αρχής, μια ανθρωπιστική κρίση στην Γάζα, και βαθιά αστάθεια στα βόρεια σύνορά του, για να μην πούμε τίποτα για την πολιτική κρίση γύρω από τον πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος ίσως σύντομα να κατηγορηθεί για διαφθορά. Ωστόσο, οι ανησυχίες σχετικά με τις αυξανόμενες δυνατότητες της Χεζμπολάχ στο εσωτερικό του Λιβάνου –δηλαδή, τα δυνητικά εργοστάσια κατασκευής όπλων- μπορεί να κάνουν την ισραηλινή ηγεσία να αισθανθεί ότι δεν έχει άλλη επιλογή παρά να ενεργήσει.

Η Χεζμπολάχ, από την πλευρά της, θα ήθελε ίσως χρόνο να ανακάμψει από τη μακρά και σκληρή σύγκρουση στην Συρία. Ωστόσο, η περιφερειακή δημοφιλία της οργάνωσης έχει κατακρημνιστεί, και τα αντι-ισραηλινά διαπιστευτήρια της, τα οποία έχουν αμαυρωθεί από χρόνια φόνων Συρίων, χρειάζονται ένα λούστρο. Ίσως ορισμένοι από τους νεοπροσκτηθέντες εταίρους της στην Συρία να είναι ως και πρόθυμοι να βοηθήσουν στον επόμενο πόλεμο με το Ισραήλ, όπως ισχυρίστηκαν τουλάχιστον δύο Ιρακινοί ηγέτες πολιτοφυλακών τους τελευταίους μήνες. Και καθώς το καθεστώς Assad εδραιώνει την θέση του, η προσοχή της Χεζμπολάχ θα αποσπάται όλο και περισσότερο από την Συρία.

Μια εκούσια κλιμάκωση από το Ισραήλ ή την Χεζμπολάχ είναι απίθανο να συμβεί βραχυπρόθεσμα˙ αλλά, όμως, είναι πιθανή μια ακούσια, όπως είναι και το φλερτ με την κλιμάκωση από τους άλλους δρώντες που καταρρακώνουν σήμερα το Λεβάντε, όπως το Ιράν, το καθεστώς Άσαντ ή η Ρωσία. Και οι τρεις θα μπορούσαν να επωφεληθούν με διαφορετικούς τρόπους από μια τέτοια σύγκρουση. Το Ιράν και το καθεστώς Assad θα μπορούσαν να την χρησιμοποιήσουν για να αποσπάσουν την προσοχή από την φρικτή κατάσταση των πραγμάτων στην Συρία, ενώ παράλληλα θα κινητοποιούν περιφερειακή υποστήριξη κατά του Ισραήλ. Οι Ρώσοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν μια σύγκρουση για να εδραιώσουν τον ρόλο τους στην περιφερειακή ηγεσία [9] με το να μεσολαβήσουν για μια παύση των εχθροπραξιών και να αποδείξουν περαιτέρω την εδραίωσή τους έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών. Σε ένα πολύ τακτικό επίπεδο, το πεδίο μάχης που στενεύει στην Συρία σχεδόν σίγουρα θα διευκολύνει ένα ακούσιο ατύχημα ανάμεσα σε κάποιο συνδυασμό αυτών των δρώντων. Ο τρόπος με τον οποίο θα επιλέξουν να ανταποκριθούν θα είναι κρίσιμος, αλλά είναι λιγότερο προβλέψιμος καθώς οι κανόνες δέσμευσης έχουν γίνει πιο σκοτεινοί.

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ, ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ, ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ

Ένα άλλο ερώτημα είναι η τοποθεσία ενός μελλοντικού πολέμου. Ιστορικά, οι συγκρούσεις μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ έχουν σε μεγάλο βαθμό -αν και όχι εξ ολοκλήρου- περιοριστεί στο έδαφος του Λιβάνου. Από το 1978, οι εισβολές και οι σποραδικές επιθέσεις του Ισραήλ στον Λίβανο έχουν στοχεύσει σε βίαιους μη κρατικούς δρώντες που αποσταθεροποίησαν τα βόρεια σύνορά του, συμπεριλαμβανομένων του Οργανισμού Απελευθέρωσης της Παλαιστίνης και της Χεζμπολάχ. Ωστόσο, η Χεζμπολάχ προσπάθησε περιστασιακά να πάει την σύγκρουση με τους πολίτες του Ισραήλ στο εξωτερικό (και τις εβραϊκές κοινότητες ευρύτερα). Μερικά αξιοσημείωτα παραδείγματα περιλαμβάνουν την βομβιστική επίθεση της ισραηλινής πρεσβείας στο Μπουένος Άιρες το 1992, την επίθεση σε λεωφορείο με Ισραηλινούς τουρίστες στην Βουλγαρία το 2012 και την επίθεση κατά εβραϊκών και ισραηλινών τόπων στην Κύπρο το 2015.

Ένα ισραηλινό τανκ στα Υψίπεδα του Γκολάν, κοντά στα σύνορα με την Συρία, τον Φεβρουάριο του 2018. AMMAR AWAD / REUTERS
-----------------------------------------------------------------

Η επόμενη σύγκρουση πιθανότατα επίσης θα διεξαχθεί μέσα στον Λίβανο, αν και πιθανόν να υπερβεί τον νότιο Λίβανο [και να φθάσει] στην Βηρυτό. Επίσης, δεδομένου του δόγματος Dahiya, θα συνεπάγεται την καταστροφή πολύ περισσότερων από τους υποτιθέμενους στρατιωτικούς στόχους της Χεζμπολάχ -οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις θα μπορούσαν εύκολα να καταστρέψουν τις υποδομές και τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Λιβάνου επίσης. Και είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς το πώς μια ισραηλινή προσπάθεια να καταστρέψει την Χεζμπολάχ στο εσωτερικό του Λιβάνου δεν θα έκανε το ίδιο σε πλήθος Λιβανέζων πολιτών. Από την πλευρά της, η Χεζμπολάχ αναμφίβολα υπολογίζει στην διεθνή καταδίκη του Ισραήλ, που θα προκύψει σίγουρα σε μια τέτοια κατάσταση.

Αντίθετα από τις προηγούμενες συγκρούσεις, ωστόσο, ένας νέος γύρος μαχών μεταξύ των Ισραηλινών και της Χεζμπολάχ θα μπορούσε να περιλαμβάνει και στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Συρία. Από την αρχή του πολέμου στην Συρία, οι ισραηλινές αεροπορικές επιθέσεις εναντίον της Χεζμπολάχ περιορίστηκαν σε μεγάλο βαθμό στο συριακό έδαφος και μέχρι σήμερα η Χεζμπολάχ εν πολλοίς απέφυγε να απαντήσει. Ωστόσο, η εδραίωση της οργάνωσης στην Συρία έχει καταστήσει την περιοχή αυτή ευάλωτη σε περαιτέρω επιθέσεις από το Ισραήλ. Οι ισραηλινοί σχεδιαστές θα δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στο πώς η παρουσία της οργάνωσης στην Συρία συνεχίζει να εξελίσσεται καθώς η εξάρτηση του Assad από αυτήν μειώνεται˙ θα σημειώσουν επίσης τις [γεωγραφικές] θέσεις της Χεζμπολάχ, τα όπλα της, τον αριθμό του προσωπικού της και την έκταση της υποδομής της στην Συρία, ιδίως στη νοτιοδυτική Συρία κοντά στα ισραηλινά σύνορα. Ο Νετανιάχου προειδοποίησε ότι το Ιράν δεν μπορεί «να εδραιωθεί στρατιωτικά στην Συρία» [2], αλλά η πραγματική συζήτηση θα αφορά στην έκταση αυτής της εδραίωσης -όπως το πόσο κοντά στα ισραηλινά σύνορα θα μπορεί να βρίσκεται το προσωπικό του Ιράν και της Χεζμπολάχ- όχι εάν θα υπάρχει καθόλου.

ΕΝΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΑΝΑΜΟΝΗΣ

Αν και ο επόμενος πόλεμος Ισραήλ-Χεζμπολάχ παραμένει στον ορίζοντα προς το παρόν, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα συμβεί τελικά, δεδομένου τόσο των κινδύνων τυχαίας κλιμάκωσης όσο και των μακροπρόθεσμων στρατηγικών στόχων των δύο πλευρών. Όταν συμβεί, θα είναι άσχημος και σχεδόν σίγουρα θα σύρει εντός του εξωτερικούς δρώντες, ηθελημένα ή όχι. Η ασφάλεια στο Λεβάντε ίσως τότε να φτάσει σε ένα νέο ναδίρ, και ο λαός του Λιβάνου και της Συρίας θα χάσουν ακόμη περισσότερα, καθώς οι χώρες τους θα μετατραπούν σε τόπο παιχνιδιού για τις ατζέντες άλλων.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/israel/2018-02-21/israels-coming...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Building-Militaries-Fragile-States-Challenges/dp/...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2017-12-14/israel-dr...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2017-10-16/keeping-out-syria
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2017-09-25/how-isis-...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/israel/2006-11-01/future-lebanon
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/lebanon/2017-11-20/dont-let-saud...
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/lebanon/2017-09-29/how-washingto...
[8] http://www.newsweek.com/israel-preparing-another-war-hezbollah-idf-pract...
[9] https://www.foreignaffairs.com/articles/israel/2017-10-06/russia-and-nex...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition