Ένας εμπορικός πόλεμος στους φτωχούς

Την περασμένη εβδομάδα, η ανακοίνωση του προέδρου Donald Trump ότι θα επιβάλλει υψηλούς δασμούς στον εισαγόμενο χάλυβα και το αλουμίνιο, δημιούργησε φόβους για έναν παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο. Αλλά στην πραγματικότητα, το διεθνές εμπορικό σύστημα ξηλωνόταν για κάποιο χρονικό διάστημα. Αν ρίξει κάποιος μια γρήγορη ματιά στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) σήμερα, δικαιολογείται αν πιστεύει ότι ο Οργανισμός είναι καταδικασμένος.

Επαναλαμβανόμενα αδιέξοδα μόλυναν τις διαπραγματεύσεις της Ντόχα [1] από την έναρξή τους το 2001, καταστρέφοντας την αξιοπιστία του Οργανισμού που επέβλεπε εκείνη την ατυχή διαπραγματευτική διαδικασία. Η Υπουργική Διάσκεψη του ΠΟΕ στο Ναϊρόμπι το 2015, η οποία συνέπεσε με την 20η επέτειο της ίδρυσης του ΠΟΕ, θα έπρεπε να ήταν μια ευκαιρία για εορτασμό. Αντ’ αυτού, αποδείχθηκε μια περίσταση αμηχανίας: Για πρώτη φορά, η δήλωση των υπουργών αντικατόπτριζε όχι συναίνεση, αλλά θεμελιώδεις διαφορές ακόμα και για το αν επιβεβαιώνονται οι εντολές της Ντόχα, οι οποίες έκαναν έκκληση να ξεκινήσει ένας φιλόδοξος γύρος πολυμερούς απελευθέρωσης του εμπορίου με επισταμένη ματιά στα αναπτυξιακά θέματα. Κατά την υπουργική διάσκεψη στο Μπουένος Άιρες, το 2017, ο ΠΟΕ βυθίστηκε σε ένα νέο χαμηλό επίπεδο: Η διάσκεψη αυτή ήταν πρωτοφανής στην αποτυχία της έστω και να συντάξει μια δήλωση υπουργών. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) φαίνεται να βαδίζει μουρμουρίζοντας τον δρόμο του προς ένα άδοξο τέλος. Και αν ο παγκόσμιος εμπορικός μηχανισμός πράγματι καταρρεύσει, οι συνέπειες θα είναι δυσμενείς για όλα τα μέρη, αλλά ειδικά για τους φτωχότερους του κόσμου.

Ένας γερανός σηκώνει χαλύβδινα καλώδια σε εργοστάσιο της Dongbei Special Steel Group Co., Ltd. στο Dalian της επαρχίας Liaoning, στην Κίνα, στις 27 Νοεμβρίου 2017. REUTERS
--------------------------------------------------------------------------------

ΤΙΜΩΡΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΕΣ ΧΩΡΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΦΤΩΧΟΤΕΡΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ

Το 2010, οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας πέτυχαν έναν από τους στόχους τους, να μειωθεί η ακραία φτώχεια κατά το ήμισυ. Ο σημαντικότερος παράγοντας που συνέβαλε σε αυτό το επίτευγμα ήταν η οικονομική ανάπτυξη σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, ιδίως στην Κίνα και την Ινδία. Αν και η ανάπτυξη αυτή τροφοδοτήθηκε από πολλούς παράγοντες, ένας κρίσιμος μοχλός ήταν το διεθνές εμπόριο [2]. Οι εκτεταμένες έρευνες δείχνουν ότι οι χώρες και οι περιφέρειες που αξιοποίησαν τις ευκαιρίες που προσφέρουν οι χαμηλοί δασμοί και οι ανοικτές αγορές τα πήγαν ιδιαίτερα καλά, καθώς βοηθήθηκαν από ένα αξιόπιστο σύστημα επιβεβλημένων εμπορικών κανόνων –όλοι μετά από διαπραγμάτευση, υπό τον έλεγχο, και υλοποιημένοι υπό την αιγίδα του ΠΟΕ.

Ωστόσο, μεταξύ 600 εκατομμυρίων και 700 εκατομμυρίων ανθρώπων ζουν σήμερα με κάτω από 1,90 δολάρια την ημέρα και είναι συγκεντρωμένοι σε αναπτυσσόμενες χώρες μεσαίου ή και χαμηλού εισοδήματος. Για παράδειγμα, το 4,5% των Βραζιλιανών ζει κάτω από το όριο της ακραίας φτώχειας [3], το 6% στην Ινδία, και το 34% και 42% στο Αφγανιστάν και τη Νιγηρία αντίστοιχα. Πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά για την αντιμετώπιση των ανησυχιών των φτωχών παγκοσμίως, και ένα ελάχιστο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή θα ήταν να διασφαλιστεί η συνεχής πρόσβαση στην αγορά για τις αναπτυσσόμενες χώρες και να διατηρηθεί η προβλεψιμότητα των δασμολογικών και μη δασμολογικών φραγμών. Εάν καταρρεύσει ο ΠΟΕ, οι πλούσιες χώρες θα μπορούσαν εύκολα να αυξήσουν τους δασμούς κατά των φτωχότερων χωρών, ενώ θα καθιερώσουν πολλά άλλα προστατευτικά μέτρα για την αποθάρρυνση των εισαγωγών. Οι αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες γνώρισαν την ανάπτυξη μέσω των εξαγωγών τους, και έχουν προσαρμόσει τις αλυσίδες παραγωγής τους στις εξαγωγικές αγορές, θα πληγούν σκληρά. Μια μείωση των εξαγωγών τους θα επηρέαζε άμεσα τους παραγωγούς και τους εργαζόμενους στις επηρεαζόμενες βιομηχανίες, με αποτέλεσμα ζημιές για τους φτωχούς οι οποίοι μπορούν να αντέξουν λιγότερο τέτοιες απώλειες.