Ο γρίφος της διαδοχής του Πούτιν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο γρίφος της διαδοχής του Πούτιν

Πώς διαχειρίζονται το πρόβλημα οι αυταρχικοί

Η τρίτη επιλογή του Πούτιν είναι να τροποποιήσει το ρωσικό σύνταγμα ώστε να παρατείνει τα όρια της προεδρικής θητείας ή να τα καταργήσει συνολικά, όπως ακριβώς έκανε ο πρόεδρος Xi Jinping στην Κίνα. Η επέκταση ή η κατάργηση των ορίων της θητείας είναι ένα κοινό παιχνίδι εξουσίας στις δικτατορίες, όπως απεικονίζουν οι εμπειρίες του Αλεξάντερ Λουκασένκο και του Yoweri Museveni στην Ουγκάντα. Ο κίνδυνος, όμως, είναι ότι αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καταλύτης για διαμαρτυρίες μεταξύ πολιτών που θα θυμώσουν από την αδικία της επιβολής του Πούτιν. Η προσπάθεια του Blaise Compaoré να παρατείνει τα όρια της θητείας στη Μπουρκίνα Φάσο το 2014 οδήγησε σε μαζικές διαμαρτυρίες που τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει το αξίωμά του μετά από 27 χρόνια στην εξουσία. Και παρόλο που ο πρόεδρος του Μπουρούντι, Pierre Nkurunziza, άντεξε τις διαμαρτυρίες που προκλήθηκαν από την κίνησή του να παρατείνει την προεδρική θητεία το 2015, η χώρα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει αναταραχές. Τούτου λεχθέντος, ο Πούτιν μπορεί να μάθει από την πρόσφατη επιτυχία του Xi και να εξετάσει την παράταση ή την κατάργηση των ορίων της θητείας μάλλον νωρίτερα παρά αργότερα μέσα στην θητεία του, αποφεύγοντας την πίεση για την διαδοχή που θα μπορούσε να συσσωρευθεί κατά την διάρκεια των επόμενων έξι ετών.

Εάν οι τάσεις αλλού αποτελούν κάποια ένδειξη, είναι πιθανό να δούμε τον Πούτιν να καταργεί τα όρια στην [προεδρική] θητεία και να παραμένει στην εξουσία. Σε όλο τον κόσμο, οι ηγέτες δείχνουν μια αυξανόμενη τάση να επεκτείνουν ή να καταργούν τα όρια στην θητεία για να παραμείνουν στην εξουσία. Χρησιμοποιώντας στοιχεία [8] από το Comparative Constitutions Project (Σχέδιο Σύγκρισης Συνταγμάτων), διαπιστώνουμε ότι οι επεκτάσεις των ορίων της θητείας στις δικτατορίες έχουν τετραπλασιαστεί μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Ο Πούτιν θα μπορούσε να ακολουθήσει επίσης. Πήγε σε μεγάλο βαθμό στην προεκλογική του εκστρατεία για να πείσει τους ψηφοφόρους ότι μόνο αυτός μπορεί να ηγηθεί της Ρωσίας. Ένας από τους βοηθούς του το προχώρησε τόσο πολύ ώστε να ισχυριστεί ότι δεν θα υπήρχε Ρωσία χωρίς τον Πούτιν [9]. Τα συναισθήματα όπως αυτό δείχνουν ότι για τον Πούτιν έχει μπει σε λειτουργία ένα σχέδιο για να παραμείνει στην εξουσία.

Ωστόσο, μόλις οι ηγέτες καταργούν τα όρια στην θητεία [τους στην εξουσία], οι πολιτικές επιπτώσεις για το καθεστώς γίνονται αβέβαιες. Αν ο Πούτιν πράγματι ακολουθήσει αυτή την επιλογή, το πιο σταθερό σενάριο θα ήταν να παραμείνει στην εξουσία μέχρι τον φυσικό του θάνατο. Είναι ίσως εκπληκτικό το ότι ο θάνατος ενός ηγέτη ενώ βρίσκεται ακόμη στην εξουσία [10] προσφέρει μια σχετικά ομαλή μορφή μετάβασης ηγεσίας. Μια μελέτη των 79 αυταρχικών ηγετών που πέθαναν από φυσικές αιτίες ενόσω κατείχαν το αξίωμά τους μεταξύ 1946 και 2012, αποκαλύπτει ότι το καθεστώς παρέμεινε άθικτο εκείνο το έτος [του θανάτου] στο 92% των περιπτώσεων. Ακόμα και ιδιαίτερα προσωποποιημένα καθεστώτα όπως της Ρωσίας, επέζησαν από τον θάνατο ενός ηγέτη στο 78% των περιπτώσεων. Οι εμπειρίες του Τουρκμενιστάν και του Ουζμπεκιστάν το καταδεικνύουν αυτό: Αμφότερα τα καθεστώτα άντεξαν μετά τον θάνατο των μακροχρόνιων ηγετών τους, του Saparmurat Niyazov και του Islam Karimov.

Αν, ωστόσο, ο ρωσικός λαός ή ο στενός κύκλος του Πούτιν νιώσει κουρασμένος από την βασιλεία του, η μοίρα του καθεστώτος θα φανεί πολύ πιο θλιβερή. Τα στοιχεία από το 1946 έως το 2012 δείχνουν ότι όταν οι πολύ προσωποποιημένοι δικτάτορες απέρχονται από το αξίωμα τους με τρόπους άλλους από τον φυσικό θάνατο, το καθεστώς καταρρέει μαζί με τον ηγέτη του στο 74% των περιπτώσεων. Επιπλέον, μια νέα δικτατορία είναι πολύ πιο πιθανό να αναδυθεί στην θέση της από όσο ένα πιο φιλελεύθερο καθεστώς. Παρόλο που η απόφαση να παραταθεί ο χρόνος του Πούτιν στην εξουσία μπορεί να φανεί ελκυστικός στον στενό κύκλο του Πούτιν – καθώς θα του επιτρέψει να διατηρήσει βραχυπρόθεσμα την πρόσβαση στα οφέλη της εξουσίας- τα μέλη του, μακροπρόθεσμα, θα γίνουν πιο ευάλωτα ως εκ τούτου.

Ο Πούτιν και το ρωσικό κοινό γνωρίζουν από καιρό ότι μια απόφαση περί την διαδοχή του ήταν στον ορίζοντα. Από την Κυριακή, το χτύπημα του ρολογιού έγινε πιο δυνατό.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2018-03-21/pu...