Η ιστορία δύο φωτογραφιών | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η ιστορία δύο φωτογραφιών

Στην Κίνα, ένας δημοφιλής συνδυασμός εικόνων σηματοδοτεί μια μετατόπιση στις διεθνείς σχέσεις

Τον Απρίλιο του 1990, σχεδόν έναν χρόνο αφότου η κινεζική κυβέρνηση συνέτριψε τις διαδηλώσεις στην πλατεία Τιενανμέν [2], προκαλώντας την διεθνή οργή, ο πρόσφατα αποσυρθείς ηγέτης Deng Xiaoping [3] έκανε μια ομιλία [4] στην οποία υπαινίχθηκε την καταστολή και τα επακόλουθά της, κάνοντας μια ιστορική σύγκριση στην πορεία της ομιλίας. «Είμαι εξοικειωμένος με την ιστορία της ξένης επιθετικότητας εναντίον της Κίνας», είπε. «Όταν άκουσα ότι επτά χώρες της Δύσης … αποφάσισαν να επιβάλουν κυρώσεις στην Κίνα, η άμεση σύνδεση που έκανα ήταν με το 1900, όταν οι συμμαχικές δυνάμεις των οκτώ δυνάμεων εισέβαλαν στην Κίνα». Ο Ντενγκ αναφερόταν στην κρίση των Μπόξερ, η οποία ξεκίνησε το 1899 με μέλη μιας αγροτικής θρησκευτικής αίρεσης που επιτέθηκαν σε Κινέζους Καθολικούς και Προτεστάντες˙ κορυφώθηκε με μια πολιορκία της περιοχής των πρεσβειών στο Πεκίνο στα μέσα του 1900 που έθεσε σε κίνδυνο τις ζωές εκατοντάδων αλλοδαπών, συμπεριλαμβανομένων των διπλωματών και των οικογενειών τους˙ και έληξε το 1901, όταν η δυναστεία Qing, η οποία είχε υποστηρίξει την αντιχριστιανική αναταραχή, συμφώνησε να καταβάλει μεγάλη αποζημίωση σε μια συμμαχία ξένων δυνάμεων για να τις αποζημιώσει για απώλειες ζωών και περιουσιών.

04062018-1.jpg

Η υπογραφή του Πρωτοκόλλου Boxer, τον Σεπτέμβριο του 1901. WIKIMEDIA COMMONS
------------------------------------------------------------------------------------

Οι ενέργειες των αντι-χριστιανών Μπόξερ και των συμμαχικών στρατευμάτων των οκτώ εθνών που εισέβαλαν στην Κίνα για να τους πολεμήσουν ήταν και παραμένουν συνήθη και συχνά πολύ φορτισμένα σημεία αναφοράς στην σύγχρονη Κίνα. Σήμερα, όπως έχουν σημειώσει οι New York Times και άλλες εκδόσεις [5], πολλοί στην Κίνα έχουν ανανεώσει το ενδιαφέρον τους για την Κρίση των Μπόξερ, όπως αποδεικνύεται από ένα ζευγάρι αντιπαρατιθέμενων φωτογραφιών –η μια τραβηγμένη περισσότερο από έναν αιώνα πριν, η άλλη νωρίτερα αυτόν τον μήνα- που έχουν διαδοθεί ευρέως στις κινεζικές πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

ΣΗΜΑΔΙ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ;

Η μια από τις εικόνες δείχνει μια ομάδα Αμερικανών και Κινέζων αξιωματούχων που είχαν συγκεντρωθεί γύρω από ένα τραπέζι στην Ουάσινγκτον κατά την διάρκεια μιας πρόσφατης συνάντησης. Η άλλη απεικονίζει μια παρόμοια διεθνή συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε στο Πεκίνο το 1901. Ελήφθη κατά την διάρκεια της διαπραγμάτευσης για αυτό που οι Δυτικοί ονομάζουν το «Πρωτόκολλο Μπόξερ», ένα από τα πιο διαβόητα για τις άνισες συνθήκες που επιβλήθηκαν σε μια αδύναμη Κίνα μεταξύ του Πολέμου του Οπίου (1839-42) και του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, μια εποχή που είναι γνωστή στην χώρα ως ο «Αιώνας της Ταπείνωσης».

04062018-2.jpg

Όπως ανέφεραν οι περισσότεροι σχολιαστές του διαδικτύου, οι φωτογραφίες υποδηλώνουν μια αξιοσημείωτη μετατόπιση στις διεθνείς σχέσεις. Στην εικόνα του 1901, ηλικιωμένοι και κουρασμένοι αξιωματούχοι της δυναστείας Qing κάθονται στο τραπέζι απέναντι από τους ηλικιακά νεότερους διεθνείς ομολόγους τους. Η εικόνα φαίνεται να συμβολίζει την αδυναμία της Κίνας να υπερασπιστεί τον εαυτό της από τους ζωηρούς νέους αλλοδαπούς που προέρχονταν από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας, της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Στην φωτογραφία του 2018, αντίθετα, οι Κινέζοι εμπορικοί αξιωματούχοι πλημμυρίζουν από νιάτα και ζωντάνια, καθώς συναντώνται με τους ηγέτες του Κογκρέσου των ΗΠΑ [οι οποίοι είναι] μιας προχωρημένης ηλικίας και με ταλαιπωρημένη διάθεση. (Ένα σημάδι ότι ορισμένα πράγματα έχουν παραμείνει καταθλιπτικά ανθεκτικά στην αλλαγή είναι ότι κάθε άτομο στην φωτογραφία του 1901 είναι άνδρας, ενώ το 2018, παρά τις αυξημένες παγκόσμιες ανησυχίες για τις ανισότητες των φύλων στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, υπάρχει μόνο μια γυναίκα στο τραπέζι).

Ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping, ο οποίος είναι επίσης επικεφαλής του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, προσπαθεί να κάνει την χώρα του ίση με τις Ηνωμένες Πολιτείες στην παγκόσμια σκηνή. Με το να δημοσιεύσουν τις δύο φωτογραφίες μαζί, οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν ότι έχει γίνει μια ακόμη πιο δραματική αλλαγή. Το σενάριο του 1901 έχει γυριστεί και έχει ξεκινήσει μια εποχή κινεζικής κυριαρχίας και υποχώρησης των ΗΠΑ.

Το 1990, ο Deng παρατήρησε κάτι που, κατά την άποψή του, δεν είχε αλλάξει από την κρίση των Μπόξερ: Οι ξένες δυνάμεις εξακολουθούσαν να είναι επιρρεπείς στο να συνενώνονται εναντίον της Κίνας. Οι αντιπαρατιθέμενες φωτογραφίες χρησιμοποιούνται για να κάνουν σημειώσουν το αντίθετο -ότι η Κίνα είναι σήμερα ισχυρή. Άλλοι σχολιαστές πρόσθεσαν ότι σήμερα οι Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον πρόεδρο Donald Trump, όπως η Κίνα υπό την ύστερη δυναστεία Qing, κλείνουν τον εαυτό τους από τον κόσμο και αντιστέκονται στην διεθνή τάξη.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν προβλήματα με αυτήν την ανάγνωση των φωτογραφιών, όπως κάποιοι οξυδερκείς αναλυτές σημείωσαν γρήγορα. Κατ’ αρχήν, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Liu He, ηγέτης της κινεζικής αντιπροσωπείας, είναι 66 ετών -όχι ακριβώς στο πρώτο άνθος της νιότης. Επιπλέον, όπως επεσήμανε ο δημοσιογράφος James Palmer στο Twitter, «η Κίνα είναι μαζικά γεροντοκρατική [8]», με μια επικείμενη δημογραφική κρίση που προκαλείται από έναν όλο και μεγαλύτερο πληθυσμό ηλικιωμένων πολιτών. Παρά το γεγονός ότι η αντιπαράθεση κάνει για μια ανάρτηση στο Twitter, η διχοτόμηση της «νεαρής Κίνας έναντι των γηρασμένων Ηνωμένων Πολιτειών» δεν αντέχει σε έλεγχο. Ομοίως, αν και ο Xi μπορεί να ρητορεύει όμορφα και πειστικά περί παγκοσμιοποίησης, οι πράξεις του λένε μια διαφορετική ιστορία. Αυτός, όπως και ο Trump, είναι οικονομικός εθνικιστής. Και έχει καταστήσει σαφές ότι θα επιτρέψει μόνο ορισμένα είδη ιδεών και πληροφοριών να εισρεύσουν στην Κίνα.

Αυτή η ξαφνική ανάμνηση της Κρίσης των Μπόξερ, μιας σειράς γεγονότων που φέρουν ένα οικείο όνομα αλλά για των οποίων τις λεπτομέρειες υπάρχουν λίγες μνήμες έξω από την Κίνα, μπορεί να φαίνεται περίεργη σε πολλούς στην Δύση. Ακόμη και ευρέως διαβασμένοι Αμερικανοί συνήθως γνωρίζουν ελάχιστα για το τι συνέβη˙ οι γνώσεις τους για την κρίση γενικά δεν ξεπερνούν το γεγονός ότι για 55 ημέρες το 1900 όλοι οι αλλοδαποί του Πεκίνου ήταν παγιδευμένοι σε πολιορκία και ότι τελικά οι ξένοι στρατοί έφεραν την σωτηρία.

Στην Κίνα, οι μαθητές έχουν κατά κανόνα πολύ πιο λεπτομερή, αν και στρεβλωμένα, σώματα γνώσης για να αντλήσουν πληροφορίες σχετικά με την κρίση των Μπόξερ. Μπορεί να έχουν ακούσει λίγα για τον μεγάλο αριθμό Κινέζων Χριστιανών και μικρότερο αριθμό ιεραποστολικών οικογενειών που σκοτώθηκαν από τους Μπόξερ -το όνομα των οποίων προέρχεται από την χρήση τεχνικών πάλης που πήγαζαν από τις πολεμικές τέχνες και οι οποίοι δεν ήταν πραγματικά «επαναστάτες», όπως έχουν χαρακτηριστεί από πολλούς Δυτικοί ιστορικούς, δεδομένου ότι συνεργάστηκαν με την δυναστεία Qing κατά την διάρκεια της πολιορκίας. Ωστόσο, οι Κινέζοι φοιτητές έχουν διαβάσει πολλά πράγματα στα βιβλία τους σχετικά με τις βίαιες εκστρατείες αντιποίνων και λεηλασιών, τις οποίες ο Mark Twain εύστοχα παρομοίασε με βάναυσες πειρατικές επιδρομές, τις οποίες οι ξένοι στρατιώτες πραγματοποίησαν μετά την κατάκτηση του Πεκίνου.

ΟΙ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ ΤΩΝ ΜΠΟΞΕΡ ΣΤΟ ΔΙΑΒΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Η σύγκριση μιας ιστορίας στις ειδήσεις με την Κρίση των Boxer ταιριάζει σε ένα πρότυπο στις διεθνείς υποθέσεις. Όποτε αυξάνονται οι εντάσεις στις σχέσεις του Πεκίνου με άλλα μέρη του κόσμου, κάποιος βρίσκει κάπου μια οπτική περί των Μπόξερ. Το 1905, για παράδειγμα, ορισμένοι Αμερικανοί στην Κίνα κακολόγησαν μια μη βίαιη κίνηση μποϊκοτάζ επικρίνοντας τις αμερικανικές μεταναστευτικές πολιτικές ως ένα νέο κίνημα των Μπόξερ˙ οι Ιάπωνες ξεσήκωσαν τις ίδιες κραυγές το 1919 και οι Βρετανοί το 1925 όταν τα μποϊκοτάζ στόχευσαν τις χώρες τους. Το 1966, ο Δυτικός Τύπος έκανε αναλογίες με τους Μπόξερ όταν οι Κόκκινοι Φρουροί, εμπνευσμένοι από τις εκκλήσεις της εποχής της Πολιτιστικής Επανάστασης του Μάο Τσε Τουνγκ προς τους νέους να αναλάβουν τολμηρές ενέργειες εναντίον όλων των εγχώριων αντεπαναστατών και εκπροσώπων του ιμπεριαλισμού, ξέσπασαν εναντίον αλλοδαπών.

Οι αναλογίες με την Κρίση των Μπόξερ ήταν στον αέρα για άλλη μια φορά το 1999, αφότου ΝΑΤΟϊκές βόμβες χτύπησαν την κινεζική πρεσβεία στο Βελιγράδι, σκοτώνοντας τρεις Κινέζους πολίτες -αλλά στην περίπτωση αυτή πέταξαν σε δύο πολύ διαφορετικές κατευθύνσεις. Όταν πλήθος νέων διαδηλωτών παγίδευσαν τον Αμερικανό πρεσβευτή μέσα στην αμερικανική πρεσβεία στο Πεκίνο και έριξε σφαίρες μπογιάς στους τοίχους της, ορισμένοι Δυτικοί δημοσιογράφοι [9] πίστευαν ότι το πνεύμα της τρέλας των Boxer επαναλαμβάνεται στην Κίνα. Τα κινεζικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, αντίθετα, παίζοντας εν μέρει με τους όρους «ΝΑΤΟ» και «Συμμαχικός Στρατός των 8 Εθνών», που μοιράζονται μερικούς από τους ίδιους χαρακτήρες στην κινεζική γλώσσα, θρήνησαν ότι, σχεδόν έναν αιώνα μετά την άγρια εισβολή του 1900, Κινέζοι είχαν ξανά σκοτωθεί από μια πολεμική δύναμη στην οποία συμμετείχαν Αμερικανοί.

Σε σύγκριση με αυτές τις προηγούμενες περιπτώσεις, η αναφορά στην Κρίση των Μπόξερ στην παράλληλη φωτογραφία προσφέρει κάτι νέο: Φωτίζει τον βαθμό της κινεζικής αυτοπεποίθησης στην εποχή του Xi. Αν κάποιος κοιτάξει πίσω μερικά χρόνια, όμως, έρχεται στο μυαλό ένα άλλο σημείο αναφοράς για αυτή την στάση του τύπου «βλέπε πώς έχουν αλλάξει οι καιροί». Έρχεται επίσης σε άλλη στιγμή-κλειδί της ιστορίας, στον επονομαζόμενο Αιώνα της Ταπείνωσης: Ο Σινο-ιαπωνικός Πόλεμος που ξεκίνησε το 1894 και τελείωσε με την δυναστεία Qing να υπογράφει μια ακόμα «άνιση» συνθήκη το 1895.

Στην Κίνα, δεδομένης της σπουδαιότητας των 60ετών κύκλων, τα 120α γενέθλια είναι συμβολικά φορτωμένα με τον τρόπο που οι διακοσαετίες είναι στην Δύση, οπότε στα τέλη του 2013 και στις αρχές του 2014 υπήρξαν πολυάριθμες σκέψεις σχετικά με την έναρξη του Σινο-ιαπωνικού Πολέμου. Από όσο γνωρίζουμε, καμία φωτογραφία «τότε και τώρα» δεν διαδόθηκε ευρέως. Πολλοί Κινέζοι σχολιαστές επεσήμαναν [10], ωστόσο, ότι παρόλο που η Ιαπωνία είχε εκπλήξει τον κόσμο, κερδίζοντας την Κίνα στα μέσα της δεκαετίας του 1890 για να γίνει για πρώτη φορά η κυρίαρχη δύναμη στην Ανατολική Ασία, η κατάσταση τώρα είναι πολύ διαφορετική. Ήταν η χώρα τους, και όχι η Ιαπωνία, που βρισκόταν σε άνοδο και ξαναδιεκδικούσε την παλιά θέση της ως η μεγαλύτερη οικονομία και η κύρια στρατιωτική δύναμη της περιοχής της.

Παρά τις περιστασιακές μεγαλαυχίες του Trump για το πόσο γρήγορα έχει σφυρηλατήσει μια ισχυρή φιλία με τον Xi, η αμερικανο-κινεζική σχέση παραμένει σε εύθραυστη κατάσταση λόγω πολλών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο η ιστορία των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των δύο χωρών μπορεί να φαίνεται από την Ουάσινγκτον, έναντι εκείνης από το Πεκίνο. Όταν ο Trump και οι σύμβουλοί του επικαλούνται την ιστορία απειλώντας ότι θα ξεκινήσουν εμπορικό πόλεμο εναντίον του Πεκίνου, για παράδειγμα, παρουσιάζουν την ιστορία των δύο χωρών όπως καθορίστηκε από την πρόσφατη περίοδο κατά την οποία μια εκφοβιστική Κίνα εκμεταλλευόταν φερόμενες ως «αδύναμες» αμερικανικές διοικήσεις. Στο Πεκίνο, αντίθετα, ένα βασικό σημείο αναφοράς όταν σκέπτονται την ιστορία της αμερικανο-κινεζικής σχέσης παραμένει στο 1901, όταν η Ουάσινγκτον ήταν μέρος ενός συνασπισμού που εκφόβιζε μια εξασθενημένη δυναστεία ώστε να αποδεχθεί μια άλλη άνιση συνθήκη. Είναι αδύνατο να πούμε ποιο είναι το μέλλον για τις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας, αλλά δύο πράγματα φαίνονται βέβαια. Το ένα είναι ότι θα υπάρξουν νέες κρίσεις. Το άλλο είναι ότι όταν αυτές οι κρίσεις ξεσπούν, ανεξάρτητα από τη μορφή που λαμβάνουν, η μια ή και οι δύο πλευρές θα εμφανίσουν αναλογίες κάποιου είδους με την προηγούμενη κρίση που συνέβη την εποχή των Μπόξερ.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2018-05-31/tale-two-photos

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/China-21st-Century-Everyone-Needs/dp/0190659084/
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2014-06-03/modern-chinas-o...
[3] https://www.foreignaffairs.com/reviews/review-essay/1994-09-01/china-und...
[4] https://dengxiaopingworks.wordpress.com/2013/03/18/we-are-working-to-rev...
[5] https://www.nytimes.com/2018/05/21/business/china-trade-talks.html
[6] https://t.co/oqhmJQvv4t
[7] https://twitter.com/readkrystalhu/status/997209912555032577?ref_src=twsr...
[8] https://twitter.com/BeijingPalmer/status/999120374158667777
[9] https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1999/05/14/letter-from-...
[10] http://www.china-un.org/eng/fyrth/t1113606.htm

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition