Το τέλος της εποχής Ερντογάν; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το τέλος της εποχής Ερντογάν;

Ο ισχυρός άνδρας της Τουρκίας ίσως να έχει σχεδιάσει ο ίδιος την πτώση του
Περίληψη: 

Αν και ο Ερντογάν και το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) παραμένουν τα μεγάλα φαβορί για να κερδίσουν, είναι πιο ευάλωτοι τώρα από όσο ποτέ άλλοτε. Η βάση του Ερντογάν έχει περιοριστεί, και μετά από τέσσερις εκλογές τα τελευταία πέντε χρόνια, το εκλογικό σώμα είναι κουρασμένο. Για πρώτη φορά σε μια δεκαετία, το AKP έχει χάσει τον έλεγχο του αφηγήματος και δεν κατάφερε να ενθουσιάσει τους ψηφοφόρους.

Ο AARON STEIN είναι εσωτερικός ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Rafik Hariri για την Μέση Ανατολή στο Atlantic Council.

Την Κυριακή, οι Τούρκοι θα πάνε στις κάλπες για προεδρικές και βουλευτικές εκλογές. Θα είναι οι πρώτες εκλογές μετά το συνταγματικό δημοψήφισμα του Απριλίου [1], το οποίο προσέδωσε στο αξίωμα της Προεδρίας σημαντικές εξουσίες και το απελευθέρωσε από τους περισσότερους ελέγχους επί της εξουσίας του.

Για το σχεδόν μισό εκλογικό σώμα που υποστηρίζει την αντιπολίτευση, το στοίχημα δεν θα μπορούσε να είναι υψηλότερο: Αυτές οι εκλογές μπορεί να είναι η τελευταία ευκαιρία για να νικήσουν τον Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν [2], τον ισχυρό πρόεδρο της χώρας, και να αποτρέψουν την πλήρη κατάρρευση των τουρκικών κυβερνητικών θεσμών.

Αν και ο Ερντογάν και το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) παραμένουν τα μεγάλα φαβορί για να κερδίσουν, είναι πιο ευάλωτοι τώρα από όσο ποτέ άλλοτε. Η βάση του Ερντογάν έχει περιοριστεί, και μετά από τέσσερις εκλογές τα τελευταία πέντε χρόνια, το εκλογικό σώμα είναι κουρασμένο. Για πρώτη φορά σε μια δεκαετία, το AKP έχει χάσει τον έλεγχο του αφηγήματος και δεν κατάφερε να ενθουσιάσει τους ψηφοφόρους που είναι δεσμευμένοι στην επιτυχία του κόμματος.

22062018-1.jpg

Ο Erdogan σε προεκλογική εκδήλωση στη Nigde, τον Ιούνιο του 2018. REUTERS
--------------------------------------------------------

Ενόψει αυτών των εκλογών, εν τω μεταξύ, η κατακερματισμένη αντιπολίτευση της Τουρκίας [3] έχει τελικά ενωθεί, χάρη εν μέρει στις πρόσφατες αλλαγές στους εκλογικούς νόμους της Τουρκίας, που αρχικά αποσκοπούσαν στην εδραίωση της εξουσίας του Ερντογάν. Επιτρέποντας σε πολλά κόμματα να λειτουργήσουν ως ενιαία εκλογική συμμαχία -μια κίνηση που επεδίωκε να επισημοποιήσει την συμμαχία του ΑΚΡ με το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (MHP)- ο νέος νόμος έχει διευκολύνει την αντιπολίτευση να συνδυάσει τις δυνάμεις της, στήνοντας μια αποφασιστική αναμέτρηση μεταξύ αντιπολιτευτικών και κυβερνητικών συνασπισμών.

Αυτό με την σειρά του οδήγησε σε έναν τελικό ελιγμό: Με τους δύο μεγάλους συνασπισμούς σχεδόν ίσους, το κλειδί για τις επικείμενες εκλογές θα είναι η απόδοση του κουρδικής πλειοψηφίας Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος (HDP) και του προεδρικού υποψηφίου του, Selahattin Demirtas [4]. Μετά από χρόνια που ο Ερντογάν και το ΑΚΡ σκλήραιναν την στάση τους απέναντι στους Τούρκους Κούρδους και τους Σύρους Κούρδους, η μοίρα τους μπορεί ειρωνικά να βρίσκεται σε κουρδικά χέρια.

ΠΑΡΤΙ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΩΝ

Η αντιπολίτευση της Τουρκίας ακολουθεί μια διττή στρατηγική που αποσκοπεί στο να αρνηθεί στο ΑΚΡ και τους συμμάχους του μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία, αποτρέποντας έτσι τον Ερντογάν από το να κερδίσει περισσότερο από το 50% της προεδρικής ψηφοφορίας, γεγονός που θα του επέτρεπε να αναλάβει καθήκοντα χωρίς να αντιμετωπίσει έναν δεύτερο γύρο.

Οι κοινοβουλευτικές εκλογές θα είναι ένας διαγωνισμός μεταξύ δύο εκλογικών ομάδων. Το AKP έχει επισημοποιήσει τον συνασπισμό με το MHP, που ονομάστηκε Λαϊκή Συμμαχία. Το αντιπολιτευόμενο μπλοκ, η Εθνική Συμμαχία, περιλαμβάνει το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), καθώς και το εθνικιστικό Καλό Κόμμα (IYI) και το ισλαμιστικό Κόμμα της Ευδαιμονίας (Saadet). Οι δύο συμμαχίες έχουν συγκεντρώσει μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος -η Λαϊκή Συμμαχία κυμαίνεται στις δημοσκοπήσεις μεταξύ 43% και 51%, ενώ η Εθνική Συμμαχία αναμένεται να λάβει μεταξύ 40% και 45% των ψήφων. Το HDP, εν τω μεταξύ, αναμένεται να κερδίσει σχεδόν το 10%. Εάν το HDP υπο-αποδώσει και κερδίσει λιγότερο από 10%, δεν θα πληροί το ελάχιστο όριο για να εισέλθει στο κοινοβούλιο, ωφελώντας την Λαϊκή Συμμαχία.

Το κουρδικό HDP δεν είναι επίσημο μέλος καμίας από τις δύο συμμαχίες. Δεν έχει μια σταθερή εκλογική πελατεία έξω από τον πυρήνα του, τις περιοχές κουρδικής πλειοψηφίας στο νοτιοανατολικό τμήμα της Τουρκίας, και μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος της Τουρκίας δεν συμπαθεί στην αριστερίστικη πλατφόρμα του κόμματος και την σύνδεσή του με το «Κουρδικό Ζήτημα», τον ευφημισμό που περιγράφει την 35ετή εξέγερση στην οποία ηγήθηκε το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK). Ωστόσο, οι επιτυχίες του HDP τα τελευταία χρόνια έχουν θέσει σε κίνηση μια σειρά γεγονότων που έχουν διαβρώσει την υποστήριξη του AKP και ανάγκασαν τον Ερντογάν να προβεί σε νομικές αλλαγές που τον άφησαν ευάλωτο σε μια ενωμένη αντιπολιτευτική εκστρατεία.

Μετά τις εκλογές του Ιουνίου του 2015, όταν το HDP έλαβε πάνω από το 13% των ψήφων, το AKP έχασε για λίγο την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία, κάτι που το ανάγκασε να στραφεί προς το MHP προκειμένου να επεκτείνει την βάση του. Τα δύο κόμματα συνεργάστηκαν για την σύνταξη του νέου τουρκικού συντάγματος και στην συνέχεια διεξήγαγαν εκστρατεία με μια de facto συμμαχία για να εξασφαλίσουν την υπερψήφισή του στο δημοψήφισμα του Απριλίου του 2017. Στην συνέχεια, τον Φεβρουάριο του 2018, το AKP και το MHP συμφώνησαν σε μια νομοθετική αλλαγή που επέτρεπε στα κόμματα να λειτουργήσουν ως επίσημος συνασπισμός ενώ στα ψηφοδέλτια εξακολουθούσαν να εμφανίζονται ξεχωριστά. Ο νέος νόμος διατήρησε το όριο του 10% στην Τουρκία για την είσοδο στο κοινοβούλιο, αλλά στην πράξη θα ισχύει μόνο για μεμονωμένα κόμματα, όπως το HDP -και όχι για εκείνα που λειτουργούν ως μέρος ενός μεγαλύτερου συνασπισμού.