Η καινοτομία γίνεται πιο ακριβή

Η λάμψη της τεχνολογικής προόδου [1] μπορεί να είναι εκτυφλωτική. Έχει διαρκέσει λιγότερο από μια ζωή το να προχωρήσουμε από την γέννηση του υπολογιστή μέχρι τα πρώτα αυτοκίνητα με αυτο-οδήγηση, για να μην αναφέρουμε την σειρά των καινοτομιών που στο μεταξύ αλλάζουν το παιχνίδι στην επιστήμη και την ιατρική [2]. Ωστόσο, αυτές οι επιτυχίες υψηλού προφίλ κρύβουν ένα πρόβλημα. Από το 2005, ο ετήσιος δείκτης αύξησης της συνολικής παραγωγικότητας των ΗΠΑ (ο οποίος μετρά την αποτελεσματικότητα με την οποία χρησιμοποιείται το εργατικό δυναμικό και το κεφάλαιο) διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στο 0,5%, από έναν μέσο όρο περίπου 1,75% από το 1996 έως το 2004. Αυτό πλήττει την οικονομική ανάπτυξη, η οποία παραμένει αναιμική σχεδόν μια δεκαετία μετά το τέλος της μεγάλης ύφεσης.

Η επιβράδυνση προκάλεσε μια συζήτηση μεταξύ των οικονομολόγων σχετικά με τις πηγές του προβλήματος. Μήπως οι στατιστικολόγοι μετρούν εσφαλμένα και, συνεπώς, υποτιμούν την απόδοση; Μήπως οι Ηνωμένες Πολιτείες βυθίζονται σε «κοσμική στασιμότητα» [3] -μια παρατεταμένη περίοδο χαμηλής οικονομικής ανάπτυξης που προκαλείται από υπερβολική αποταμίευση και πολύ λίγες επενδύσεις; Ή μήπως οι πρόσφατες καινοτομίες απλά δεν είναι τόσο παραγωγικές για την κοινωνία όσο εκείνες του παρελθόντος;

Ένα ρομπότ της Boston Dynamics στην σκηνή, στο «2016 TechCrunch Disrupt» στο Σαν Φρανσίσκο, στην Καλιφόρνια, τον Σεπτέμβριο του 2016. BECK DIEFENBACH / REUTERS
-------------------------------------------------------------------------

Πριν από λίγο καιρό, ήμουν ένας από τους οικονομολόγους που υιοθέτησε μια σχετικά αισιόδοξη άποψη για την επιβράδυνση της αύξησης της παραγωγικότητας. Το 2016, σατίρισα δημοσίως τους τρόπους που οι οικονομολόγοι έχουν συχνά ερμηνεύσει τις μεταβολές στην αύξηση της παραγωγικότητας των ΗΠΑ κατά τον περασμένο μισό αιώνα. Το φθίνον ποσοστό, επιχειρηματολόγησα, δεν αντανακλούσε αναγκαστικά μια μακροχρόνια τάση βραδείας αύξησης της παραγωγικότητας. Αντί γι’ αυτό, την απέδωσα στην προσωρινή επίπτωση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και προέβλεψα μια μεταστροφή που θα ερχόταν μετά την κορύφωση.

Έκτοτε, η άποψή μου έχει αλλάξει, επηρεασμένη από την εργασία που πραγματοποίησα με τρεις συναδέλφους οικονομολόγους και δημοσίευσα σε ένα έγγραφο πέρσι [4]. Διαπιστώσαμε ότι η παραγωγικότητα της έρευνας, ή η παραγωγικότητα της ιδέας -ένα από τα θεμελιώδη στοιχεία της οικονομικής μηχανής των ΗΠΑ- μειώνεται επί δεκαετίες. Αυτό σημαίνει ότι οι ιδέες –οι επιστημονικές ανακαλύψεις ή οι τεχνικές πρόοδοι- γίνονται όλο και πιο δύσκολο να βρεθούν και ότι η καινοτομία κοστίζει περισσότερο από ποτέ άλλοτε.

ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Η δημιουργία ιδεών είναι κεντρική για μια αναπτυσσόμενη οικονομία. Η προσθήκη περισσότερων εργαζομένων ή μηχανημάτων ενισχύει το ΑΕΠ, αλλά ο μόνος τρόπος για να αυξηθεί το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι να αντληθούν περισσότερα από τις ίδιες ποσότητες εργασίας και κεφαλαίου. Αυτό σημαίνει την εξεύρεση αποτελεσματικότερων τρόπων χρήσης τους. Σε πολλά μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης, ο μακροπρόθεσμος ρυθμός ανάπτυξης είναι προϊόν δύο πραγμάτων: Του πραγματικού αριθμού των ερευνητών και της παραγωγικότητας της έρευνας αυτών των ανθρώπων. Όσο περισσότεροι άνθρωποι καινοτομούν και όσο περισσότερες ιδέες παράγουν, τόσο πιο γρήγορα μεγαλώνει η οικονομία. Αλλά στην πράξη, η εμπειρική μας ανάλυση βρήκε μια υποκείμενη ανισορροπία μεταξύ των δύο παραγόντων. Οι προσπάθειες Έρευνας και Ανάπτυξης αυξάνονται ταχύτατα εδώ και δεκαετίες, ενώ η παραγωγικότητα της έρευνας -ο αριθμός των ιδεών που παράγονται ανά ερευνητή- μειώθηκε ραγδαία.

Η ανάλυση αποκάλυψε ότι πάνω από 20 φορές περισσότεροι Αμερικανοί ασχολούνται σήμερα με την Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α, ή R&D) σε σχέση με το 1930, αλλά η μέση παραγωγικότητα τους έχει μειωθεί κατά έναν συντελεστή 41. Ο μόνος τρόπος με τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες μπόρεσαν να διατηρήσουν ακόμη και την σημερινή ανεπαρκή αύξηση του ΑΕΠ ήταν να ρίξει όλο και περισσότερους επιστήμονες και μηχανικούς σε ερευνητικά προβλήματα. Η οικονομία των ΗΠΑ έπρεπε να διπλασιάσει τις ερευνητικές της προσπάθειες κάθε 13 χρόνια απλώς για να διατηρήσει τον ίδιο συνολικό ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης.

Ακριβώς επειδή η παραγωγικότητα της έρευνας μειώνεται στο συνολικό επίπεδο, δεν σημαίνει ότι το ίδιο πρέπει να ισχύει για μεμονωμένα προϊόντα και βιομηχανίες. Για να μάθουμε αν τα εθνικά δεδομένα κρύβουν πιο αισιόδοξες ιστορίες, εξετάσαμε πόσο δύσκολο είναι να βρεθούν ιδέες μέσα σε τρεις τομείς της βιομηχανίας: Της τεχνολογίας, της ιατρικής έρευνας και της γεωργίας. Για ένα άλλο μέτρο, αναλύσαμε τις ερευνητικές προσπάθειες σε επιχειρήσεις που διαπραγματεύονται δημόσια. Οπουδήποτε κι αν κοιτάξαμε, υπήρχαν σαφείς αποδείξεις ότι οι αυξανόμενες επενδύσεις στην Ε&Α έχουν συγκαλύψει μειώσεις της υποκείμενης παραγωγικότητας.

Πάρτε την τεχνολογία. Από το 1971, η πυκνότητα των τρανζίστορ σε ένα ολοκληρωμένο κύκλωμα έχει διπλασιαστεί περίπου κάθε δύο χρόνια, ένα φαινόμενο που είναι γνωστό ως «νόμος του Moore», από τον Gordon Moore, συνιδρυτή του γίγαντα των επεξεργαστών για ηλεκτρονικούς υπολογιστές, Intel. Οι πρόοδοι που ήρθαν ως αποτέλεσμα, επέτρεψαν την δημιουργία ολοένα ισχυρότερων υπολογιστών, οι οποίοι επηρέασαν κάθε πτυχή της κοινωνίας. Αλλά χρειάστηκαν πάνω από 18 φορές περισσότεροι ερευνητές για να διατηρήσουν αυτόν τον συνήθη διπλασιασμό σήμερα από ό, τι στις αρχές της δεκαετίας του '70.