Ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ κλιμακώνεται

Οι εμπορικές εχθροπραξίες μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας συνεχίζουν να κλιμακώνονται. Την περασμένη εβδομάδα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, απείλησε να επιβάλει δασμούς 10% σε κινεζικά αγαθά αξίας 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αφού η Κίνα απάντησε εναντίον των προηγούμενων απειλών του ότι θα θέσει δασμούς 25% σε προϊόντα [των ΗΠΑ] αξίας 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Ουάσιγκτον προειδοποίησε για πρόσθετο εμπορικό προστατευτισμό αν η Κίνα αντιδράσει ξανά. Η τελευταία κίνηση έρχεται επιπλέον των δασμών 25% στον χάλυβα και 10% στο αλουμίνιο που οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν θέσει για πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας.

Η κυβέρνηση Trump έχει διακηρύξει ότι η Κίνα πρέπει να εκπληρώσει τα αιτήματά της [1] πριν να άρει τους δασμούς. Θέλει από την Κίνα να μειώσει το εμπορικό της έλλειμμα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, να προστατεύσει την πνευματική ιδιοκτησία των ΗΠΑ, να δεχθεί περιορισμούς στις κινεζικές επενδύσεις σε ευαίσθητη τεχνολογία των ΗΠΑ, να επιτρέψει μεγαλύτερες επενδύσεις των ΗΠΑ στην Κίνα και να άρει εμπορικά εμπόδια. Η Ουάσιγκτον επιθυμεί επίσης μια σειρά παραχωρήσεων από πολλούς άλλους εμπορικούς εταίρους της.

Ένα πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων εγκαταλείπει το λιμάνι Algeciras, στην Ισπανία, τον Μάιο του 2018. JON NAZCA / REUTERS
-----------------------------------------------------------------

Παρόλο που οι σχολιαστές συχνά περιγράφουν την προσέγγιση του Trump ως μια ριζοσπαστική αναχώρηση [από τα ως τώρα δεδομένα], οι προσπάθειες των ΗΠΑ να «εκβιάσουν» τους εμπορικούς τους εταίρους δεν είναι κάτι καινούργιο. Το να εξεταστεί τι συνέβη την τελευταία φορά που οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπάθησαν να εκφοβίσουν την Κίνα μπορεί να ρίξει φως στο πιθανό αποτέλεσμα ετούτης της φοράς. Η πρόγνωση δεν είναι καλή, ούτε βραχυπρόθεσμα ούτε μακροπρόθεσμα. Ο Trump θέλει να βάλει «πρώτα τις Ηνωμένες Πολιτείες» για να πάρει καλύτερες συμφωνίες. Η ιστορία δείχνει ότι η στρατηγική του θα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΔΕΝ ΘΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΟΥΝ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν συχνά χρησιμοποιήσει την εμπορική πολιτική για να εξαναγκάσουν την Κίνα να κάνει πολιτικές και οικονομικές παραχωρήσεις. Τα πράγματα έγιναν ιδιαίτερα θερμά μετά το 1979, όταν η Ουάσινγκτον έδωσε στο Πεκίνο βραχυπρόθεσμες δασμολογικές εκπτώσεις (γνωστές ως καθεστώς «περισσότερο ευνοούμενου κράτους») αλλά έκανε την ετήσια ανανέωσή τους εξαρτώμενη από το αν η Κίνα θα εφάρμοζε διάφορες παραχωρήσεις. Μεταξύ αυτών περιλαμβανόταν η βελτίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η μείωση της διάδοσης των όπλων και η μείωση των δασμών [2] στα αμερικανικά εμπορεύματα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προειδοποίησαν ότι εάν η Κίνα δεν συμμορφωνόταν, θα αποκαθιστούσαν τους δασμούς τους στα προηγούμενα υψηλά επίπεδα.

Δεν λειτούργησε. Κάθε χρόνο, η Κίνα έκανε κάποια ελάχιστη χειρονομία, όπως την απελευθέρωση κάποιων πολιτικών κρατουμένων [3], πριν από την ψηφοφορία στο Κογκρέσο για το αν θα ανανεωθούν οι χαμηλοί δασμολογικοί συντελεστές του, αλλά δεν έκανε τίποτε άλλο. Το 1990 ο Αμερικανός πρόεδρος George H. W. Bush παραδέχτηκε ότι συνολικά δεν είχαν γίνει πολλά [4] στην πολιτική ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Κίνας ή σε άλλους τομείς όπου η Ουάσιγκτον είχε απαιτήσει μεταρρυθμίσεις. Επιπλέον, η απειλή αύξησης των δασμών φαίνεται ότι αποθάρρυνε το εμπόριο και τις επενδύσεις [5] μεταξύ των δύο χωρών.

Σήμερα, αυτές οι τακτικές είναι ακόμη λιγότερο πιθανό να λειτουργήσουν. Η Κίνα αντιπροσωπεύει σήμερα περίπου το 15% της παγκόσμιας οικονομίας [6] και η οικονομική εξάρτηση των Ηνωμένων Πολιτειών από την Κίνα έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 25 χρόνια. Η Ουάσινγκτον προσπαθεί τώρα να πιέσει μια χώρα που μπορεί να αντιδράσει. Η κινεζική κυβέρνηση πιθανόν θα επιτύχει πολιτικούς πόντους πράττοντας έτσι, καθώς ο κινεζικός λαός θα υποστηρίξει την αντίσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες με τον ίδιο τρόπο που οι Καναδοί αντιδρούν [7] στους δασμούς των ΗΠΑ.

Ήδη, αντί να υποκύπτουν, μεγάλοι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, αντιπαλεύουν. Η Κίνα έχει αναπτύξει τον δικό της κατάλογο ανταπαιτήσεων και έχει ανακοινώσει αντίποινα [8], όπως και άλλοι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ, οι οποίοι συχνά στοχεύουν σε προϊόντα σε πολιτικές περιφέρειες-κλειδιά. Οι εμπορικοί εταίροι μειώνουν επίσης την εξάρτησή τους [9] από την αγορά των ΗΠΑ, έτσι ώστε οι Ηνωμένες Πολιτείες να χάσουν τη μόχλευσή τους επ’ αυτών στο μέλλον.

Όπως και στο παρελθόν, οι πολιτικές αυτές υπονομεύουν το εμπόριο μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και των στόχων των σημερινών δασμών, ενώ επιβάλλουν παράλληλα κόστη στον αμερικανικό λαό και τις επιχειρήσεις, αυξάνοντας τις τιμές και διευρύνοντας τον κίνδυνο απολύσεων και ζημιών στις επενδύσεις που πλέον δεν αξίζουν. Οι επιχειρήσεις ευδοκιμούν με την βεβαιότητα, οπότε οι απειλές αυτές για διακοπή του εμπορίου πλήττουν τις επενδύσεις [10]. Και επειδή οι επενδύσεις σήμερα μπορούν να επηρεάσουν το εμπόριο βαθιά μέσα στο μέλλον, αυτό ίσως να έχει σημαντικές μακροπρόθεσμες οικονομικές συνέπειες.

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΖΗΜΙΑ

Μετά από προηγούμενες εμπορικές διαφωνίες, η Ουάσιγκτον αναγνώριζε ότι οι απειλές κατά του Πεκίνου δεν κέρδιζαν παραχωρήσεις και έβλαπταν την οικονομία των ΗΠΑ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο επέτρεψε στην Κίνα να ενταχθεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου το 2001. Η ένταξη στον ΠΟΕ θεωρήθηκε ως ένας τρόπος για την αφαίρεση της εμπορικής πολιτικής ως εργαλείου πολιτικής επιρροής προκειμένου να αντληθούν τα οφέλη από την αύξηση του εμπορίου και των επενδύσεων. Η Ουάσινγκτον και το Πεκίνο συμφώνησαν σε ένα σύνολο κανόνων και επέτρεψαν στον ΠΟΕ να παρακολουθεί την συμμόρφωση και να αποφαίνεται επί των διαφορών.

Αυτό φαίνεται να έχει λειτουργήσει καλά. Οι οικονομολόγοι Kyle Handley και Nuno Limão εκτιμούν [11] ότι η μειωμένη αβεβαιότητα μετά την ένταξη της Κίνας [στον ΠΟΕ] εξηγεί το ένα τρίτο της μεταγενέστερης έκρηξης των εξαγωγών της Κίνας προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, μια έκρηξη που μείωσε δραματικά τις τιμές στα προϊόντα των ΗΠΑ.

Το πρόβλημα είναι τώρα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ξαναχρησιμοποιούν το εμπόριο για να προσπαθήσουν να κερδίσουν μόχλευση έναντι της Κίνας και άλλων χωρών, αλλά όλες αυτές οι χώρες είναι ήδη μέλη του ΠΟΕ. Ως εκ τούτου, η Ουάσινγκτον υπονομεύει τον κύριο μηχανισμό με τον οποίο μπορεί να καθησυχάσει τους εταίρους της ότι δεν θα χρησιμοποιήσει το εμπόριο για να τους εκφοβίσει.

Η κυβέρνηση Trump ισχυρίστηκε ότι οι ενέργειές της είναι σύμφωνες με τους κανόνες του ΠΟΕ, έτσι ώστε οι Ηνωμένες Πολιτείες να είναι οι αξιόπιστοι εμπορικοί εταίροι όπως ήταν πάντα. Αν και ο ΠΟΕ δεν έχει ακόμη αποφανθεί για τη νομιμότητα των πράξεων της αμερικανικής διοίκησης, ξεκάθαρα παραβιάζουν το πνεύμα του νόμου και τους κανόνες που ισχύουν εδώ και δεκαετίες.

Ο Trump υπογράφει μνημόνιο για τους δασμούς πνευματικής ιδιοκτησίας σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας από την Κίνα, στον Λευκό Οίκο, τον Μάρτιο του 2018. JONATHAN ERNST / REUTERS
----------------------------------------------------

Ο ισχυρισμός των Ηνωμένων Πολιτειών ότι οι δασμοί τους στον τομέα του χάλυβα και του αλουμινίου δικαιολογούνται βάσει της «εξαίρεσης για την εθνική ασφάλεια» [12] του ΠΟΕ -ένα ευρύ κενό που εξαιρεί τους εμπορικούς περιορισμούς που θεσπίζονται για λόγους εθνικής ασφάλειας- είναι ιδιαίτερα ανησυχητικός. Το τι αποτελεί έναν έγκυρο λόγο εθνικής ασφάλειας είναι ασαφές και έχει ουσιαστικά αφεθεί στις χώρες να το καθορίζουν για τον εαυτό τους. Δεδομένου ότι μια χώρα θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι ουσιαστικά οτιδήποτε εμπίπτει στην εξαίρεση αυτή, οι κυβερνήσεις απέφυγαν σε μεγάλο βαθμό την χρήση της. Πράγματι, καμία επιτροπή του ΠΟΕ ποτέ δεν κλήθηκε να αποφανθεί γι’ αυτό στο παρελθόν.

Επιπλέον, οι κανόνες του ΠΟΕ αναφέρουν ότι οι χώρες πρέπει να υποβάλλουν τις διαμαρτυρίες τους στον ΠΟΕ αντί να θεσπίζουν μονομερείς τιμωρίες για να αντιδράσουν στις παραβιάσεις των εμπορικών τους συμφωνιών. Σκοπός αυτού του κανόνα είναι να αποθαρρύνει τα αντίποινα τύπου «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» που θα μπορούν να κλιμακωθούν σε εμπορικούς πολέμους. Με την θέσπιση νέων δασμών σε απάντηση των ισχυρισμών τους για την κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας από την Κίνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες προκαλούν ακριβώς αυτό το είδος της δαπανηρής διαμάχης.

Σε γενικές γραμμές, η έρευνα που πραγματοποίησα μαζί με τον συνάδελφο Πολιτικό Επιστήμονα Austin Carson [13] δείχνει ότι η ανοιχτή παραβίαση των διεθνών κανόνων μπορεί να τους αποδυναμώσει με το να δείξει σε άλλες χώρες ότι οι αποστασίες [από τους κανόνες] είναι πιο συνήθεις και αποδεκτές από ό, τι πίστευαν. Αυτές οι χώρες απαντούν συχνά παραβιάζοντας τις συμφωνίες τους, επίσης. Στο κάτω-κάτω, κανείς δεν θέλει να είναι το μόνο κορόιδο που ακολουθεί τους κανόνες. Οι ενέργειες του Trump προκαλούν ήδη καταστροφές: Τα αντίποινα που επιβάλλονται στις Ηνωμένες Πολιτείες σχεδόν σίγουρα παραβιάζουν τους νόμους του ΠΟΕ [14].

Μακροπρόθεσμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδέχεται να διαβρώσουν το σύστημα εμπορίου που δημιούργησαν για δικό τους όφελος [15]. Τώρα που έχουν επιδείξει την προθυμία τους να παραβιάσουν τα διεθνή εμπορικά πρότυπα, τόσο οι χώρες όσο και οι πολυεθνικές εταιρείες θα χρησιμοποιήσουν πιθανώς μεγαλύτερη προσοχή όταν θα κάνουν δουλειές με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ίσως μέχρι και να αναρωτιούνται εάν μπορούν να τις εμπιστευθούν σε θέματα που δεν σχετίζονται με το εμπόριο [16]. Αυτό θα μπορούσε να βλάψει την συνεργασία σε άλλα ζητήματα οικονομίας και ασφάλειας επίσης.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙ ΕΝΟΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Είναι κατανοητό ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ήθελαν να προστατεύσουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τους και να αποκτήσουν μεγαλύτερη πρόσβαση στην αγορά για τις εταιρείες τους. Αλλά η χρήση του εμπορίου για να πιεστεί η Κίνα έχει πραγματικό κόστος. Στην πραγματικότητα, όταν η Κίνα προσχώρησε στον ΠΟΕ, το Κογκρέσο αναγνώρισε ότι δεν θα ήταν πλέον σε θέση να χρησιμοποιήσει το εμπόριο για να απειλήσει την Κίνα χωρίς να παραβιάσει τις δεσμεύσεις του. Όπως εξήγησε ο Robert Underwood, εκπρόσωπος της Βουλής των Αντιπροσώπων από το Γκουάμ: «Αφού η Κίνα είναι μέλος του ΠΟΕ, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν και πάλι να επιβάλουν κυρώσεις στην Κίνα, αλλά πρέπει να είναι συνεπείς με τον ΠΟΕ» [17]. Έτσι, το Κογκρέσο ανέπτυξε εναλλακτικές, δημιουργώντας την Επιτροπή για την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας [18] ώστε να «ερευνά και να επικρίνει» την χώρα και χρησιμοποίησε την Τράπεζα Εξαγωγών-Εισαγωγών, τον Οργανισμό Εμπορίου και Ανάπτυξης και την Overseas Private Investment Corporation ως εναλλακτικά μέσα για να πιέζει την Κίνα.

Εκτός από την χρήση αυτών των μηχανισμών, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να διαπραγματευτούν μια νέα συμφωνία συνεργασίας με το Πεκίνο για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων ανησυχιών τους. Δεδομένου ότι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ έχουν πολλά από τα ίδια παράπονα για τις οικονομικές πρακτικές της Κίνας, θα ήταν λογικό να δημιουργηθεί μια ευρεία συμφωνία που θα τους συμπεριλάμβανε επίσης. Στην πραγματικότητα, η Trans-Pacific Partnership (ΤΡΡ) περιλάμβανε επενδυτικές διατάξεις που θα αντιμετώπιζαν πολλά σημεία διαμάχης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων περί μεταφοράς τεχνολογίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εγκατέλειψαν την TPP, αλλά θα μπορούσαν να ξαναρχίσουν μακρόχρονες συνομιλίες [19] πάνω σε μια διμερή επενδυτική συμφωνία που θα κάλυπτε αυτά τα ζητήματα [20]. Αυτή η διαδικασία μπορεί να φαίνεται απογοητευτικά αργή, αλλά έχει περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας από τις μονομερείς απειλές και απαιτήσεις, οι οποίες μόνο θα υπονομεύσουν το διεθνές εμπορικό σύστημα και δεν θα χαρίσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες οποιεσδήποτε σημαντικές νίκες.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2018-06-25/trumps-trade-war-esca...

Σύνδεσμοι:
[1] https://xqdoc.imedao.com/16329fa0c8b2da913fc9058b.pdf
[2] http://www.aei.org/wp-content/uploads/2014/06/-beyond-mfn_144304317464.pdf
[3] https://www.hrw.org/news/2003/12/06/chinas-game-political-prisoners
[4] https://www.nytimes.com/1990/03/11/world/bush-distressed-as-policy-fails...
[5] https://www.cambridge.org/core/books/power-plays/915C52D3047D0F487219E57...
[6] http://databank.worldbank.org/data/source/world-development-indicators
[7] https://www.nytimes.com/2018/06/10/world/canada/g-7-justin-trudeau-trump...
[8] https://www.nytimes.com/2018/06/15/us/politics/us-china-tariffs-trade.html
[9] https://www.reuters.com/article/us-usa-trade-china-chips-exclusive/exclu...
[10] https://www.nytimes.com/2018/06/06/us/politics/trump-nafta-businesses-fr...
[11] https://terpconnect.umd.edu/~limao/aer_final.pdf
[12] https://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/gatt_ai_e/art21_e.pdf
[13] https://www.cambridge.org/core/journals/international-organization/artic...
[14] https://www.washingtonpost.com/news/monkey-cage/wp/2018/06/07/the-u-s-br...
[15] https://www.cambridge.org/core/journals/world-trade-review/article/us-na...
[16] https://www.foreignaffairs.com/articles/2017-12-12/after-credibility
[17] https://books.google.com/books?id=z6E993ZslkAC&pg=PA9131&lpg=PA9131&dq=%...
[18] https://www.gpo.gov/fdsys/pkg/BILLS-106hr4444eh/pdf/BILLS-106hr4444eh.pdf
[19] https://www.wsj.com/articles/u-s-treasury-secretary-mnuchin-china-bilate...
[20] https://www.state.gov/e/eb/ifd/bit/

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition