Το πραγματικό κινεζικό μοντέλο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το πραγματικό κινεζικό μοντέλο

Δεν είναι αυτό που νομίζετε ότι είναι

Αλλά η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Μεταξύ του 1993 και του 1995, καθώς το Πεκίνο απελευθέρωσε περαιτέρω τις αγορές, η κυβέρνηση του νομού ιδιωτικοποίησε μαζικά τις συλλογικές επιχειρήσεις. Αν και η έλλειψη δικαιωμάτων ιδιωτικής ιδιοκτησίας δεν είχε εμποδίσει την απογείωση της βιομηχανικής παραγωγής, είχε εμποδίσει την επέκταση των επιχειρήσεων. Με το να διευκολύνουν τις ιδιωτικοποιήσεις και να αποφύγουν τις άμεσες παρεμβάσεις στην οικονομία, οι τοπικοί αξιωματούχοι υποστήριξαν την εμφάνιση της πρώτης γενιάς ιδιωτών επιχειρηματιών του νομού, αρκετοί από τους οποίους εξελίχθηκαν για να καταστούν παγκοσμίως ανταγωνιστικοί εταιρικοί τιτάνες. Αυτό το δεύτερο στιγμιότυπο επικυρώνει την «Συναίνεση της Ουάσινγκτον», [10] την πεποίθηση ότι τα δικαιώματα ιδιωτικής ιδιοκτησίας και μια περιορισμένη κυβέρνηση είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την οικονομική ανάπτυξη.

Προχωρώντας στην πρώτη δεκαετία αυτού του αιώνα, καθώς οι τοπικές βιομηχανίες άνθισαν, ο νομός έγινε συμφορημένος και χαοτικός. Αυτό οδήγησε τις ιδιωτικές επιχειρήσεις στο να ζητήσουν κυβερνητική παρέμβαση για τον συντονισμό της χωροθέτησης των διαφόρων βιομηχανιών και για την παροχή πολεοδομικού σχεδιασμού. Για να γίνει αυτό, η τοπική ηγεσία έπρεπε να μεταφέρει εργοστάσια και κατοίκους, μερικές φορές μέσω εξαναγκασμού. Αλλά αυτό το ισχυρό βήμα δημιούργησε μια νέα επιχειρηματική περιοχή στην καρδιά του νομού, όπου οι εταιρείες θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν. Αυτή η κίνηση τόνωσε την διάδοση υπηρεσιών όπως η οικονομική διαχείριση και το μάρκετινγκ που βοήθησαν τις βιομηχανίες να αναβαθμιστούν. Επίσης, βελτίωσε σημαντικά τις συγκοινωνίες και την ποιότητα της οικιστικής ζωής. Τέτοια εκτεταμένα μέτρα πήγαν την ευημερία του νομού σε ένα νέο επίπεδο, όχι απλώς με την αύξηση της παραγωγής αλλά με τη μετατροπή της δομής της οικονομίας. Αυτό το τρίτο στιγμιότυπο από το 2000 έως το 2010 παρέχει αποδείξεις για την θεωρία ότι η βαριά κρατική παρέμβαση και ο σχεδιασμός μπορούν να ωθήσουν την οικονομική ανάπτυξη.

Σε μια μικρή περιοχή της Κίνας με πληθυσμό μικρότερο του ενός εκατομμυρίου ανθρώπων, είναι δυνατόν να παρατηρηθούν τρία ριζικά διαφορετικά μοντέλα ανάπτυξης, καθένα από τα οποία διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στον οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό της περιοχής.

ΔΙΕΥΘΥΝΟΜΕΝΟΣ ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Οι περισσότερες εξηγήσεις για το μοντέλο της Κίνας υπογραμμίζουν τις ιδιότητες που επικρατούσαν μόνο σε ορισμένες περιοχές και σε συγκεκριμένα χρονικά σημεία. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει κανένα μοντέλο της Κίνας. Από το 1978, το πιο συνεπές χαρακτηριστικό της ανάπτυξης της Κίνας ήταν το σύστημα διακυβέρνησης που επέτρεψε την διαρκή αλλαγή, συχνά με απροσδόκητους τρόπους.

Αυτό το προσαρμοστικό σύστημα, που κληροδοτήθηκε από τον Ντενγκ, είναι αυτό που ονομάζω ως «κατευθυνόμενος αυτοσχεδιασμός». Τρεις καταστροφικές δεκαετίες υπό την δικτατορία του Μάο Τσε Τουνγκ δίδαξαν τους μεταρρυθμιστές που ανέλαβαν [την διακυβέρνηση], τα όρια και τους κινδύνους του ελέγχου από την κορυφή προς τα κάτω. Αν και ο Deng απέρριψε την Δυτικού τύπου δημοκρατία, ήταν επίσης αποφασισμένος να αφαιρέσει ιδεολογικά δεσμά και να απελευθερώσει την πρωτοβουλία «από κάτω προς τα πάνω» μέσα στην απέραντη γραφειοκρατία της Κίνας.

Υπό τον Deng, το Πεκίνο έγινε διευθυντής, όχι δικτάτορας. Αντί να προσπαθήσουν να κατευθύνουν την πορεία τους προς την ταχεία εκβιομηχάνιση και ανάπτυξη, οι μεταρρυθμιστές εστίασαν στην δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για τους χαμηλότερου επιπέδου αξιωματούχους για να ξεκινήσουν [εκείνοι] την ανάπτυξη στις δικές τους κοινότητες χρησιμοποιώντας τοπικούς πόρους. Αυτό συνεπάγεται κάτι περισσότερο από απλή αποκέντρωση. Το να επιτραπεί απλώς στις τοπικές κοινότητες να κάνουν ό, τι θέλουν, θα είχε τροφοδοτήσει το χάος. Το Πεκίνο είχε εμπλακεί ιδιαίτερα βάζοντας όρια, ξεκινώντας μεταρρυθμίσεις σε όλους τους τομείς πολιτικής που αλληλοσυμπληρώνονταν, και ορίζοντας τα κριτήρια της γραφειοκρατικής επιτυχίας. Αργότερα άρχισε επίσης να παρεμβαίνει για την εξισορρόπηση των πλούσιων και των φτωχών περιφερειών, με το να ενθαρρύνει την μεταφορά βιομηχανιών και κεφαλαίου εγχωρίως.

Αν και η κινεζική ηγεσία δεν χορήγησε επίσημα πολιτικά δικαιώματα στην κοινωνία των πολιτών, οι αλλαγές αυτές απελευθέρωσαν την τεράστια δημόσια υπηρεσία της Κίνας, η οποία είναι τόσο πολυπληθής όσο μια μεσαία χώρα, ώστε να αναλάβει πρωτοβουλία και να καινοτομήσει. Σε αυτό το περιβάλλον, οι περιφέρειες της Κίνας αυτοσχεδίαζαν συλλογικά μια μεγάλη ποικιλία μοντέλων ανάπτυξης που προσαρμόστηκαν στις τοπικές συνθήκες και ανάγκες.

Μόλις αποκαλύφθηκε η πλήρης εικόνα, κατέστη σαφές ότι δεν ήταν απλώς η μονοκομματική διακυβέρνηση και η κρατική ιδιοκτησία που τροφοδότησαν την δραματική οικονομική άνοδο της Κίνας. Βεβαίως, το Πεκίνο έχει κυμανθεί μπρoς-πίσω στο βαρόμετρο του ελέγχου τις τελευταίες δεκαετίες, και ο Xi ασκεί τώρα περισσότερο έλεγχο [11] από τους προκατόχους του. Ωστόσο, η εμπειρία έχει δείξει ότι η επιβολή στενής πολιτικής εποπτείας και το να βασίζεται κανείς στις εντολές «από πάνω προς τα κάτω» συνήθως έχουν αποτύχει για το Πεκίνο. Για παράδειγμα, σε μια προσπάθεια διάσωσης των πτωτικών τιμών των μετοχών το 2015, η διοίκηση του Xi παράθεσε μια σειρά από εντολές, όπως να κάνει τις κρατικές τράπεζες να δεσμευθούν να αγοράσουν μετοχές και να μην τις πουλήσουν. Τελικά, οι προσπάθειες αυτές όχι μόνο απέτυχαν, αλλά ξόδεψαν και δισεκατομμύρια δολάρια. Για τις κυβερνητικές ελίτ, αυτό ήταν μια νέα υπενθύμιση ότι οι αγορές μπορούν να καθοδηγηθούν, αλλά δεν μπορούν να ελεγχθούν με ακρίβεια.

ΤΟ ΑΛΗΘΙΝΟ ΚΙΝΕΖΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ