Ο López Obrador και το μέλλον της μεξικανικής δημοκρατίας

Την Κυριακή, ο Andrés Manuel López Obrador, πιο γνωστός με τα αρχικά του, AMLO, κέρδισε αποφασιστικά τις προεδρικές εκλογές του Μεξικού [1]. Μετά από 18 χρόνια στο προεκλογικό μονοπάτι, συμπεριλαμβανομένων δύο προηγούμενων αποτυχημένων προεδρικών εκλογών, χιλιάδων συγκεντρώσεων και, κατά την άποψή του, μια επίσκεψη σε όλους τους δήμους του Μεξικού, ο πολιτικός με καταγωγή από το Tabasco έλαβε την υποστήριξη του 53% των ψηφοφόρων στις κάλπες, σύμφωνα με μια επίσημη, ταχεία καταμέτρηση από τις εκλογικές Αρχές. Εν τω μεταξύ, το Κίνημα για την Εθνική Αναγέννηση (MORENA), το τεσσάρων ετών πολιτικό κόμμα του López Obrador, κέρδισε την πλειοψηφία στο κογκρέσο και μια πλειοψηφία σε εννέα κυβερνεία που ήταν διαθέσιμα.

Ο προεδρικός υποψήφιος, Andres Manuel López Obrador, χειρονομεί καθώς απευθύνεται σε οπαδούς αφότου έκλεισαν οι κάλπες για τις προεδρικές εκλογές, στην Πόλη του Μεξικού, τον Ιούλιο του 2018. GORAN TOMASEVICH / REUTERS
-----------------------------------------------------------------

Η σκληρή κριτική του López Obrador για την διαφθορά, την βία και τις βαθιές ανισότητες του Μεξικού είχε ευρεία απήχηση [2] στους ψηφοφόρους της χώρας. Ωστόσο, η νίκη του προήλθε εν πολλοίς από τις αδυναμίες και την πλήρη κατάρρευση των ανταγωνιστών του. Ο δεύτερος στις προεδρικές εκλογές, Ricardo Anaya, διεξήγαγε μια αποδιοργανωμένη καμπάνια με λίγες αξιόλογες πολιτικές θέσεις. Και ο πέντε φορές βουλευτής, José Antonio Meade, αν και θεωρείται προσωπικά ειλικρινής και ικανός, δεν μπόρεσε να σώσει την φήμη του κόμματος της Θεσμικής Επανάστασης (PRI), που απαξιώθηκε στα μάτια των ψηφοφόρων μετά από αλλεπάλληλα σκάνδαλα διαφθοράς.

Ένα μεγάλο ερώτημα τώρα είναι το τι θα κάνει ο López Obrador. Η καμπάνια του αποκάλυψε μια πληθώρα φωνών και θέσεων, με τους αναπληρωτές του να αντικρούουν συχνά τόσο τον υποψήφιο πρόεδρο όσο και τον εαυτό τους. Αλλά ακόμα πιο σημαντικό για το μέλλον του Μεξικού είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Λόπεζ Ομπραντόρ θα επιλέξει να εφαρμόσει τις πολιτικές του -και αν θα συμμορφωθεί με τους συχνά απογοητευτικούς θεσμικούς ελέγχους και ισορροπίες (checks and balances) στο δημοκρατικό πολιτικό σύστημα του Μεξικού. Σε αυτό, ο Peña Nieto και οι θεσμικές στρεψοδικίες της κυβέρνησής του δημιούργησαν περιθώρια και έθεσαν το προηγούμενο για τον López Obrador για περαιτέρω διάβρωση των δημοκρατικών κανόνων του παιχνιδιού.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ

Η πολυσυλλεκτική φιλοσοφία του López Obrador, που τον βοήθησε να κυριαρχήσει εκεί όπου απέτυχε στο παρελθόν, δημιούργησε συγκρουόμενα συμφέροντα και πιθανές αντίπαλες φατρίες στον κυβερνώντα συνασπισμό του, θέτοντας ερωτήματα σχετικά με το ποιες θα είναι οι συγκεκριμένες πολιτικές του. Τα προοδευτικά δίκτυα του MORENA δουλεύουν αδέξια μαζί με τους έμπειρους πολιτικούς παράγοντες του PRI, και τα στελέχη του Εργατικού Κόμματος θα υπηρετούν δίπλα-δίπλα με τα κοινωνικά συντηρητικά μέλη του Κόμματος Κοινωνικής Συνάντησης.

Το προσωπικό ιστορικό του López Obrador φαίνεται επίσης αντιφατικό: Παρόλο που εμφανίζεται συχνά ευαίσθητος στην κριτική και αυταρχικός, μπορεί να είναι ένας πραγματιστής άνθρωπος των συμφωνιών, όπως αποδεικνύεται από την συνεργασία του ως δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού με τον πολυδισεκατομμυριούχο Carlos Slim για την αποκατάσταση του ιστορικού κέντρου της πρωτεύουσας. Χαρακτηρισμένος ως αριστερός λαϊκιστής από τα περισσότερα μέσα μαζικής ενημέρωσης, είναι επίσης βαθιά κοινωνικά συντηρητικός -αντίθετος με τον γάμο ομοφυλοφίλων, την υιοθεσία από άτομα του ιδίου φύλου, τα δικαιώματα για τις αμβλώσεις και τη νομιμοποίηση της μαριχουάνας. Ενώ ξιφουλκούσε κατά της διαφθοράς, υπερασπίστηκε οπαδούς του με στιγματισμένο ιστορικό, πιο πρόσφατα την γερουσιαστή Layda Sansores, που βούλιαξε στο σκάνδαλο για το ότι χρέωσε μακιγιάζ, κοσμήματα, παιχνίδια για τα εγγόνια της και πλήθος άλλων προσωπικών εξόδων στους φορολογούμενους. Το πιο σημαντικό, αν και υπόσχεται να δώσει φωνή στους καταπιεσμένους του Μεξικού, να εκδιώξει την «μαφία της εξουσίας» που έχει ελέγξει το Μεξικό για τόσο πολύ καιρό, ο López Obrador δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τα πρότυπα της δημοκρατίας, επικρίνοντας τακτικά τον Τύπο, τις ανεξάρτητες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, το Ανώτατο Δικαστήριο, και άλλους τους οποίους θεωρεί ότι τον έχουν βλάψει.

Οι περισσότεροι παρατηρητές επικεντρώνονται στα λαϊκιστικά οικονομικά σχέδιά του. Σε αυτό, το ερώτημα είναι λιγότερο το τι θέλει να κάνει από όσο το πόσο μακριά θα προχωρήσει και πόσο γρήγορα θα εφαρμοστούν οι πολιτικές του. Είναι απίθανο να ανατρέψει τη NAFTA [3] -η μεγαλύτερη απειλή για την 25 ετών παλαιά εμπορική συμφωνία προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αντ’ αυτού, τόσο οι υποστηρικτές όσο και οι επικριτές του περιμένουν να μεταβάλλει το εγχώριο οικονομικό πρότυπο του Μεξικού, διευρύνοντας το ρόλο της κυβέρνησης μέσω ενός ευρύτερου δικτύου κοινωνικής ασφάλειας και ενεργών βιομηχανικών πολιτικών. Αυτό θα περιλαμβάνει έναν συνδυασμό παροχών για τους ηλικιωμένους και τους νεότερους -υψηλότερες συντάξεις για τους συνταξιούχους και δωρεάν σχολική φοίτηση και μαθητεία για όσους μόλις ξεκινούν. Θα περιλαμβάνει επίσης μια αύξηση του κατώτατου μισθού για τους εργαζομένους.

Εν τω μεταξύ, μια αναζωογονημένη βιομηχανική πολιτική του Μεξικού θα ξεκινήσει στην γεωργία. Ο López Obrador σχεδιάζει να προωθήσει την αυτάρκεια σε τρόφιμα μέσω ενός συνδυασμού ανωτάτων ορίων τιμών για βασικά τρόφιμα όπως το καλαμπόκι, τα φασόλια, το ρύζι και το βόειο κρέας, σε συνδυασμό με φθηνά ή δωρεάν λιπάσματα και άλλες κρατικές παροχές. Έχει μιλήσει επίσης για την ώθηση της οικονομικής ανάπτυξης στις καταθλιπτικές νοτιοανατολικές επαρχίες, φυτεύοντας ένα εκατομμύριο εκτάρια οπωροφόρων δένδρων και παρέχοντας άλλες ενισχύσεις για την επέκταση της οικονομικής και πολιτικής επιρροής των μικρών αγροτών του Μεξικού.