Το ΝΑΤΟ στην εποχή του Τραμπ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το ΝΑΤΟ στην εποχή του Τραμπ

Τι μπορεί και τι δεν μπορεί να επιτύχει η Συμμαχία απούσης της ηγεσίας των ΗΠΑ
Περίληψη: 

Φανταστείτε, οι Ηνωμένες Πολιτείες να είχαν έναν πρόεδρο που θα ήταν αφοσιωμένος στην συμμαχία, ο οποίος θα αναγνώριζε πολλές φορές ότι το ΝΑΤΟ έχει μεταμορφωθεί υπό το πρίσμα νέων προκλήσεων και που θα καταλάβαινε την δυναμική του. Ποια θα ήταν η εικόνα της συνόδου κορυφής του 2018 σε αυτό το σενάριο;

Η JULIANNE SMITH είναι ανώτερη συνεργάτις και διευθύντρια του Προγράμματος Διατλαντικής Ασφάλειας στο Center for a New American Security και πρώην Αναπληρώτρια Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του αντιπροέδρου Τζόζεφ Μπάιντεν.
Ο JIM TOWNSEND είναι βοηθός ανώτερος συνεργάτης του Center for a New American Security και πρώην αναπληρωτής υφυπουργός Άμυνας για την Ευρωπαϊκή Πολιτική και την Πολιτική για το ΝΑΤΟ.

Λίγες σύνοδοι κορυφής του ΝΑΤΟ έχουν τραβήξει την προσοχή όπως αυτή -αλλά για όλους τους λάθος λόγους. Στις 11 Ιουλίου, 29 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων θα φτάσουν στο νέο κτίριο της έδρας [1] του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες. Όλα τα μάτια θα είναι στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Donald Trump, ψάχνοντας για το παραμικρό σημάδι ότι ετοιμάζει την επανάληψη του χάους της φετινής συνάντησης του G-7. Μια τέτοια απόσπαση της προσοχής από την ουσιαστική ατζέντα του ΝΑΤΟ είναι κρίμα. Υπάρχει πραγματική δουλειά που εξελίσσεται στο πλαίσιο της συμμαχίας, καθώς συνεχίζει να σπεύδει για να στηρίξει την αποτροπή μιας περαιτέρω ρωσικής επιθετικότητας στην ανατολή [2], αναλαμβάνει έναν μεγαλύτερο αντιτρομοκρατικό ρόλο στο Ιράκ και εργάζεται για την αντιμετώπιση νέων απειλών στην κυβερνοσφαίρα.

ΣΥΝΟΔΟΙ ΚΟΡΥΦΗΣ ΑΛΛΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ

Κατά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, δεν υπήρξε επανάπαυση στην σχεδόν ξέφρενη προετοιμασία του ΝΑΤΟ για ενδεχόμενη σύγκρουση στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Τέσσερις μήνες αφότου κατελήφθη εξαπίνης από την ρωσική κατάληψη της Κριμαίας, το ΝΑΤΟ ενέκρινε ένα βασικό Σχέδιο Δράσης Ετοιμότητας (Readiness Action Plan) στην σύνοδο κορυφής του 2014 στην Ουαλία. Το σχέδιο περιελάμβανε συνεχή αεροπορική, χερσαία και θαλάσσια παρουσία στα σύνορα του ΝΑΤΟ με την Ρωσία. Μεταξύ άλλων πρωτοβουλιών, η συμμαχία αύξησε το μέγεθος και την ετοιμότητα της Δύναμης Αντίδρασης (Response Force) του ΝΑΤΟ και δημιούργησε μια υποενότητα που ονομάζεται Very High Readines Joint Task Force (Κοινή Δύναμη Δράσης Πολύ Υψηλής Ετοιμότητας), η οποία αποτελείται από περίπου 5.000 στρατιώτες που παρέχονται από την εκ περιτροπής εναλλαγή των συμμάχων με θαλάσσιες, ειδικές επιχειρήσεις και αεροπορικές μονάδες που μπορούν να αναπτυχθούν σε μια κρίση εντός δύο ή τριών ημερών. Επιπλέον, η σύνοδος κορυφής της Ουαλίας δημιούργησε οκτώ πολυεθνικές Ολοκληρωμένες Μονάδες Δύναμης (Force Integration Units) του ΝΑΤΟ στα ανατολικά για να βοηθήσουν στην εκπαίδευση στρατευμάτων και να λάβουν ενισχύσεις σε μια κρίση.

10072018-1.jpg

Το νέο κτίριο του αρχηγείου του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, στο Βέλγιο, τον Μάιο του 2018. FRANCOIS LENOIR / REUTERS
-------------------------------------------------------------------

Πιο συγκεκριμένα, στην Ουαλία οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ υπέγραψαν την Δέσμευση για την Επένδυση στην Άμυνα (Defense Investment Pledge), μια συμφωνία «να αντιστραφεί η τάση μείωσης των αμυντικών προϋπολογισμών, να γίνεται αποτελεσματικότερη χρήση των κεφαλαίων μας και να προωθηθεί μια πιο ισορροπημένη κατανομή του κόστους και των ευθυνών». Για να υλοποιήσουν αυτή την δέσμευση, τα κράτη-μέλη που υστερούν στις αμυντικές δαπάνες έκαναν την αυστηρά επίσημη δέσμευση να σταματήσουν τυχόν περαιτέρω δημοσιονομικές μειώσεις και να επιδιώξουν αντ’ αυτού την αύξηση των αμυντικών δαπανών σε πραγματικούς όρους καθώς αυξάνεται το ΑΕΠ και κινείται προς τον στόχο του ΝΑΤΟ στο 2% (του ΑΕΠ).

Μεγάλο μέρος της ατζέντας της Ουαλίας εφαρμόστηκε μέχρι την σύνοδο κορυφής της Βαρσοβίας το 2016. Αλλά αυτά τα δύο χρόνια ήταν γεμάτα από διδάγματα για το τι πρέπει ακόμη να κάνει το ΝΑΤΟ για την ενίσχυση της αποτροπής. Δύο δυσάρεστα προβλήματα ξεχώρισαν περισσότερο: Η ανάγκη το ΝΑΤΟ να αναπτύξει στρατεύματα στην περιοχή της Βαλτικής, και τα επιμελητειακά (logistics) και γραφειοκρατικά εμπόδια για την ταχεία και ομαλή μετακίνηση δυνάμεων σε ολόκληρη την Ευρώπη (και πέρα από τον Ατλαντικό). Με βάση την Ουαλία, η σύνοδος κορυφής της Βαρσοβίας ενέκρινε την πρώτη μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Βαλτική και την Πολωνία, μια περιοχή της συμμαχίας στην οποία ποτέ δεν πιστευόταν ότι θα έπρεπε να πολεμήσει. Η ίδρυση μιας «Ενισχυμένης Προωθημένης Παρουσίας» (Enhanced Forward Presence) των δυνάμεων του ΝΑΤΟ έθεσε τέσσερις πολυεθνικές ομάδες μάχης μεγέθους τάγματος για να ενεργήσουν ως «σύρμα παγίδευσης», «προκαλώντας μια άμεση αντίδραση της συμμαχίας σε οποιαδήποτε επίθεση».

Τώρα έχουν περάσει δύο χρόνια από την σύνοδο κορυφής της Βαρσοβίας και το έργο που κάνει το ΝΑΤΟ σε όλα αυτά τα μέτωπα έχει συνεχιστεί αμείωτα. Οι δυνάμεις βρίσκονται επί τόπου στις Βαλτικές χώρες και στην Πολωνία, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα ετοιμότητας και κινητικότητας. Για να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα κινητικότητας, η σύνοδος κορυφής του 2018 στις Βρυξέλλες θα εγκρίνει αλλαγές στην δομή διοίκησης του ΝΑΤΟ με τις οποίες προστίθενται δύο νέες διοικήσεις: Μια στο Norfolk που θα επικεντρωθεί στα ναυτικά θέματα, συμπεριλαμβανομένης της από θαλάσσης ενίσχυσης, και μια στην Γερμανία για να αντιμετωπίσει την υλικοτεχνική υποστήριξη των μετακινούμενων στρατευμάτων στην Ευρώπη. Η σύνοδος κορυφής θα αντιμετωπίσει επίσης το πρόβλημα της ετοιμότητας με την δέσμευση των κρατών-μελών να παράσχουν συλλογικά 30 πλοία, 30 τάγματα και 30 μοίρες που μπορούν να φτάσουν στο πεδίο της μάχης μέσα σε 30 ημέρες. Ενώ οι 30 μέρες εξακολουθούν να είναι πολύς χρόνος για ένα χρονικό παράθυρο ετοιμότητας, είναι ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση. Το ΝΑΤΟ θα ενισχύσει επίσης σημαντικά την αντιτρομοκρατική του προσπάθεια αυξάνοντας την αποστολή εκπαίδευσης του ΝΑΤΟ στο Ιράκ και θα συνεχίσει να βελτιώνει την προσέγγισή του στην ασφάλεια στον κυβερνοχώρο.

Η κατανομή των βαρών θα είναι το θέμα της ατζέντας που ενδιαφέρει περισσότερο τον Trump, και εκεί υπάρχει πρόοδος. Από το 2014, το ΝΑΤΟ έχει δει τρία συναπτά έτη αύξησης των αμυντικών δαπανών σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη και τον Καναδά. Σε πραγματικούς όρους, οι αμυντικές δαπάνες μεταξύ τους αυξήθηκαν κατά 4,87% από το 2016 έως το 2017, με πρόσθετη σωρευτική αύξηση δαπανών ύψους 46 δισ. δολαρίων για την περίοδο από το 2015 έως το 2017. Οκτώ μέλη της συμμαχίας θα επιτύχουν τον στόχο του 2% [επί του ΑΕΠ] μέχρι το τέλος του 2018, από τέσσερα στο τέλος του 2014.

ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΟΤΑΝ ΑΝ Η ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ ΕΠΙΤΑΧΥΝΕΙ;