Η μετα-αμερικανική παγκόσμια οικονομία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η μετα-αμερικανική παγκόσμια οικονομία

Η παγκοσμιοποίηση στην εποχή του Trump

Η αναλογία του κλαμπ δεν είναι τέλεια. Αν και τα μέλη είναι κράτη-έθνη, υποκείμενα σε κάθε κράτος είναι εκατομμύρια άνθρωποι, νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Αυτά, και όχι οι κυβερνήτες των κρατών, είναι οι τελικοί ωφελημένοι της παγκόσμιας οικονομικής τάξης. Αυτό δίνει στην φιλελεύθερη τάξη το ηθικό της βάρος.

ΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ

Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά είναι κατά μεγάλο μέρος το αποτέλεσμα της ηγεσίας των ΗΠΑ. Αλλά αν οι Ηνωμένες Πολιτείες προεδρεύουν στο κλαμπ, αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούν να εκδώσουν εντολές ή να απαιτήσουν πίστη. Η Ουάσινγκτον δεν μπορεί να αναγκάσει ένα κράτος να γίνει μέλος˙ μπορεί να κάνει την συμμετοχή περισσότερο ελκυστική από την παραμονή εκτός του κλαμπ. Ούτε μπορεί εύκολα να περιορίσει το τι κάνει μια κυβέρνηση-μέλος στην χώρα της ή σε περιοχές έξω από τις συμφωνημένες αξίες της τάξης, εκτός αν απευθύνει μια αξιόπιστη απειλή να απομακρύνει την χώρα έξω από το σύστημα. Αλλά εάν οι απειλές αυτές έρχονται πολύ συχνά ή φαίνονται υπερβολικά αυθαίρετες, τότε άλλα μέλη θα φοβούνται για την δική τους θέση και θα συνασπιστούν για να αντισταθούν στις πιέσεις των ΗΠΑ. Τέλος, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να εισπράττουν τέλη για το κλαμπ μόνο στον βαθμό που τα μέλη πιστεύουν ότι η ιδιότητα του μέλους αξίζει και ότι οι άλλοι πληρώνουν χονδρικά το δικό τους δίκαιο μερίδιο.

Αυτή η πραγματικότητα έρχεται σε αντίθεση με την διαδεδομένη αλλά λανθασμένη πεποίθηση ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες παρέχουν παγκόσμια δημόσια αγαθά, ενώ άλλοι είναι τζαμπατζήδες, πόσω μάλλον η άποψη του Trump ότι το παγκόσμιο σύστημα έχει εκλάβει τους Αμερικανούς ψηφοφόρους ως ανόητους. Στην πραγματικότητα, οι Ηνωμένες Πολιτείες προμηθεύουν από μόνες τους μόνο δύο βασικές πτυχές της οικονομικής τάξης. Πρώτον, η Ουάσινγκτον επεκτείνει μια ομπρέλα εγγυήσεων ασφάλειας και πυρηνικής αποτροπής πάνω από τους συμμάχους των ΗΠΑ. Δεύτερον, ο στρατός των ΗΠΑ διασφαλίζει την ελεύθερη πλοήγηση στις θάλασσες και τον εναέριο χώρο για το εμπόριο, υπό την επιφύλαξη ορισμένων διεθνών κανόνων που καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και τα δύο αυτά είναι κλασικά δημόσια αγαθά, δεδομένου ότι ένας δρων, οι Ηνωμένες Πολιτείες, τα παρέχουν και μπορούν να το κάνουν ουσιαστικά μόνες τους και κάθε χώρα ωφελείται, ανεξάρτητα από το αν συμβάλλει ή όχι.

Στην πραγματικότητα, όσον αφορά τα υπόλοιπα θεσμικά όργανα και τα οφέλη της τάξης, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν συχνά οι τζαμπατζήδες τα τελευταία χρόνια. Έχουν αποτύχει συχνά να καταβάλλουν εγκαίρως τα τέλη σε διεθνείς οργανισμούς, όπως κάνουν άλλοι. Έχουν ξοδέψει πολύ μικρότερο μερίδιο του ΑΕΠ τους σε βοήθεια από όσο άλλες πλούσιες χώρες. Δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν επαρκώς στην κλιματική αλλαγή, ακόμη και όταν άλλες χώρες έχουν αρχίσει να μετατοπίζονται προς μια πιο πράσινη ανάπτυξη. Έχουν συμπεριφερθεί ανεύθυνα με την υπερβολική απορρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τους συστήματος και της αγοράς ενυπόθηκων δανείων τους, παρά το γεγονός ότι πίεζαν άλλες χώρες να περιορίσουν την δική τους ανάπτυξη για λόγους σταθερότητας.

Αυτή η πραγματικότητα είναι το αντίθετο της ανησυχίας που εκφράστηκε από το σύνθημα του Trump «Πρώτα η Αμερική». Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εξαιρεθεί από πολλές ευθύνες, ακριβώς επειδή ηγούνται του συστήματος και άλλες χώρες τις θέλουν να συνεχίσουν να το κάνουν.

Μέχρι στιγμής, τα οφέλη της ηγεσίας των ΗΠΑ ήταν αρκετά μεγάλα ώστε άλλες χώρες να είναι πρόθυμες να αγνοήσουν ένα ορισμένο ποσό υποκρισίας. Αλλά σε κάποια στιγμή, εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες πάνε από το να είναι περιστασιακά τζαμπατζήδες μέχρι το να παραβιάσουν φανερά τους κανόνες, το ίδιο το σύστημα θα απειληθεί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να θέλουν να ηγηθούν, και τα υπόλοιπα μέλη πρέπει να τις θέλουν να το κάνουν.

Έτσι, η ηγεσία των ΗΠΑ δεν είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα του σχετικού μεγέθους της αμερικανικής οικονομίας και του αμερικανικού στρατού. Τα τελευταία 70 χρόνια [η ηγεσία] εξακολουθεί να υφίσταται παρότι το μερίδιο της παγκόσμιας οικονομίας που καταλαμβάνει η οικονομία των ΗΠΑ έχει συρρικνωθεί από το 50% στο 25%. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν πρέπει να φοβούνται ότι η Κίνα ή η ΕΕ θα αντικαταστήσουν την Ουάσινγκτον ως παγκόσμιο οικονομικό ηγέτη καθώς οι οικονομίες τους ξεπερνούν εκείνες των Ηνωμένων Πολιτειών. Εφόσον η οικονομία των ΗΠΑ παραμείνει πολύ μεγάλη (που θα είναι) και στην τεχνολογική αιχμή (που πιθανώς θα είναι) και οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρήσουν την δέσμευσή τους σε παγκόσμια ελκυστικές αξίες, η χώρα θα είναι ικανή να παραμείνει ηγέτις.

Είναι ένας φόρος τιμής στην ελκυστικότητα της βασισμένης σε φιλελεύθερους κανόνες τάξης -και στην ικανότητα της Ουάσιγκτον να τοποθετηθεί ως μια επιλογή τουλάχιστον καλύτερη από την όποια άλλη εναλλακτική- ότι η ηγεσία των ΗΠΑ έχει διατηρήσει αυτή την γενναιόδωρη υποστήριξη.

17082018-4.jpg

Εργαζόμενοι στην γραμμή συναρμολόγησης στο εργοστάσιο της General Motors στο Guanajuato, στο Μεξικό, τον Νοέμβριο του 2008. HENRY ROMERO / REUTERS
---------------------------------------------------------------------

ΤΟ ΕΝΝΟΟΥΝ ΟΝΤΩΣ;