Πώς ο Daniel Ortega έγινε τύραννος | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς ο Daniel Ortega έγινε τύραννος

Από επαναστάτης, αυταρχικός

Αυτό που δεν θα έπρεπε ποτέ να συμβεί, συνέβη ξανά στη Νικαράγουα. Από τις 18 Απριλίου, όταν η βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων κατά της μεταρρύθμισης της κοινωνικής ασφάλισης πυροδότησε μια μαζική πολιτική εξέγερση, ο πρόεδρος Ντανιέλ Ορτέγκα και η σύζυγός του, αντιπρόεδρος Ροζάριο Μουρίλλο, εγκατέλειψαν κάθε προσποίηση ανεκτικότητας και συγκράτησης και εξαπέλυσαν ένα θανατηφόρο κύμα καταστολής. Είναι σαν ο Anastasio Somoza -ο προηγούμενος δικτάτορας της χώρας, που ανατράπηκε το 1979- να επέστρεψε στη Managua [1].

30082018-1.jpg

Υποστηρικτές των Sandinista κρατούν ένα πορτρέτο του Ortega σε μια συγκέντρωση στη Managua, τον Νοέμβριο του 2009. OSWALDO RIVAS / REUTERS

Κατά τους τελευταίους τέσσερις μήνες, τουλάχιστον 317 άνθρωποι σκοτώθηκαν, περισσότεροι από 2000 τραυματίστηκαν και εκατοντάδες άλλοι φυλακίστηκαν. Η αστυνομία και οι παραστρατιωτικοί κρατούν αυθαίρετα τους πολίτες καθημερινά. Βασανίζονται, κατηγορούνται για τρομοκρατία, οργανωμένο έγκλημα, παράνομη κατοχή όπλων και μια σειρά άλλων εγκλημάτων. Με κουκούλες, βαριά οπλισμένες άτακτες δυνάμεις περιφέρονται στους δρόμους, πυροβολώντας κατά βούληση. Μετά τις 6 μ.μ., οι περισσότερες πόλεις της χώρας δείχνουν έρημες. Η κυβέρνηση της Νικαράγουα, όπως έκανε και υπό τον Σομόζα, κήρυξε πόλεμο στον λαό της.

Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ORTEGA

Γεννήθηκα και έζησα μέχρι να φτάσω κοντά στην ηλικία των 30 μου κάτω από την λαβή του καθεστώτος Σομόζα [2]. Μαζί με πολλούς άνδρες και γυναίκες της γενιάς μου, του Ortega και της Murillo μεταξύ αυτών, έγινα μέλος του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου Sandinista (FSLN), εντασσόμενη στο κίνημα το 1970. Ακόμη και ως μικρό παιδί, ήμουν ενήμερη για τα μέλη της οικογένειας που χτυπήθηκαν σε συγκεντρώσεις από την Εθνική Φρουρά του Σομόζα ή πυροβολούνταν όπως ο αδελφός μου Εντουάρντο, του οποίου το χέρι χτυπήθηκε από μια σφαίρα σε μια διαδήλωση του 1967. Το να είναι κάποιος Σαντινίστα τότε, σήμαινε ότι έπρεπε να επιλέξει έναν ένοπλο αγώνα ενάντια στις νοθευμένες εκλογές, έναν στρατό που λειτουργούσε σαν πραιτοριανή φρουρά και πολιτικά κόμματα που ήταν απλώς μαριονέτες του καθεστώτος.

Αρχίζοντας ως αντάρτες που επιχειρούσαν στα βουνά, οι Σαντινίστας εξελίχθηκαν και ανέπτυξαν αργά αστική στήριξη. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970, οι τολμηρές επιθέσεις του FSLN σε θέσεις του στρατού, η οργάνωση της λαϊκής βάσης και η αυξανόμενη αηδία που ένοιωθαν οι απλοί άνθρωποι προς το καθεστώς, συνδυάζονταν σε μια σοβαρή απειλή για την δικτατορία. Στην συνέχεια, στις 10 Ιανουαρίου 1978, δολοφονήθηκε ο Pedro J. Chamorro [3]. Ο Chamorro ήταν ο εκδότης της μεγάλης εφημερίδας της αντιπολίτευσης La Prensa [4] και [ήταν] η φωνή του σωστού σε μια χώρα όπου όλα ήταν λάθος. Ο θάνατός του προκάλεσε μια ολομέτωπη δημοκρατική εξέγερση. Στις 17 Ιουλίου 1979, ο Somoza παραιτήθηκε και κατέφυγε στο Μαϊάμι. Δύο μέρες αργότερα, το FSLN εισήλθε στη Μανάγκουα, σηματοδοτώντας το τέλος της δικτατορίας και τον θρίαμβο της Επανάστασης των Σαντινίστας.

Οι Σομόζα είχαν υποστηριχθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Αμερικανός πρόεδρος Θεόδωρος Ρούσβελτ διαβοήτως είχε πει για τον Αναστάζιο Σομόζα Γκαρσία, ιδρυτή της δυναστείας, ότι "Είναι γιος σκύλας, αλλά είναι ο ο δικός μας γιος σκύλας", και η Ουάσιγκτον σιχαινόταν να δει έναν από τους συμμάχους της στην περιοχή να πέφτει σε μια αριστερή επανάσταση. Πρώτα ως συντονιστής της Επαναστατικής Χούντας (Revolutionary Junta) του FSLN και μετά το 1984 ως πρόεδρος της Νικαράγουας, ο Ortega συγκρούστηκε με την αμερικανική κυβέρνηση του Ronald Reagan, ο οποίος εξόπλιζε και υποστήριζε τα απομεινάρια του στρατού του Σομόζα, τα οποία είχαν αναδιοργανωθεί σε αντικυβερνητικές ανταρτικές ομάδες γνωστές ως contras. Η νεαρή επανάσταση έχασε τον δρόμο της καθώς, από το 1981 και μετά [5], το FSLN έπρεπε να αφιερώσει τις κυριότερες προσπάθειές του στις μάχες του Πολέμου των Κόντρας.

Ο Ortega, ένας πρώην αντάρτης, αρχικά κυβερνούσε ως primus inter pares (πρώτος μεταξύ ίσων) της εννεαμελούς Εθνικής Διεύθυνσης του FSLN, του κυβερνώντος οργάνου του κόμματος, το οποίο υποτίθεται ότι έπρεπε να ευθυγραμμιστεί με τις επαναστατικές αρχές της συλλογικής ηγεσίας. Ένας ήσυχος άνθρωπος, θεωρήθηκε μια από τις λιγότερο γνωστές ή εξαιρετικές προσωπικότητες της Διεύθυνσης. Όμως, αφότου έγινε πρόεδρος, απέκτησε μια απροσδόκητη προβολή χάρη στον πόλεμο, καθιστάμενος μια διεθνής αριστερή εικόνα και το σύμβολο του αγώνα του Δαβίδ εναντίον του Γολιάθ μεταξύ των Σαντινίστας και των Ηνωμένων Πολιτειών, που κάλυπτε τα πρωτοσέλιδα σε όλο τον κόσμο καθ’ όλη την διάρκεια της δεκαετίας του 1980. Η Ουάσιγκτον δαπάνησε εκατομμύρια δολάρια για να στηρίξει τους Κόντρας, αλλά ο πόλεμος ολοκληρώθηκε μόνο με την εκλογική νίκη των Σαντινίστας τον Ιανουάριο του 1990. Η Violeta Chamorro, η σύζυγος του Pedro και πρώην μέλος της Επαναστατικής Χούντας, ανέλαβε καθήκοντα στις 25 Απριλίου εκείνο το έτος.

30082018-2.jpg

Ο πρόεδρος Ortega σε συνέντευξη Τύπου στην Ουάσινγκτον, τον Νοέμβριο του 1987. STELLOS VARIAS / REUTERS

Σαστισμένος από την απροσδόκητη εκλογική του ήττα, ο Ortega δέχτηκε ευγενικά τα αποτελέσματα -αν και πριν εγκαταλείψει το αξίωμα, ο ίδιος και οι σύμμαχοί του γέμισαν τις τσέπες τους αναλαμβάνοντας τον έλεγχο παλαιότερα δημόσιων περιουσιακών στοιχείων σε ένα επεισόδιο μαζικής λεηλασίας που έγινε γνωστό ως Sandinista piñata. Και μόλις έφυγε από την εξουσία, δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για τον Ortega ώστε να χρησιμοποιήσει την ισχυρή εδαφική οργάνωση και την υποστήριξή του σαντινισμού για να υπονομεύσει την Chamorro. Οργάνωσε απεργίες και ταραχές και υποσχέθηκε ότι θα επιστρέψει στην κυβέρνηση και θα "κυβερνήσει από τα κάτω". Αλλά η επιμονή του ήταν ανεπιθύμητη για πολλούς Νικαραγουανούς, οι οποίοι είχαν κουραστεί από τον πόλεμο και την λιτότητα. Εκείνη την εποχή, το μεγαλύτερο μέρος της παλαιάς φρουράς των Sandinista, συμπεριλαμβανομένου και εμού, επιδίωξε να εκσυγχρονίσει το κόμμα, απορρίπτοντας επαναστατικά δόγματα που φαινόταν να έχουν περιπέσει σε ανυποληψία λόγω της πτώσης της Σοβιετικής Ένωσης. Θέλαμε δημοκρατία, μια ανανέωση, έναν εποικοδομητικό ρόλο σε μια χώρα που καταστράφηκε από τον πόλεμο και μια φαινομενικά ατέλειωτη σύγκρουση. Πολλοί από εμάς ήθελαν νέους ηγέτες. Η απάντηση του Ortega ήταν κακή. Αυτός δυσφήμισε τους διαφωνούντες, κατηγορώντας τους ότι προδίδουν την επανάσταση και χρησιμοποιώντας ένα μπαράζ προσβολών για να απεικονίσει ακόμη και ήρωες της επανάστασης ως πιόνια της πρεσβείας των ΗΠΑ. Το 1995, ο Sergio Ramírez, αντιπρόεδρος του Ortega για πέντε χρόνια, παραιτήθηκε μαζί με ολόκληρη την ομάδα των Sandinista στην Εθνοσυνέλευση.

Οι εκκαθαρίσεις του Ortega ήταν μια απότομη αφύπνιση, προκαλώντας πολλούς πρώην συμμάχους του να συνειδητοποιήσουν ότι δεν θα σταματούσε σε τίποτα προκειμένου να διατηρήσει την εξουσία του. Αλλά ήταν μόνο η αρχή. Μια αρχή που, συγκλονιστική και οδυνηρή καθώς ήταν, δεν μπορούσε να προοιωνίσει το τι συνέβη στη Νικαράγουα τους τελευταίους τέσσερις μήνες. Σε αυτό που δίνει την αίσθηση ενός εφιαλτικού επεισοδίου déjà vu, αυτός και η σύζυγός του έχουν μετατρέψει την χώρα πάλι σε γη τρομοκρατίας. Η κόκκινη και μαύρη σημαία του Σαντινισμού αντιπροσωπεύει πλέον την αδυσώπητη καταπίεση για τους περισσότερους Νικαραγουανούς. Στην τελευταία έρευνα της Cid-Gallup που έγινε στη μέση της εξέγερσης, το 70% των ερωτηθέντων επιβεβαίωσε ότι ήθελαν να φύγει το ζευγάρι.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Ο Ortega κατέβηκε στις εκλογές για πρόεδρος και έχασε το 1990, το 1996 και το 2001. Στις 6 Νοεμβρίου 2006, κέρδισε τελικά. Εκείνη τη νύχτα, καθώς στέκονταν σε μια πλατφόρμα στο κέντρο της πιο περίβλεπτης κυκλικής διασταύρωσης στη Managua, περιβαλλόμενοι από τις σημαίες του FSLN, ο Ortega και η Murillo αμφότεροι φαίνονταν θριαμβευτές. Ένας άνδρας που δεν ήταν γνωστός για το ότι έδειχνε στοργή στην σύζυγό του, την αγκάλιασε και την φίλησε, προκαλώντας τα χειροκροτήματα του πλήθους. Της χρωστούσε πολλά. Όταν, το 1998, η κόρη της Murillo από έναν προηγούμενο γάμο βγήκε και κατηγόρησε τον Ortega [6] για την σεξουαλική κακοποίησή της από την ηλικία των 11 ετών, η Murillo την αποκήρυξε από κόρη της. Σε μια ομιλία λίγο μετά την κατηγορία, ο Ορτέγκα είπε ότι του είχε ζητήσει να ικετεύσει τον λαό να την συγχωρήσει για το γεγονός ότι γέννησε ένα τέτοιο άτομο.

Η αφοσίωση της Murillo της απέδωσε ένα ασυνήθιστο μέτρο ισχύος μέσα στο κόμμα. Κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, αναμόρφωσε την εικόνα του [Ορτέγκα], απεικονίζοντας τον ως διαλλακτικό άνθρωπο που κινητοποιείται από βαθιά αισθήματα αγάπης για τους φτωχούς και τους απόκληρους. Ξέπλυνε την εντύπωση του αριστερού, προκλητικού σαντινισμού, αντικαθιστώντας τα παραδοσιακά κόκκινα και μαύρα χρώματα του κόμματος με γυαλιστερή διαφήμιση σε φούξια και τυρκουάζ. Το προχώρησε μέχρι να κάνει πειρατεία στην μελωδία ενός τραγουδιού Beatles, του "Give Peace a Chance", γράφοντας τους δικούς της στίχους που υπόσχονταν δουλειά, ειρήνη και συμφιλίωση. Επίσης οργάνωσε την επιστροφή του Ortega στην Καθολική Εκκλησία [7] και την συμμαχία του με τον καρδινάλιο Miguel Obando y Bravo, ο οποίος σε προηγούμενες εκλογές είχε προειδοποιήσει τους Νικαραγουανούς εναντίον της εκλογής του Ortega, αναφέροντας μια παραβολή στην οποία ένας καλός άνθρωπος παίρνει ένα απελπισμένο φίδι από τον δρόμο μόνο για να δαγκωθεί [από αυτό] και να πεθάνει. Το 2005, η Murillo και ο Ortega παντρεύτηκαν σε μια θρησκευτική τελετή που διοργάνωσε ο Obando y Bravo. Στην δημόσια ρητορική του, το ζευγάρι υιοθέτησε επίσης τον λόγο των τηλε-ευαγγελιστών αφότου διακήρυτταν τον αθεϊσμό τους για πολλά χρόνια. Και πάνω απ’ όλα αυτά, ο Ortega έδωσε την υπόσχεση να απαγορεύσει τις θεραπευτικές αμβλώσεις, ένα δικαίωμα που οι γυναίκες της Νικαράγουα είχαν από τον δέκατο ένατο αιώνα. Η απαγόρευση ψηφίστηκε το 2006 με τις ψήφους του FSLN.

Όμως, το μεγαλύτερο μοιραίο χτύπημα του Ορτέγκα -και η σοβαρότερη προδοσία του επαναστατικού παρελθόντος του- ήταν η συμφωνία που συνήψε με τον Αρνόλντο Αλεμάν, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος από το 1996 έως το 2001. Σε αντάλλαγμα για μια συνταγματική μεταρρύθμιση που ψηφίστηκε το 2000, που διεύρυνε την Εθνοσυνέλευση, το Ανώτατο Δικαστήριο, το Ελεγκτικό Γραφείο Επιμελητών και το Εκλογικό Συμβούλιο, προκειμένου να δημιουργήσει χώρο για τους άνδρες του Alemán, το FSLN πέρασε μια τροποποίηση στον εκλογικό νόμο που επέτρεψε στον προεδρικό υποψήφιο να εκλεγεί από τον πρώτο γύρο με μόνο το 35% των ψήφων, εφόσον είχε τουλάχιστον ένα περιθώριο πέντε ποσοστιαίων μονάδων μεταξύ των υποψηφίων της πρώτης και δεύτερης θέσης. Ο Ortega κέρδισε τις εκλογές του 2006 με το 38% των ψήφων, το χαμηλότερο για έναν υποψήφιο που κέρδισε.

30082018-3.jpg

Αντικυβερνητική διαδήλωση στη Μανάγκουα, τον Μάιο του 2018 . OSWALDO RIVAS / REUTERS
------------------------------------------------------

ΔΕΝ ΘΑ ΕΞΑΠΑΤΗΘΟΥΝ ΞΑΝΑ

Ο Ortega έγινε πρόεδρος το 2007 με καλές προϋποθέσεις. Χάρη στην καλή διοίκηση του προηγούμενου προέδρου, Enrique Bolaños, και, ξεκινώντας από το 2007, με 500 εκατομμύρια δολάρια ετησίως από την Βενεζουέλα του Hugo Chávez, η οικονομία της Νικαράγουας ήταν σε καλή κατάσταση. Ωστόσο, το ζευγάρι ιδιοποιήθηκε τα χρήματα της Βενεζουέλας, δημιουργώντας μια οικονομική αυτοκρατορία του FSLN που επέτρεψε στο κόμμα να αυξήσει την επιρροή του στο πολιτικό σύστημα. Ο Ortega, η Murillo, και ο εσωτερικός κύκλος τους μονοπώλησαν τον έλεγχο των οικονομικών. Αγόρασαν τα καλύτερα και πιο ισχυρά τηλεοπτικά κανάλια και τα μέσα ενημέρωσης της Νικαράγουας και ονόμασαν διευθυντές τους γιούς και τις κόρες τους. Με τον πλούτο της Βενεζουέλας, ο Ortega χρησιμοποίησε τον εκβιασμό και την δωροδοκία για να συνεπιλέξει πιστούς του Alemán σε σημαντικές κυβερνητικές θέσεις, κάνοντας εκατομμυριούχο τον διεφθαρμένο επικεφαλής του Εκλογικού Συμβουλίου, Roberto Rivas, ο οποίος έγινε στόχος αμερικανικών κυρώσεων [8] το 2017. Ο Ortega ήταν επίσης αρκετά γνωστικός για να ηρεμήσει τους φόβους της ισχυρής μεγάλης επιχειρηματικής κοινότητας της Νικαράγουας, συμμετέχοντας μαζί τους σε αυτό που έγινε γνωστό ως πρότυπο «διαλόγου και συναίνεσης». Του πρόσφερε φορολογικές απαλλαγές και άλλα προνόμια σε αντάλλαγμα για την πολιτική τους συνεργασία. Και το σχήμα λειτουργούσε για λίγο. Παρά το γεγονός ότι το εισοδηματικό χάσμα αυξήθηκε σημαντικά, η οικονομία σημείωσε ανάπτυξη, προωθημένη από μεγάλα τουριστικά έργα, τους χαμηλούς μισθούς, τις εξαγωγές προς την Βενεζουέλα και έναν ακμάζοντα τομέα ακινήτων.

Η πολιτική για τον Ortega σήμαινε να παραμείνει στην εξουσία, και αυτό που έκανε ήταν να παραμείνει στην εξουσία. Αν και το Σύνταγμα της Νικαράγουα εμποδίζει τους προεδρεύοντες να υπηρετούν διαδοχικές θητείες, το 2011, το Ανώτατο Δικαστήριο, γεμάτο με πιστούς του FSLN, αποφάνθηκε ότι ο Ortega θα μπορούσε να επανεκλεγεί, τον Νοέμβριο εκείνου του έτους. Στην συνέχεια, το 2014, η Εθνοσυνέλευση άλλαξε το Σύνταγμα ώστε να επιτρέπεται αενάως η επανεκλογή, καθώς και να του ανατεθεί η μοναδική εξουσία να διορίζει στρατιωτικούς και αστυνομικούς διοικητές. Για τις εκλογές του 2016, ο Ορτέγκα απαγόρευσε τους διεθνείς παρατηρητές και χρησιμοποίησε το Ανώτατο Δικαστήριο για να απομακρύνει τον βασικό υποψήφιο της αντιπολίτευσης, τον Eduardo Montealegre, ως ηγέτη του Ανεξάρτητου Φιλελεύθερου Κόμματος. Τέλος, επέλεξε την σύζυγό του να είναι συνυποψήφιά του. Την ημέρα των εκλογών, στις 5 Νοεμβρίου 2016, οι εκλογικοί θάλαμοι στη Μανάγκουα έμειναν έρημοι. Οι ανεξάρτητοι εκλογικοί παρατηρητές υπολογίζουν το ποσοστό αποχής στο 70%. Ήταν ένα σημάδι των πραγμάτων που έρχονταν.

Από την αρχή της τρίτης συνεχόμενης θητείας του Ortega, οι Νικαραγουανοί αισθάνθηκαν παγιδευμένοι σε ένα τυραννικό σύστημα, με έλλειψη τρόπων να το νικήσουν. Η μόνη εναπομείνασα αντίσταση στον Ορτέγκα ήταν το κίνημα campesino (αγροτών), το οποίο προέκυψε αφότου οι Σαντινίστας είχαν ψηφίσει έναν νόμο στις 13 Ιουνίου 2013, επιτρέποντας στην κυβέρνηση να κατάσχει ιδιωτική και ιθαγενή κοινοτική περιουσία και στην συνέχεια να την παραχωρήσει στην κινεζική εταιρεία HKND, στο πλαίσιο ενός σχεδίου οικοδόμησης ένα δι-ωκεάνειου καναλιού -ένα έργο που είναι πλέον νεκρό. Η Murillo, η οποία ήταν η διευθύντρια επικοινωνίας του καθεστώτος πριν γίνει αντιπρόεδρος, είχε διαμορφώσει την ρητορική του καθεστώτος σε κάτι οργουελικό, εσωτερικό και θρησκευτικό. Γιγαντιαίες αφίσες έδειχναν το χαμογελαστό ζευγάρι και ένα κείμενο, γραμμένο με το χέρι της Murillo: "Είναι μια νικηφόρα εποχή για την χάρη του Θεού. Η Νικαράγουα είναι αγάπη. Η Νικαράγουα είναι χριστιανική, σοσιαλιστική και ενθουσιώδης. Daniel και Rosario”. Είχε επιδιώξει επίσης και άλλα εκκεντρικά μέτρα, όπως η ανέγερση ενός δάσους από 125 γιγαντιαία και λαμπερά χρωματισμένα μεταλλικά δέντρα στη Managua που έκαναν την πόλη να μοιάζει με πάρκο ψυχαγωγίας. Τόσο αυτή όσο και ο σύζυγός της καυχώνταν για την πρόοδο και την ασφάλεια, για την αναπτυσσόμενη οικονομία της χώρας και την ανθίζουσα τουριστική βιομηχανία.

Αλλά τον Απρίλιο, η φαντασία τους για μια ευημερούσα και πολιτικά σταθερή Νικαράγουα κατέρρευσε σαν σπίτι από τραπουλόχαρτα. Στις 16 Απριλίου, σε συνέντευξη Τύπου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε περικοπές στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, ένα απεγνωσμένο μέτρο για την διάσωση των εξαντλημένων οικονομικών της που πλήττονται από κακοδιαχείριση και την δραστική μείωση της βοήθειας από την Βενεζουέλα. Μικρές διαμαρτυρίες ξεκίνησαν σε διαφορετικές πόλεις, αλλά στην συνέχεια στις 18 Απριλίου, στη Μανάγκουα, μια ομάδα κακοποιών ντυμένοι με μπλουζάκια που έγραφαν "αγάπη", φερόμενοι να ανήκουν στη νεολαία των Sandinista, διέλυσαν μια διαδήλωση με την βία, ξυλοκοπώντας ανελέητα τους διαδηλωτές. Δεν ήταν η πρώτη φορά που η κυβέρνηση είχε καταστείλει τις λαϊκές διαμαρτυρίες -το 2013, μια ομάδα Sandinista ντυμένη παρόμοια με την αστυνομία χτύπησε μια αγρυπνία που έκαναν νέοι στηρίζοντας ηλικιωμένους που ζητούσαν δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης. Αλλά αυτή η επίθεση έγινε τη νύχτα. Στις 18 Απριλίου, η επίθεση έγινε στο πλήρες φως της ημέρας. Οι εικόνες γρήγορα άρχισαν να κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Ένας δημοφιλής διευθυντής ΜΚΟ με αίμα σε όλο το πρόσωπό του, ένας δημοσιογράφος που έμεινε αναίσθητος από τον ξυλοδαρμό, ανυπεράσπιστοι φοιτητές που τους επιτέθηκαν με μεταλλικές ράβδους ενώ η αστυνομία στεκόταν δίπλα και δεν έκανε τίποτα.

Ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Οι φοιτητές βρήκαν καταφύγιο στα πανεπιστήμιά τους και συνέχισαν τις διαμαρτυρίες. Σε τρεις ημέρες, 23 νέοι σκοτώθηκαν από ελεύθερους σκοπευτές και την αστυνομία. Οι πληγές και τα σώματα τους βιντεοσκοπήθηκαν από συμφοιτητές τους και εμφανίστηκαν στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης. Το καθεστώς έκλεισε ανεξάρτητους τηλεοπτικούς σταθμούς και ραδιόφωνα. Ο Ortega ήταν στην Κούβα, όπου παρακολουθούσε την ορκωμοσία του νέου Κουβανού προέδρου, Miguel Diaz-Canel, στις 19 Απριλίου. Η Μουρίλλο είχε την διακυβέρνηση. Όταν ο σύζυγός της επέστρεψε, απέσυρε τις μεταρρυθμίσεις στις 22 Απριλίου, σταμάτησε την λογοκρισία και ζήτησε διάλογο με την μεσολάβηση της Καθολικής Εκκλησίας. Ήταν πολύ αργά. Οι άνθρωποι είχαν βγει στους δρόμους, εξοργισμένοι από τους θανάτους. Οι φωνές εναντίον του καθεστώτος αντήχησαν σε όλη την χώρα: "Que se vayan! Πρέπει να φύγουν!". Μετά από έντεκα χρόνια παθητικής παρακολούθησης των Ortega και Murillo να σφίγγουν την λαβή τους στην χώρα, οι άνθρωποι ξεχύθηκαν στους δρόμους σε κάθε μεγάλη πόλη.

Όπως και πολλοί άλλοι, έμεινα έκπληκτη από τα ταχέως εξελισσόμενα γεγονότα, από την ανανεωμένη ανδρεία και την ανυπακοή που έδειχναν πλήθη ανθρώπων που έκαναν πορείες και απαιτούσαν την ελευθερία τους. Για αρκετές εβδομάδες, ζήσαμε την ευφορία για την ανάκτηση της εξουσίας. Στην πρώτη συνεδρίαση του Εθνικού Διαλόγου που ζήτησε η Καθολική Επισκοπική Συνδιάσκεψη, η πρώτη και μοναδική σύνοδος στην οποία παρέστησαν οι Ortega και Murillo, ένας νέος φοιτητής, ο Lesther Aleman, είπε στον Ortega: "Είμαστε εδώ για να διαπραγματευτούμε τους όρους της παράδοσής σου". Μια νεαρή γυναίκα διάβασε δυνατά τα ονόματα όλων των νεκρών που σκοτώθηκαν από την κυβέρνηση.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, οι Ortega και Murillo εξέθεσαν την δική τους εκδοχή για τα γεγονότα: Ήταν θύματα πραξικοπήματος που χρηματοδοτήθηκε από το μεγάλο κεφάλαιο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Υπεύθυνη της προπαγάνδας, η Murillo δημιούργησε μια οργουελική αφήγηση. Οι διαδηλωτές ήταν τρομοκράτες, σατανικοί βρικόλακες που είχαν την πρόθεση να ρουφήξουν το αίμα από την ευτυχία που η κυβέρνησή τους παρείχε στην κοινωνία της Νικαράγουας. Μέχρι τον Μάιο, με τον στρατό να κάθεται στο περιθώριο, οι ένοπλες παραστρατιωτικές δυνάμεις πιστές στον Ortega ξεκίνησαν να αποσυναρμολογούν οδοφράγματα και να σκοτώνουν άοπλους αμάχους. Κρατούμενοι βασανίστηκαν, σύμφωνα με την Διεθνή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (International Comission of Human Rights), και εμποδίστηκαν από το να προσλάβουν ιδιωτικούς δικηγόρους, αντ’ αυτού επιβάλλοντας σε αυτούς δημόσιους υπερασπιστές της επιλογής της κυβέρνησης. Πολλοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την χώρα. Γιατροί απολύθηκαν από δημόσια νοσοκομεία επειδή δεν συμμορφώθηκαν με την εντολή να αρνηθούν την φροντίδα σε τραυματίες διαδηλωτές. Όποιος μίλησε εναντίον του καθεστώτος δεν είναι ασφαλής. Στις 9 Ιουλίου, για παράδειγμα, ο παπικός νούντιος στη Νικαράγουα, συνοδευόμενος από έναν Νικαραγουανό καρδινάλιο και έναν επίσκοπο, δέχτηκε επίθεση από μια συμμορία φιλο-σαντινίστας [9], αφότου ο Ορτέγκα τον είχε κατηγορήσει ότι συμμετείχε σε συνωμοσία κατά της κυβέρνησης. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η Διεθνής Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (OAS) ανέφεραν περισσότερους από 300 θανάτους από την αρχή των διαμαρτυριών, οι περισσότεροι από τους οποίους αφορούσαν νεαρούς άνδρες.

Παρά την καταστολή, μεγάλα πλήθη συνεχίζουν να διαδηλώνουν στους δρόμους σε όλη τη Νικαράγουα. Ο Όρτεγκα και η Μουρίλλο, ωστόσο, διακηρύσσουν τη νίκη και την επιστροφή της κανονικότητας. Είναι μια ψευδαίσθηση. Η οικονομία έχει βουτήξει [10] και ο Ορτέγκα εξετέθη ως καταχρηστικός δικτάτορας στον ΟΗΕ και στον OAS, ο οποίος τον Ιούλιο κάλεσε τη Νικαράγουα [11] να διεξαγάγει πρόωρες εκλογές το 2019 -ένα ψήφισμα το οποίο ο Ortega αγνόησε. Παρόλο που ο Ortega εξακολουθεί να αρνείται την αντικειμενικότητα της έκθεσης της Διεθνούς Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων [12] και ίσως να πιστεύει ότι, όπως και ο γυμνός βασιλιάς στο παραμύθι του Hans Christian Andersen, μπορεί να συνεχίσει να εμφανίζεται στο κοινό και να λαμβάνει επαίνους για τον πολύχρωμο μανδύα του, στην πραγματικότητα παρελαύνει γυμνός ενώπιον του έθνους του και της διεθνούς κοινότητας, απογυμνωμένος από κάθε δημοκρατική νομιμοποίηση και στηριζόμενος στην απροκάλυπτη βία.

Η πολιτική, μη βίαιη αντίσταση μπορεί μερικές φορές να φαίνεται άχρηστη απέναντι σε μια καλά οπλισμένη δικτατορία που προτίθεται να κρατήσει την θέση της. Δεν είναι. Ο Ortega έχει χάσει κάθε νομιμοποίηση ως κυβερνήτης. Η σύζυγός του έχει γίνει μια αξιολύπητη φιγούρα, υφαίνοντας απίστευτα και διεστραμμένα παραμύθια. Η καταστολή μπορεί να τους επιτρέψει να παραμείνουν στην εξουσία για λίγο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, αλλά είναι ξεκάθαρο ότι στέκονται σε κινούμενη άμμο. Δεν θα περάσει πολύς καιρός έως ότου οι ηγέτες της αντίστασης -η καινούργια σοδειά νέων, ταλαντούχων και αποφασισμένων Νικαραγουανών- θα βοηθήσουν και πάλι την χώρα τους να ανακτήσει την ελευθερία από έναν τύραννο.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc. 
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/nicaragua/2018-08-24/how-daniel-ortega-became-tyrant

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/nicaragua/2011-11-02/daniel-orte...
[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Anastasio_Somoza_Debayle
[3] https://www.nytimes.com/1978/01/11/archives/prizewinning-editor-is-shot-...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/nicaragua/1986-12-01/death-la-pr...
[5] https://www.nytimes.com/1986/03/20/world/us-aid-to-the-contras-the-recor...
[6] http://www.therealnicaragua.com/Files/testimony_of_Zoilamerica_vs_Ortega...
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/nicaragua/2017-10-19/church-and-...
[8] https://home.treasury.gov/news/press-releases/sm0243
[9] http://www.catholicnews.com/services/englishnews/2018/bishops-journalist...
[10] https://www.bloomberg.com/view/articles/2018-06-27/protests-in-nicaragua...
[11] http://www.oas.org/en/media_center/press_release.asp?sCodigo=S-042/18
[12] http://www.oas.org/en/iachr/reports/pdfs/Nicaragua2018-en.pdf

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition