Είναι οι Ταλιμπάν έτοιμοι να κάνουν ειρήνη; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Είναι οι Ταλιμπάν έτοιμοι να κάνουν ειρήνη;

Το Αφγανιστάν είναι κουρασμένο από τον πόλεμο αλλά για να τον τερματίσει σημαίνει ότι λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις προτεραιότητες των Ταλιμπάν
Περίληψη: 

Από την πτώση του καθεστώτος τους το 2001, οι Ταλιμπάν διακήρυξαν με συνέπεια δύο βασικούς στόχους: Θέλουν τις ξένες δυνάμεις έξω από το Αφγανιστάν και να αποκατασταθεί στην εξουσία μια ισλαμική κυβέρνηση . Για χρόνια, αυτά τα αιτήματα ήταν σχεδόν εντελώς άκαμπτα. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η ατζέντα των Ταλιμπάν έχει εξελιχθεί τόσο ώστε τώρα να είναι νοητός ένας συμβιβασμός.

Ο JOHN WALSH είναι ανώτερος εμπειρογνώμων για το Αφγανιστάν στο United States Institute of Peace.

Τους τελευταίους έξι μήνες, το Αφγανιστάν έχει αισθανθεί ότι ανακινείται κάτι σπάνιο: Αν όχι η ειρήνη, τότε η υπόσχεση της επιδίωξής της [1]. Ο πρόεδρος Ashraf Ghani κάλεσε τους Ταλιμπάν σε χωρίς προϋποθέσεις διαπραγματεύσεις, τον Φεβρουάριο. Οι Ισλαμιστές μελετητές και οι γείτονες του Αφγανιστάν συσπειρώθηκαν πίσω από αυτή την πρόταση τους επόμενους μήνες, ενώ ξεσπούσαν καθιστικές διαμαρτυρίες, πορείες και διαδηλώσεις σε ολόκληρο το Αφγανιστάν, ζητώντας τον τερματισμό της χρόνιας σύγκρουσης της χώρας. Για πρώτη φορά μέσα σε 40 χρόνια, τα αντιμαχόμενα μέρη παρακολούθησαν μια πανεθνική κατάπαυση πυρός για τρεις ευφρόσυνες ημέρες τον Ιούνιο.

09092018-1.jpg

Μαχητές των Ταλιμπάν κατά την διάρκεια μιας κατάπαυσης του πυρός στην επαρχία Nangarhar, τον Ιούνιο του 2018. PARWIZ PARWIZ / AFGHANISTAN
-----------------------------------------------------------

Το ζωτικό ερώτημα κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν το κατά πόσον η εξέγερση των Ταλιμπάν είναι στην πραγματικότητα ανοιχτή στην ειρήνη. Η οργάνωση έστειλε ανάμεικτα μηνύματα αυτό το καλοκαίρι -συμφωνώντας, αφενός, με την κατάπαυση του πυρός τον Ιούνιο, καθώς και με την επανέναρξη των απευθείας συνομιλιών με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά συνεχίζοντας παράλληλα την άρνησή της να διαπραγματευτεί με αυτό που αποκαλεί παράνομη κυβέρνηση του Αφγανιστάν. Οι Ταλιμπάν τυπικά δεν δέχτηκαν μια δεύτερη κατάπαυση του πυρός για τις εορτές του Eid al-Adha τον Αύγουστο και η ένταση της στρατιωτικής τους εκστρατείας δεν έχει χαλαρώσει. Τι, λοιπόν, θέλουν οι Ταλιμπάν τελικά, και είναι η ηγεσία τους ειλικρινής για τις ειρηνευτικές συνομιλίες; Οι δικές μου συνομιλίες με ανθρώπους που βρίσκονται κοντά και σε επαφή με πολιτικές προσωπικότητες των Ταλιμπάν τους τελευταίους μήνες υποδηλώνουν ότι υπάρχει ένα πραγματικό, αν και προσωρινό, άνοιγμα για ειρήνη.

ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΥΕΛΙΞΙΑ

Από την πτώση του καθεστώτος τους το 2001, οι Ταλιμπάν διακήρυξαν με συνέπεια δύο βασικούς στόχους: Θέλουν τις ξένες δυνάμεις έξω από το Αφγανιστάν και να αποκατασταθεί στην εξουσία μια ισλαμική κυβέρνηση . Για χρόνια, αυτά τα αιτήματα ήταν σχεδόν εντελώς άκαμπτα. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η ατζέντα των Ταλιμπάν έχει εξελιχθεί [2] τόσο ώστε τώρα να είναι νοητός ένας συμβιβασμός.

Σε συναντήσεις με ξένους επισκέπτες και μη επίσημους Αφγανούς, οι πολιτικές προσωπικότητες των Ταλιμπάν σήμερα δηλώνουν ιδιωτικά ότι χρειάζονται απλώς ένα «χρονοδιάγραμμα» για την αποχώρηση των στρατευμάτων των ΗΠΑ [3]. Η διάρκεια αυτού του χρονοδιαγράμματος μπορεί να είναι ευέλικτη και μπορεί να μην καταλήγει σε πλήρη απομάκρυνση των ΗΠΑ. Ορισμένα μέλη των Ταλιμπάν υποστηρίζουν ότι η οργάνωση μέχρι που είναι ανοιχτή σε μια «υπό όρους» απόσυρση, στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ανακατανείμουν τις δυνάμεις τους για μια περίοδο ετών, ανταποκρινόμενες στην επίτευξη βασικών ορόσημων σε μια ειρηνευτική διαδικασία. Συνομιλητές των Ταλιμπάν εξηγούν τη μετατόπιση του σκεπτικού τους επισημαίνοντας ότι το Αφγανιστάν θα μπορούσε να «γίνει μια άλλη Συρία» εάν τα ξένα στρατεύματα αποχωρήσουν πολύ γρήγορα. Ένα άλλο κίνητρο μπορεί να είναι η συχνά δεδηλωμένη επιθυμία της οργάνωσης να έχει παραγωγικές σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα έθνη στο μέλλον.

Ομοίως, όσον αφορά τη μορφή μιας μελλοντικής αφγανικής κυβέρνησης, άκουγα σταθερά ότι οι Ταλιμπάν δεν αντιτίθενται κατ’ ανάγκη σε πολλές από τις διατάξεις του μετά το 2001 αφγανικού συντάγματος -για παράδειγμα, ακόμη και για την διεξαγωγή τακτικών εκλογών και για την προστασία των περισσότερων, εάν όχι όλων, των δικαιωμάτων που το σύνταγμα έδωσε στις γυναίκες. Όμως, η ομάδα δεν θα συμφωνήσει ποτέ να ενταχθεί απλώς στο σύστημα που έχει για τόσο καιρό αποκηρύξει ως παράνομο. Αν οι Ταλιμπάν πρόκειται να κάνουν ειρήνη, πολλοί από τους πολιτικούς τους συνομολογούν ότι αυτό σημαίνει πως πρέπει να ενταχθούν σε μια νέα, αν και παρόμοια, κυβέρνηση, ίσως υπό ένα νέο, αν και παρόμοιο, σύνταγμα.

Προσωπικότητες των Ταλιμπάν συχνά υποδεικνύουν μια σειρά βημάτων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια τέτοια πολιτική διευθέτηση. Το πρώτο θα ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες να εκδώσουν το χρονοδιάγραμμά τους για την απόσυρση των στρατευμάτων. Η Καμπούλ και οι Ταλιμπάν θα διαπραγματεύονταν στην συνέχεια μια "προσωρινή κυβέρνηση", η οποία θα αποτελείται από σχετικά ουδέτερους τεχνοκράτες και θα έχει σαφή ημερομηνία λήξης. Η κυβέρνηση αυτή θα επιβλέψει την αναθεώρηση του συντάγματος, την συνολική μεταρρύθμιση των υπηρεσιών ασφάλειας του Αφγανιστάν και την επιλογή μιας πιο μόνιμης κυβέρνησης, πιθανότατα μέσω εκλογών. Ορισμένοι από αυτούς που μίλησα, πρότειναν να ξεκινήσει αυτή η ακολουθία πριν από τις προεδρικές εκλογές του Απριλίου 2019, με το σκεπτικό ότι ένας νεοεκλεγείς πρόεδρος με πενταετή εντολή θα έχει ελάχιστα κίνητρα να παραδώσει την εξουσία.

Εάν οι Ταλιμπάν προχωρήσουν σε μια εκδοχή αυτού του σχεδίου, η Καμπούλ και η Ουάσινγκτον είναι απίθανο να το δεχτούν χωρίς τροποποίηση. Η Ουάσιγκτον θα είναι απρόθυμη να δεσμευτεί στην απόσυρση των στρατευμάτων [4] στην αρχή μιας διαδικασίας, και κάθε πρόεδρος του Αφγανιστάν θα διστάσει απλά να παραχωρήσει την εξουσία σε μια προσωρινή κυβέρνηση. Το σχέδιο δεν εξετάζει ακανθώδη ερωτήματα όπως το πώς οι πολλές φατρίες και οι πολιτικές ομάδες του Αφγανιστάν θα μοιράσουν την εξουσία, σε ποιες συντηρητικές θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις θα μπορούσε να επιμείνει η οργάνωση και ποια τύχη περιμένει δεκάδες χιλιάδες ένοπλους ανθρώπους σε όλο το Αφγανιστάν. Παρόλα αυτά, το σχέδιο προσφέρει περισσότερα από αρκετά βασικά υλικά στους ειδικευμένους διπλωμάτες στην Καμπούλ και την Ουάσινγκτον για να ξεκινήσουν την οικοδόμηση ενός πολιτικού διακανονισμού που θα έχει διάρκεια. Πράγματι, αν οι ηγέτες σε αυτές τις πρωτεύουσες επρόκειτο οι ίδιοι να χαρτογραφήσουν την πολιτική μετάβαση του Αφγανιστάν, θα άρχιζαν πιθανότατα με πολλά από τα ίδια στοιχεία.