Πώς η κινεζική μεσαία τάξη βλέπει τον εμπορικό πόλεμο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς η κινεζική μεσαία τάξη βλέπει τον εμπορικό πόλεμο

Παρά το γεγονός ότι έχει επικρίνει τον Xi, μπορεί σύντομα να κατηγορεί τον Τραμπ

Ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου αναλύθηκε σε μεγάλο βαθμό μέσω του πρίσματος των σχέσεων μεταξύ των κρατών. Όμως, κάθε προσπάθεια να εκτιμηθεί πλήρως ο τρόπος με τον οποίο η διαμάχη θα επηρεάσει την εγχώρια ανάπτυξη της Κίνας και την δέσμευση των ξένων, θα πρέπει να λάβει υπόψη της την δυναμική μεσαία τάξη της χώρας, η οποία υπέστη το βάρος των αρνητικών επιπτώσεων του εμπορικού πολέμου. Η πολιτική επιρροή της κινεζικής μεσαίας τάξης και οι ευμετάβλητες απόψεις της είναι μεταξύ των πιο ενδιαφερόντων -και επακόλουθων- παραγόντων που επηρεάζουν τις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας. Χωρίς μια σταθερή αντίληψη της περίπλοκης σχέσης της κινεζικής ηγεσίας με την μεσαία τάξη της χώρας, οι Αμερικανοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι αναλυτές ενδέχεται να έχουν δυσκολία να υπολογίσουν με ακρίβεια την αποτελεσματικότητα της εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ έναντι της Κίνας.

11092018-1.jpg

Άνθρωποι περπατούν μετά την βροχή κατά μήκος της όχθης στον ποταμό Huangpu στην Σαγκάη, τον Αύγουστο του 2011. CARLOS BARRIA / REUTERS
-----------------------------------------------------------------

Κατά την διάρκεια των τελευταίων μηνών, τα μέλη της κινεζικής μεσαίας τάξης ήταν καταφανώς επικριτικά -ιδιαίτερα στον δημόσιο διαδικτυακό διάλογο- για τις οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές πολιτικές της κινεζικής κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο η ηγεσία χειρίστηκε τις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Κάποιοι υπονοούν ότι αυτή η δυσαρέσκεια της μεσαίας τάξης απειλεί την ευρύτερη θέση και το οικονομικό όραμα του προέδρου Xi Jinping, και δείχνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν το πλεονέκτημα [2] στην εμπορική διαμάχη με την Κίνα. Αλλά οι απόψεις της μεσαίας τάξης -οι οποίες αποτελούν το θεμέλιο της κινεζικής κοινής γνώμης γενικότερα- ίσως είναι έτοιμες να στραφούν ευνοϊκά προς το Κομμουνιστικό Κόμμα. Αν και η ομάδα έχει επικρίνει την ηγεσία του Xi, μια σοβαρή κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου μπορεί να οδηγήσει σε μια ξαφνική αλλαγή επικρίσεων προς την Ουάσινγκτον.

Η ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΔΙΟΓΚΟΥΜΕΝΗ ΑΝΗΣΥΧΙΑ

Ποτέ νωρίτερα η ταχέως αυξανόμενη μεσαία τάξη της Κίνας δεν αντιμετώπισε τέτοιες τρομακτικές οικονομικές προκλήσεις, οι οποίες προέρχονται κυρίως από εγχώριες αιτίες, αλλά έχουν επεκταθεί ώστε να περιλαμβάνουν κλιμακούμενες εντάσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ως αποτέλεσμα, τα μέλη αυτής της κρίσιμης ομάδας έχουν αναπτύξει μια οξεία αίσθηση άγχους.

Οι χρηματιστηριακές αγορές της Κίνας κατέγραψαν πτώση περίπου 24% από τα υψηλά επίπεδα του Ιανουαρίου και το κινεζικό γιουάν έχει πέσει κατά περίπου 10% έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, από τότε που η διοίκηση Trump ανακοίνωσε για πρώτη φορά στις αρχές Απριλίου τους δασμούς κατά της Κίνας. Ο φόβος ότι θα μπορούσε να σκάσει μια πιθανή φούσκα στην αγορά ακινήτων, έχει εξαπλωθεί από μεγάλες μητροπόλεις όπως το Πεκίνο, η Shenzhen, η Guangzhou και η Σαγκάη, σε πόλεις δεύτερης και τρίτης βαθμίδας. Ένας χρηματοοικονομικός τεχνοκράτης [3] στο Πεκίνο συνέλαβε έξυπνα την ένταση λέγοντας ότι η αγορά ακινήτων «επικρέμεται σαν την Δαμόκλειο Σπάθη πάνω από το κινεζικό χρηματοπιστωτικό σύστημα».

Η οικονομική πίεση από τον εμπορικό πόλεμο είναι μόνο ο πιο πρόσφατος παράγοντας που προκαλεί ανησυχία μέσα στην κινεζική μεσαία τάξη. Τα τελευταία χρόνια, η επιβράδυνση της οικονομίας, σε συνδυασμό με συστημικά ζητήματα όπως η επίσημη διαφθορά, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, τα σκάνδαλα για την ασφάλεια των τροφίμων και των φαρμάκων και ο αυστηρότερος πολιτικός και ιδεολογικός έλεγχος, προκάλεσαν παράπονα και αυξημένες επικρίσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η κορυφαία αγγλόφωνη κινεζική τηλεοπτική εκπομπή Dialogue παρουσίασε ένα πάνελ συζήτησης υπό τον τίτλο «Age of Anxiety for the Chinese Middle Class» (Εποχή άγχους για την κινεζική μεσαία τάξη) [4] νωρίτερα φέτος. Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν για την διαδεδομένη ανησυχία της κινεζικής μεσαίας τάξης, μια αξιοσημείωτη διαφορά από την σχετική αισιοδοξία του πρόσφατου παρελθόντος.

Το μέγεθος της μεσαίας τάξης της Κίνας και η ταχύτητα της επέκτασής της, την καθιστούν σημαντικό παράγοντα της οικονομικής υγείας και της πολιτικής τροχιάς της χώρας. Πρακτικά ανύπαρκτη πριν από τρεις δεκαετίες, η μεσαία τάξη περιλαμβάνει πλέον 400 εκατομμύρια ανθρώπους, σύμφωνα με επίσημους κινεζικούς υπολογισμούς [5]. Οι αναλυτές της McKinsey πρόβλεψαν ότι πάνω από το 75% των Κινέζων κατοίκων των πόλεων (πάνω από 550 εκατομμύρια άνθρωποι) θα είναι μέλη της μεσαίας τάξης έως το 2022.

Όσον αφορά την επαγγελματική σύνθεση, η κινεζική μεσαία τάξη περιλαμβάνει τρεις μεγάλες ομάδες. Η πρώτη είναι μια οικονομική ομάδα που αποτελείται από ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων και επιχειρηματίες, κερδοσκόπους ακινήτων και μετοχών, καθώς και υπαλλήλους ξένων επιχειρήσεων και κοινοπραξιών. Στην συνέχεια είναι μια πολιτική ομάδα γεμάτη από κυβερνητικούς αξιωματούχους χαμηλού επιπέδου, υπαλλήλους γραφείων και διευθυντές του κρατικού τομέα. Η τρίτη ομάδα έχει προσανατολισμό γύρω από τον πολιτισμό και την εκπαίδευση και αποτελείται από προσωπικότητες των μέσων ενημέρωσης, ακαδημαϊκούς και δασκάλους, και άλλους διανοούμενους.

Αν και αυτά τα υποσύνολα της μεσαίας τάξης διαφέρουν πολύ το ένα από το άλλο, όλα μοιράζονται αυτό που μερικοί Κινέζοι αποκαλούν «κεντρικές αξίες και στάσεις της μεσαίας τάξης». Αυτές περιλαμβάνουν μια θετική εκτίμηση για τον τρόπο ζωής της μεσαίας τάξης, την εγγύτητα σε πολιτικές που προωθούν την εκπαίδευση και διασφαλίζουν το περιβάλλον, το δικαιολογημένο ενδιαφέρον για την προστασία των δικαιωμάτων ιδιωτικής ιδιοκτησίας, την δυσαρέσκεια για το κυβερνητικό «Great Firewall» [στμ: την λογοκρισία] στο διαδίκτυο, την ευνοϊκή στάση απέναντι στην οικονομική παγκοσμιοποίηση και την υπερηφάνεια για την άνοδο της Κίνας στην παγκόσμια σκηνή.

Οι περισσότεροι παρατηρητές βλέπουν αυτόν τον πληθυσμό ως έναν de facto σύμμαχο του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας. Κατά την διάρκεια της πρώτης θητείας του Xi, για παράδειγμα, τα μέλη της κινεζικής μεσαίας τάξης επικρότησαν γενικά τον πρόεδρο για την τολμηρή εκστρατεία του κατά της διαφθοράς, τις εκτεταμένες στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις και την ισχυρή δέσμευσή του στην πράσινη ανάπτυξη. Ωστόσο, κρίνοντας από τον δημόσιο διάλογο στα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) ο ενθουσιασμός για τον Σι μειώθηκε εμφανώς μετά την απόφαση που έλαβε την περασμένη άνοιξη για την τροποποίηση του συντάγματος της Κίνας, ειδικά την απόφασή του να καταργήσει τα όρια της προεδρικής θητείας, μια κίνηση που πρακτικά του χαρίζει ισόβια θητεία.

Η οικονομική ομάδα εντός της κινεζικής μεσαίας τάξης διατηρεί επιφυλάξεις για την ισχυρή υποστήριξη του Xi προς τις κρατικές επιχειρήσεις, των οποίων η επιδοτούμενη από την κυβέρνηση επέκταση έλαβε χώρα εις βάρος ιδιωτικών επιχειρήσεων. Κατά την άποψη της ομάδας αυτής, το σχέδιο μεταρρύθμισης της αγοράς που περιγράφεται στην Τρίτη Ολομέλεια του 18ου Συνεδρίου του Κόμματος το 2013, το οποίο υποτίθεται ότι θα επέτρεπε στην αγορά να διαδραματίσει «καθοριστικό ρόλο» στην οικονομία, δεν έχει υλοποιηθεί.

Η πολιτική ομάδα μπορεί να είναι υπό στενό έλεγχο από την ηγεσία του κόμματος και συνεπώς δεν θα εκφράσει δημόσια τις ανησυχίες της. Οι περισσότερες από αυτές τις ελίτ ενηλικιώθηκαν πολιτικά κατά την διάρκεια της εποχής του Deng Xiaoping και γενικά εκτιμούσαν τους θεσμοθετημένους κανόνες και κανονισμούς που διέπουν τις τροχιές της σταδιοδρομίας τους. Πιο σημαντικά, φοβούνται ότι η έλλειψη μηχανισμών διαδοχής θα μπορούσε να κηρύξει την επιστροφή σε μια εποχή φαύλων μαχών για την εξουσία.

Για τους διανοούμενους της μεσαίας τάξης στην Κίνα, οι συνταγματικές τροποποιήσεις του Xi αποκρυσταλλώνουν προηγούμενες απογοητεύσεις. Από το 2013, όταν οι κινεζικές Αρχές άρχισαν να περιορίζουν τις ανοιχτές συζητήσεις σε δημόσιους χώρους για τα «επτά ανατρεπτικά ρεύματα» -που περιλαμβάνουν την συνταγματική δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την κοινωνία των πολιτών και την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης- οι διανοούμενοι έγιναν ολοένα και πιο επικριτικοί απέναντι στην ηγεσία του κόμματος, ειδικά [στις επικοινωνίες τους] στο διαδίκτυο. Η αυταρχική πολιτική του Xi και η λατρεία της προσωπικότητας του στυλ της Πολιτιστικής Επανάστασης, έχουν αποξενώσει περαιτέρω μέλη αυτής της ομάδας.

Σε όλα τα τμήματα της κινεζικής μεσαίας τάξης, οι πράξεις του Xi θεωρούνται ότι κινητοποιούν τους Δυτικούς φόβους [7] για την Κίνα. Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, ο Xi έχει παράσχει στα αμερικανικά «γεράκια» περαιτέρω στοιχεία για να εξομοιώσουν την Κίνα με άλλα αυταρχικά καθεστώτα όπως της Ρωσίας και της Τουρκίας. Η προώθηση μιας ατμόσφαιρας δυσπιστίας, όπως πιστεύεται, μπορεί να ενισχύσει μόνο το ενδιαφέρον για μια αμερικανική πολιτική ανάσχεσης έναντι της Κίνας.

Δύο πρόσφατα μεγάλης δημοσιότητας γεγονότα προκάλεσαν περαιτέρω έντονη δυσαρέσκεια της μεσαίας τάξης κατά της ηγεσίας του ΚΚΚ. Η πρώτη ήταν η κατάρρευση των online αγορών δανεισμού P2P (peer-to-peer), η οποία εξαφάνισε περίπου 7.000 πλατφόρμες [8] και επηρέασε εκατοντάδες χιλιάδες επενδυτές της μεσαίας τάξης. Το δεύτερο γεγονός ήταν η αποκάλυψη ότι ελαττωματικά εμβόλια για την διφθερίτιδα, τον τέτανο και τον κοκίτη είχαν χορηγηθεί σε σχεδόν μισό εκατομμύριο παιδιά [9].

Καθώς οι εμπορικές τριβές μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας έχουν αυξηθεί, τα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν δει ένα νέο κύμα επικρίσεων -τόσο ρητών όσο και σιωπηρών- που κατευθύνονται προς την ηγεσία του κόμματος. Δικαίως ή αδίκως, οι Κινέζοι πολίτες καταφεύγουν στο διαδίκτυο για να αντιδράσουν στην υπερβολική αυτοπεποίθηση της ηγεσίας στην οικονομική μόχλευση της Κίνας, στην λανθασμένη κατανομή των κρατικών οικονομικών πόρων για εξατομικευμένα τοπικά «έργα-επιτεύγματα» και στα ανεπαρκώς εκτιμημένα προγράμματα ξένης βοήθειας, και τον εσφαλμένο υπολογισμό σχετικά με την στρατηγική της κυβέρνησης Trump ως προς την Κίνα.

ΜΙΑ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ ΣΤΙΣ ΕΠΙΚΡΙΣΕΙΣ;

Μέχρι στιγμής, η κινεζική μεσαία τάξη έχει κατευθύνει την οργή της στην ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος. Αλλά το αντικείμενο των επικρίσεων της μεσαίας τάξης δεν είναι ούτε σταθερό ούτε αποκλειστικό. Η ισχυρή πίεση των ΗΠΑ στο εμπόριο, σε συνδυασμό με την ευάλωτη θέση της Κίνας, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η διοίκηση Trump κερδίζει, ή ότι η τρέχουσα δυναμική θα διατηρηθεί.

Στην πραγματικότητα, μια επανατοποθέτηση μπορεί να είναι ήδη σε εξέλιξη. Τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία ήταν πιο ευνοϊκά για τον Trump από όσο οι ειδησεογραφικοί οργανισμοί των ΗΠΑ κατά την διάρκεια του πρώτου έτους της προεδρίας του, αποδίδουν σε μεγάλο βαθμό τις εμπορικές τριβές σε έναν «τρελό» και «άπληστο» Αμερικανό πρόεδρο. Οι εμπορικές ενέργειες των ΗΠΑ εναντίον της Κίνας και η στρατηγική μετατόπιση της διοίκησης Trump [10] -από εταίρο σε αντίπαλο- οδήγησαν τους περισσότερους Κινέζους να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι ο πρωταρχικός στόχος των Ηνωμένων Πολιτειών δεν ήταν παρά να ανασχέσουν μια αναδυόμενη Κίνα. Επιπλέον, η πρόσφατη ψήφιση [11] ενός «Νόμου για τα Ταξίδια στην Ταϊβάν» στο αμερικανικό Κογκρέσο φαινομενικά ομαλοποίησε τις επίσημες επισκέψεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ταϊβάν. Η κινεζική ηγεσία εκμεταλλεύεται και μετατρέπει σε όπλο το γεγονός αυτό, υποκινώντας συζητήσεις στα επίσημα μέσα ενημέρωσης περί μιας κακοπροαίρετης αμερικανικής συνωμοσίας [12].

Ο Xi και η ομάδα του πιθανότατα θα προσαρμόσουν επίσης τις οικονομικές πολιτικές για να αντιμετωπίσουν τις όλο και πιο δυναμικές εμπορικές τακτικές των ΗΠΑ. Η ηγεσία έχει κίνητρο να υιοθετήσει περισσότερα μέτρα οικονομικής μεταρρύθμισης, συμπεριλαμβανομένης της επιτάχυνσης της εγχώριας κατανάλωσης, της καθιέρωσης νέων χρηματοδοτικών μηχανισμών για την στήριξη μικρών ιδιωτικών επιχειρήσεων, και της προώθησης των εισαγωγών. Θα επιδιώξει πιο επιθετικά την οικονομική συνεργασία, κυρίως με την Ρωσία, αλλά και με την ΕΕ, τον Καναδά, την Ιαπωνία και πολλές άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο.

Το αν η κινεζική μεσαία τάξη θα συσπειρωθεί τελικά για να στηρίξει την σκληρή αντίδραση της κινεζικής ηγεσίας προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν είναι απολύτως σαφές. Αλλά πολλοί Κινέζοι είναι βαθιά εξοικειωμένοι με δύο σημαντικά γεγονότα της πρόσφατης ιστορίας, δηλαδή την ιαπωνική «χαμένη δεκαετία» της οικονομικής ανάπτυξης [13] την δεκαετία του 1990 και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης [14] το 1991. Ορισμένες επίσημες κινεζικές πηγές υπονοούσαν ότι αμφότερα τα επεισόδια ήταν προϊόντα μιας αμερικανικής συνωμοσίας. Ο φόβος μιας παρόμοιας συνωμοσίας ενάντια στην Κίνα -όσο και αν είναι παράλογος- ίσως τελικά να αρκεί για να υποστηρίξει την επιθετική αντίδραση του Xi.

Εκτός από την όλο και πιο συγκρουσιακή εμπορική στάση των ΗΠΑ έναντι της Κίνας, η ευρύτερη αντι-κινεζική τάση στην πολιτική των ΗΠΑ ήταν μια έντονα ανεπιθύμητη έκπληξη για την κινεζική μεσαία τάξη. Η απογοήτευσή της φαίνεται ιδιαίτερα έντονη, διότι η μεσαία τάξη των Ηνωμένων Πολιτειών έχει λειτουργήσει από μακρού χρόνου ως πρότυπο για τους συναδέλφους μοχθούντες της Κίνας. Από το 1978 έως το 2014, η Κίνα έστειλε συνολικά περίπου 1,4 εκατομμύρια σπουδαστές και ακαδημαϊκούς στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πολλοί επέστρεψαν στην πατρίδα τους με ανανεωμένες προσδοκίες για αμερικανικού στυλ τρόπο ζωής και αξίες της μεσαίας τάξης.

Πρόσφατες δηλώσεις Αμερικανών κυβερνητικών αξιωματούχων [15] υποδηλώνουν ότι καθηγητές, ερευνητές και φοιτητές από την Κίνα χρησιμεύουν ως κατάσκοποι για την κινεζική κυβέρνηση, καθώς και συγκρουσιακές δηλώσεις όπως ο χαρακτηρισμός της Κίνας από τον διευθυντή του FBI, Christopher Wray, ως «απειλή ολόκληρης της κοινωνίας», έχουν τροφοδοτήσει βαθύτερη εχθρότητα. Εκεί που η κινεζική μεσαία τάξη έβλεπε τις Ηνωμένες Πολιτείες με φθόνο, τώρα τις βλέπει με απόγνωση. Ακόμη και όταν η Κίνα αντιμετωπίζει κοινωνικές εκκλήσεις για την προστασία των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤ και να αντιμετωπίσει την συστημική σεξουαλική παρενόχληση [16] –κινήματα κυρίως εμπνευσμένα από παράλληλες εκδηλώσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες- λιγότεροι Κινέζοι αντιλαμβάνονται τις Ηνωμένες Πολιτείες ως μια «λαμπερή πόλη πάνω στον λόφο».

Τελικά, η αποτυχία της Ουάσιγκτον να διακρίνει την οπτική της κυρίαρχης ελίτ του ΚΚΚ από την οπτική της κινεζικής κοινωνίας ευρύτερα, διακινδυνεύει την υπονόμευση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής των ΗΠΑ έναντι της Κίνας. Η Κίνα βρίσκεται επί του παρόντος στη μέση μιας λεπτής διαδικασίας για τη μετάβαση της οικονομίας της από τη μεταποίηση προς την εγχώρια κατανάλωση και την καινοτομία. Οι ηγέτες της θεωρούν αυτή την αλλαγή ως θεμελιώδη για την διατήρηση της ανάπτυξης της μεσαίας τάξης της Κίνας και, ως εκ τούτου, την διατήρηση της υποστήριξης της ηγεσίας του Κομμουνιστικού Κόμματος. Η κινεζική ηγεσία γνωρίζει την τεράστια και συνεχώς αυξανόμενη πολιτική επιρροή της μεσαίας τάξης της Κίνας. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ θα ήταν συνετό να κάνουν το ίδιο.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2018-09-10/how-chinas-midd...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Chinese-Politics-Jinping-Era-Reassessing/dp/08157...
[2] https://www.nytimes.com/2018/08/14/world/asia/china-trade-war-trump-xi-j...
[3] https://mp.weixin.qq.com/s/CQtn-MibIilHFEzfVGrC-g
[4] https://eblnews.com/video/age-anxiety-chinese-middle-class-293588
[5] http://www.chinanews.com/gn/2018/03-24/8475281.shtml
[6] https://www.mckinsey.com/industries/retail/our-insights/mapping-chinas-m...
[7] https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2018/02/28/chinas-consti...
[8] https://www.ft.com/content/58728458-9943-11e8-9702-5946bae86e6d
[9] https://www.scmp.com/news/china/policies-politics/article/2159892/chinas...
[10] https://www.whitehouse.gov/articles/new-national-security-strategy-new-era/
[11] https://www.congress.gov/bill/115th-congress/house-bill/535
[12] http://opinion.people.com.cn/GB/n1/2018/0829/c1003-30257035.html
[13] http://www.xinhuanet.com/fortune/2018-08/17/c_1123285026.htm
[14] https://foreignpolicy.com/2016/12/24/what-china-didnt-learn-from-the-col...
[15] https://www.businessinsider.com/china-threat-to-america-fbi-director-war...
[16] https://www.yahoo.com/news/chinas-metoo-movement-emerges-testing-censors...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition