Είναι καλύτερα η Ευρώπη να προχωρήσει μόνη;

Η εξωτερική πολιτική «Πρώτα η Αμερική» του Trump ακολουθεί αυτό το μοτίβο της αποδέσμευσης των ΗΠΑ από την Ευρώπη. Μέσα από πολιτικές όπως η επιτυχής χρήση εξωεδαφικών κυρώσεων για να υποχρεωθούν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να υποταχθούν όταν πρόκειται για το Ιράν και την Ρωσία, ο Trump αποκαλύπτει τις αδυναμίες της Ευρώπης και, για να ειπωθεί ωμά, τις υποκρισίες της. Και σε μια καίρια διεθνή κρίση όπως η Συρία, η οποία έχει πολύ πιο άμεσες συνέπειες για την ευρωπαϊκή ασφάλεια από όσο για εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών, οι Ευρωπαίοι ως επί το πλείστον απάντησαν κάνοντας έκκληση να εμπλακούν οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Η εξωτερική πολιτική του Trump έναντι της Ευρώπης, συνεπώς, είναι η συνέχιση μιας τάσης, η οποία ξεκίνησε όταν τελείωσε ο Ψυχρός Πόλεμος, απλώς χωρίς τις διπλωματικές ευγένειες.

ΠΩΣ ΘΑ ΜΟΙΑΖΕΙ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ

Το ευρωπαϊκό μοντέλο εξωτερικής πολιτικής έχει τις ρίζες του στο ιδεώδες της πολυμέρειας και της ειρηνικής συνεργασίας, που ενσωματώνεται στην προσδοκία της ΕΕ για μια «πιο στενή ένωση». Παρά τις οπισθοδρομήσεις, το ευρωπαϊκό σχέδιο, το οποίο έφερε 70 χρόνια πρωτοφανούς ειρήνης σε μια διαλυμένη από τον πόλεμο ήπειρο, υπήρξε επιτυχές. Αλλά δεν θα ήταν δυνατό χωρίς την αμερικανική στρατιωτική ομπρέλα και το ΝΑΤΟ, που, μεταξύ άλλων, επέτρεπε στους Ευρωπαίους να επενδύουν στις οικονομίες τους και όχι στις στρατιωτικές τους δυνάμεις. Αυτή η υποκείμενη εξάρτηση από την ισχύ των ΗΠΑ επέτρεψε στην Ευρώπη να γίνει αυτό που είναι σήμερα -μια οικονομικά ισχυρή και πολιτικά ολοκληρωμένη ήπειρος- αλλά έχει αφήσει τους Ευρωπαίους απροετοίμαστους για έναν κόσμο ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων.

Καθώς οι Ευρωπαίοι αρχίζουν να σκέπτονται την πραγματικότητα της στρατηγικής αυτονομίας, θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τις συμβουλές των Macron και Maas -δεν υπάρχει επιστροφή στις ανέσεις της εξάρτησης μετά τον Trump. Η στρατηγική αυτονομία σημαίνει, πρωτίστως, ένα όραμα για την Ευρώπη ως δρώντα στην παγκόσμια σκηνή, ικανή να υπερασπίζεται τον εαυτό της στην ήπειρο και να επιδιώκει τους στόχους της στο εξωτερικό. Αν και οι σημερινές ανισορροπίες στις δαπάνες των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας καθιστούν μια τέτοια Ευρώπη δύσκολο να την φανταστούμε, θα πρέπει ωστόσο να αποτελεί την κατευθυντήρια αρχή για μια μακροπρόθεσμη ευρωπαϊκή σταθερότητα.

Βραχυπρόθεσμα, η στρατηγική αυτονομία σημαίνει την επείγουσα υποστήριξη των ευρωπαϊκών στρατιωτικών δυνατοτήτων και ικανοτήτων. Η δέσμευση προς το ΝΑΤΟ για δαπάνη δύο εκατοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ στην άμυνα θα πρέπει να αποτελεί το ελάχιστο σημείο αναφοράς. Μια ευρύτερη επανεξέταση των ευρωπαϊκών ικανοτήτων, δυνατοτήτων και ετοιμότητας, πραγματοποιείται ήδη στο πλαίσιο της Μόνιμης Δομημένης Συνεργασίας (Permanent Structured Cooperation, PESCO) που δρομολόγησε η ΕΕ, η οποία θα συγκεντρώσει καλύτερα τους πόρους προς απόκτηση και Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α), την δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας, και την -προταθείσα από τον Μακρόν- Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Παρέμβασης, η οποία στοχεύει στην δημιουργία μιας κοινής ευρωπαϊκής στρατηγικής κουλτούρας μέσω του κοινού προγραμματισμού και της ανταλλαγής στρατευμάτων. Οι πρωτοβουλίες αυτές πηγαίνουν προς την σωστή κατεύθυνση και θα αντισταθμίσουν τις ελλείψεις της Ευρώπης σήμερα, αλλά δεν θα είναι αρκετές αν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφασίσουν να παραμείνουν στο περιθώριο κατά την διάρκεια μιας μεγάλης κρίσης ασφαλείας στην ευρωπαϊκή περιφέρεια: Προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η αύξηση των δαπανών για την άμυνα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και η δημιουργία ικανοτήτων, ανεξάρτητα από την μορφή που πάρουν. Οι προσπάθειες αυτές θα -και πρέπει να- συμπληρώσουν το ΝΑΤΟ. Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει επίσης να ασχολούνται περισσότερο με την αντιμετώπιση των συγκρούσεων στην περιφέρειά τους, με το να εξομοιώσουν την στρατιωτική υποστήριξή τους με εκείνη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, με την αποτροπή της Ρωσίας, και την παρέμβασή τους [10] στην Συρία, με ή χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ωστόσο, η στρατηγική αυτονομία δεν θα πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά στην άμυνα και την ασφάλεια. Όπως έδειξε η επεκτατική χρήση από τις Ηνωμένες Πολιτείες των εξωεδαφικών κυρώσεων, οι Ευρωπαίοι είναι ευάλωτοι στην μετατροπή των οικονομικών δυνάμεων των ΗΠΑ σε «όπλο». Αναπόφευκτα, η οικονομική ανισορροπία θα σημαίνει ότι οι ηγέτες της ΕΕ υπολογίζουν τον ρόλο του ευρώ στην παγκόσμια οικονομία. Συνολικά, η ΕΕ είναι μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, αντιπροσωπεύοντας το 22% [11] του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ωστόσο, το ευρώ αντιπροσωπεύει ένα πολύ μικρότερο μερίδιο των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων και του διεθνούς εμπορίου σε σύγκριση με το δολάριο, γεγονός που αποτελεί ένδειξη ότι οι επενδυτές εξακολουθούν να μην έχουν εμπιστοσύνη στο μακροπρόθεσμο μέλλον της ευρωζώνης μετά από χρόνια κρίσεων και ad hoc απαντήσεων για την αντιμετώπιση των ελλείψεων της ευρωζώνης. Η Γερμανία, ως η οικονομική ατμομηχανή της ευρωζώνης, θα πρέπει να συνεργαστεί με την Γαλλία και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα για να εξασφαλίσουν την βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα της νομισματικής ζώνης.