Οι κακές μέρες της Κίνας επανήλθαν

Τον τελευταίο καιρό συμβαίνουν στην Κίνα ανησυχητικά πράγματα. Εκατοντάδες χιλιάδες Μουσουλμάνοι Ουιγούροι έχουν σταλεί σε Οργουελιανά στρατόπεδα επανεκπαίδευσης [1] στην δυτική επαρχία Xinjiang. Ένα πολιτικό κόμμα στο Χονγκ Κονγκ [2] έχει τεθεί εκτός νόμου παρά το ειδικό καθεστώς και το ιστορικό ελεύθερου λόγου της πόλης. Οι δάσκαλοι σε μια νότια πόλη-λιμάνι κλήθηκαν να παραδώσουν τα διαβατήριά τους έτσι ώστε οι κινήσεις τους να τυγχάνουν προσεκτικότερης παρακολούθησης. Σε έναν αντιφρονούντα ασθενή, τον βραβευμένο με Νόμπελ, Liu Xiaobo, απαγορεύτηκε η αναζήτηση ιατρικής περίθαλψης στο εξωτερικό. Κατά το ταξίδι του στην πατρίδα του στην Κίνα, ο αρχηγός του διεθνούς οργανισμού για την καταπολέμηση του εγκλήματος, Interpol, εξαφανίστηκε, μόνο για να επανεμφανιστεί υπό κρατική επιτήρηση, αντιμετωπίζοντας κατηγορίες περί διαφθοράς. Και η λίστα συνεχίζεται.

Η αστυνομία αφαιρεί οδοφράγματα που τοποθέτησαν διαδηλωτές υπέρ της δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ, τον Οκτώβριο του 2014. CARLOS BARRIA/REUTERS
--------------------------------------------------------------------------

Καθώς οι αναφορές για τέτοιου είδους γεγονότα διαρρέουν, η κάθε μια [αναφορά] μπορεί να είναι συγκλονιστική από μόνη της αλλά πολύ εύκολο να απορριφθεί ως [ότι είναι μια] απόκλιση από πιο θετικές τάσεις. Αν εκληφθούν συνολικά, όμως, οι κουκίδες συνδέονται για να παρουσιάσουν μια σαφή -και απογοητευτική- εικόνα της πορείας της Κίνας υπό τον πρόεδρο Xi Jinping. Παρ’ όλη την ρητορική σχετικά με την πορεία προς τα εμπρός, η χώρα επανέρχεται με πολλούς τρόπους στο παρελθόν, με τους αξιωματούχους και τους ηγέτες της να εμφανίζουν μια νέα θρασύτητα στην καταστολή τους. Το να μαντρωθεί το 5% έως 10% μιας ολόκληρης εθνικής ομάδας, όπως έχει κάνει η κυβέρνηση στην Xinjiang, είναι μια μέθοδος που φαίνεται να ανήκει στον προηγούμενο αιώνα και όχι σε αυτόν.

Αλλά αυτά τα σκληρά μέτρα δεν πήγαν απλώς πίσω τις μεταρρυθμίσεις και το άνοιγμα των περασμένων δεκαετιών. Το Πεκίνο διευρύνει το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής αυτών των μέτρων, επεκτείνοντάς τα από τις δυτικές παραμεθόριες περιοχές σε περιοχές που κάποτε φαίνονταν σχετικά ελεύθερες συγκριτικά, και χρησιμοποιώντας μεθόδους αιχμής για την εξυπηρέτηση παλαιών ολοκληρωτικών φιλοδοξιών. Αυτό που παρατηρούμε, εν ολίγοις, δεν είναι μια συνέχεια του καταπιεστικού κατεστημένου της Κίνας, αλλά η εμφάνιση κάτι ανησυχητικού και νέου.

ΤΑ ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΠΙΕΣΗΣ

Στο τεράστιο δυτικό έδαφος της Xinjiang, η εγχώρια αντιπολίτευση στην κινεζική κυριαρχία έχει μακρά ιστορία, όπως και οι κινεζικές προσπάθειες για την καταστολή αυτής της αντίστασης μέσω ελέγχων των μετακινήσεων, του λόγου και της πολιτιστικής έκφρασης. Αλλά τα τελευταία δύο χρόνια, οι Αρχές έχουν κάνει πρωτοφανή βήματα για να αφομοιώσουν τους Ουιγούρους της περιοχής και άλλες εθνοτικές μειονότητες στην εθνοτική κινεζική κουλτούρα των Χαν. Το κράτος δημιούργησε ένα δίκτυο από πάνω από 180 στρατόπεδα «μεταμόρφωσης μέσω εκπαίδευσης», όπου μέχρι και ένα εκατομμύριο Ουιγούροι και άλλες εθνοτικές μειονότητες έχουν κρατηθεί χωρίς καμιά κατηγορία ποινικής δίωξης. Οι Αρχές ισχυρίζονται ότι τα κέντρα αυτά είναι για επαγγελματική και νομική κατάρτιση. Οι πρώην έγκλειστοι περιγράφουν ένα σύστημα πειθαρχίας στρατιωτικού τύπου και εκτεταμένες καταχρήσεις, όπου οι κρατούμενοι ψάλλουν συνθήματα του κόμματος και μελετούν την σκέψη του Xi Jinping [3]. Εν τω μεταξύ, οι Αρχές έχουν στρατολογήσει τεράστιους αριθμούς Κινέζων πολιτών Χαν για να εισέλθουν σε σπίτια Ουιγούρων, να ελέγξουν οικογένειες και να επιλέξουν άτομα για επανεκπαίδευση. Συμπεριφορές, όπως το κόψιμο του καπνίσματος, ο μη χαιρετισμός των τοπικών αξιωματούχων ή η ρύθμιση του ρολογιού σε τοπική ώρα, αναφέρονται όλα ως αναμφισβήτητες ενδείξεις «εξτρεμισμού» -και λόγοι για κράτηση επ’ αόριστον. Σύμφωνα με τους τοπικούς αξιωματούχους, ο στόχος είναι να εξαλειφθούν τα «ζιζάνια» και οι «όγκοι» που έχουν «μολυνθεί από ιδεολογικές ασθένειες».

Εάν η Xinjiang καταδεικνύει το πώς εντείνεται η καταπίεση του Πεκίνου, το Χονγκ Κονγκ δείχνει το πώς εξελίσσεται σε νέες γεωγραφικές περιοχές, ακόμα και χωρίς μεγάλες εθνοτικές μειονότητες. Οι πολίτες του ημιαυτόνομου Χονγκ Κονγκ απολάμβαναν πλήθος αστικών και πολιτικών ελευθεριών που απουσιάζουν στην κινεζική ενδοχώρα. Και όμως το Εθνικό Κόμμα του Χονγκ Κονγκ, ένας μικρός οργανισμός που ιδρύθηκε το 2016 και ζητά ξεκάθαρα την πλήρη ανεξαρτησία από το Πεκίνο, έχει απαγορευτεί επειδή οι πεποιθήσεις του είναι επικίνδυνα ανατρεπτικές. Ομάδες αντιπολίτευσης επί πολύ καιρό συνηθιζόταν να τίθενται υπό απαγόρευση στην κινεζική ενδοχώρα, αλλά για το Χονγκ Κονγκ η απαγόρευση ήταν μια εκπληκτική πρωτιά στα 21 χρόνια της ανεξαρτησίας του από τον βρετανικό έλεγχο. Η αντιπαράθεση κατέδειξε επίσης τις προσπάθειες των αξιωματούχων να δαιμονοποιήσουν τους ηγέτες του Hong Kong National Party (HKNP) ως «αυτονομιστές» που, αν και μη βίαιοι, δεν ήταν καλύτεροι από «τρομοκράτες». Στο Θιβέτ, οι Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν χρησιμοποιήσει εδώ και καιρό αυτή την ρητορική για να δυσφημήσουν τους υποστηρικτές του Δαλάι Λάμα˙ στο Χονγκ Κονγκ, μια τέτοια ρητορική ήταν άνευ προηγουμένου.

Εν τω μεταξύ, οι ξένοι δημοσιογράφοι που ταξιδεύουν στο Πεκίνο γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι οι βίζες τους μπορούν να ανακληθούν εάν το ρεπορτάζ τους ενοχλήσει τους αξιωματούχους. Αυτό δεν είχε συμβεί ποτέ στο Χονγκ Κονγκ -μέχρι τον Οκτώβριο, όταν ανακλήθηκε η βίζα του συντάκτη των Financial Times Asia, Victor Mallet. Οι Αρχές αρνούνται να εξηγήσουν την απόφαση, αλλά η προφανής εξήγηση είναι ότι ήταν μια πράξη αντιποίνων εναντίον του Mallet επειδή συντόνισε μια εκδήλωση με τον επικεφαλής του μόλις απαγορευμένου Εθνικού Κόμματος του Χονγκ Κονγκ (HKNP) στην Λέσχη Ξένων Ανταποκριτών του Χονγκ Κονγκ.