Τι προκαλεί την σύγκρουση στο Καμερούν;

Τους τελευταίους μήνες, η πολιτική βία στις βορειοδυτικές και νοτιοδυτικές περιοχές του Καμερούν έχει κλιμακωθεί δραματικά. Μέχρι στιγμής έχουν σκοτωθεί τουλάχιστον 400 πολίτες και 160 αξιωματικοί κρατικής ασφάλειας στην σύγκρουση μεταξύ της κυβέρνησης και ενός ένοπλου αυτονομιστικού κινήματος το οποίο, μόλις δύο χρόνια πριν, ξεκίνησε ως μια ειρηνική απεργία δικηγόρων και δασκάλων. Πώς προέκυψε τέτοια αναταραχή σε μια χώρα που υπερηφανευόταν εδώ και δεκαετίες ως προπύργιο σταθερότητας σε μια περιοχή βίαιων συγκρούσεων; Και γιατί έχει κλιμακωθεί τόσο γρήγορα;

ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΒΙΑΣ

Οι βορειοδυτικές και νοτιοδυτικές επαρχίες του Καμερούν έχουν μια ειδική ιστορική κληρονομιά που τις ξεχωρίζει από τις άλλες οκτώ επαρχίες της χώρας: Μεταξύ του 1922 και του 1960, είχαν κυβερνηθεί ως βρετανική παρακαταθήκη ή προτεκτοράτο, ενώ το υπόλοιπο έδαφος το διοικούσε η Γαλλία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο σήμερα 3 εκατομμύρια κάτοικοι των βορειοδυτικών και νοτιοδυτικών επαρχιών -περίπου το 20% του πληθυσμού του Καμερούν- μιλούν κυρίως αγγλικά, όχι γαλλικά. Αυτές οι δύο επαρχίες χρησιμοποιούν επίσης τα δικά τους νομικά και εκπαιδευτικά συστήματα, κληροδοτημένα από τους Βρετανούς, και έχουν μια μοναδική πολιτιστική ταυτότητα.

Άνδρες του Τάγματος Ταχείας Παρέμβασης του Καμερούν (BIR) περιπολούν το εγκαταλελειμμένο χωριό Ekona κοντά στην Buea στην αγγλόφωνη νοτιοδυτική επαρχία, στο Καμερούν, τον Οκτώβριο του 2018. ZOHRA BENSEMRA / REUTERS
------------------------------------------------------------------------

Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η σημερινή σύγκρουση πηγάζει από την ανεξέλεγκτη ιστορική εχθρότητα μεταξύ Αγγλοφώνων και Γαλλοφώνων του Καμερούν. Ωστόσο, αν συμβαίνει αυτό, είναι περίεργο που η βία συμβαίνει μόνο τώρα. Γιατί όχι το 1972, όταν ο Ahmadou Ahidjo, ο πρώτος πρόεδρος του Καμερούν, τερμάτισε την ομοσπονδία μεταξύ των αγγλοφώνων και γαλλοφώνων περιφερειών, αναγκάζοντας τους Αγγλόφωνους να υποταχθούν σε ένα ενιαίο κράτος; Ή το 1992, όταν ο σημερινός πρόεδρος Paul Biya πραγματοποίησε τις πρώτες πολυκομματικές εκλογές του Καμερούν και κέρδισε με μικρή διαφορά τεσσάρων ποσοστιαίων μονάδων τις ιδιαιτέρως νοθευμένες εκλογές εναντίον του Αγγλόφωνου υποψήφιου John Fru Ndi; Επιπλέον, αν οι διαφορές στην ταυτότητα είναι ο πρωταρχικός παράγοντας της σύγκρουσης, είναι αρκετά περίεργο το γεγονός ότι το Καμερούν -μια από τις εθνικά πιο ποικίλες χώρες στην Αφρική- έχει αποφύγει σε μεγάλο βαθμό τις εθνοτικές συγκρούσεις.

Οι περισσότεροι Αγγλόφωνοι λένε ότι θα ήταν ευτυχείς να τοποθετήσουν την εθνική τους ταυτότητα πάνω από την γλωσσική τους, αν δεν είχαν παραμεληθεί και κατασταλεί συστηματικά από την κεντρική κυβέρνηση του Καμερούν. Σύμφωνα με έρευνα του Afrobarometer, ένα ανεξάρτητο δίκτυο δημοσκοπήσεων και ερευνών, όταν ρωτήθηκαν αν αυτοπροσδιορίζονται περισσότερο ως Καμερουνέζοι ή σύμφωνα με την εθνοτική τους ομάδα, η μεγάλη πλειοψηφία των ερωτηθέντων στις Βορειοδυτικές και Νοτιοδυτικές επαρχίες δήλωσαν ότι ταυτίζονται ισότιμα με αυτές τις κατηγορίες. Λιγότερο από το 5% δήλωσαν ότι ταυτίζονται περισσότερο με την εθνοτική τους ομάδα. Παρ’ όλα αυτά, τα μέλη αυτού του πληθυσμού αισθάνονται από καιρό ότι αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας στην χώρα τους. Οι Αγγλόφωνοι που πηγαίνουν στην πρωτεύουσα Γιαουντέ για την συλλογή κυβερνητικών εγγράφων, για παράδειγμα, συχνά αναφέρουν ότι γελοιοποιούνται ή διώχνονται από δημόσιους αξιωματούχους επειδή δεν μπορούν να μιλούν γαλλικά. Οι αυτονομιστές υποστηρίζουν ότι αυτή η κακομεταχείριση και οι διακρίσεις από την Γιαουντέ και τους Γαλλόφωνους Καμερουνέζους γενικότερα, αποτελούν τους λόγους της απόσχισης.

Ωστόσο, η περιφερειακή παραμέληση και κακομεταχείριση δεν αρκούν για να εξηγήσουν το σημερινό κύμα βίας. Εάν αυτά ήταν η αιτία, τότε θα έπρεπε να δούμε και αποσχιστικά κινήματα στις βόρειες και απομακρυσμένες περιοχές του Καμερούν, όπου η κρατική βία έχει καταστεί ενδημική στον αγώνα κατά της Boko Haram [1] τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Επιπλέον, στην Βόρεια και την Πολύ Βόρεια επαρχία, το ποσοστό φτώχειας είναι υψηλότερο [2] (πάνω από 50% σε κάθε μια, σε σύγκριση με 15% στα νοτιοδυτικά και 25% στα βορειοδυτικά) και οι κρατικές επενδύσεις σε δημόσια αγαθά όπως σχολεία, κλινικές και δρόμους είναι χαμηλότερες από οπουδήποτε αλλού στην χώρα.

Βεβαίως, η μοναδική γλωσσική και πολιτισμική ταυτότητα των Αγγλοφώνων έχει παίξει ρόλο στην εξέγερση. Αλλά για να κατανοήσουμε γιατί, πού και πότε συμβαίνει η κλιμάκωση της βίας, πρέπει να εξετάσουμε όχι μόνο την εξαιρετική πολιτική απομόνωση και την σχετική οικονομική αυτονομία των αγγλόφωνων περιοχών από το υπόλοιπο Καμερούν, αλλά και την αυξανόμενη ανυπομονησία των Αφρικανών που ζουν κάτω από μη δημοκρατικά καθεστώτα.

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΑΓΓΛΟΦΩΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ;