Τι προκαλεί την σύγκρουση στο Καμερούν; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τι προκαλεί την σύγκρουση στο Καμερούν;

Η βία κλιμακώνεται στις αγγλόφωνες περιφέρειές του

Ο Biya, ο οποίος τον τελευταίο μήνα κέρδισε την έβδομη θητεία του, βρίσκεται στην εξουσία από το 1982, καθιστάμενος ένας από τους μακροβιότερους ηγέτες του κόσμου. Στην πραγματικότητα, το Καμερούν έχει μόνο δύο προέδρους από τότε που απέκτησε την ανεξαρτησία του το 1960. Επειδή η μέση ηλικία στην χώρα είναι τα 18 έτη, αυτό σημαίνει ότι η πλειοψηφία των Καμερουνέζων γνωρίζει μόνο έναν πρόεδρο. Ωστόσο, η πτώση των ισχυρών ανδρών της Αφρικής τις τελευταίες δύο δεκαετίες -πιο πρόσφατα ο Blaise Compaoré στη Μπουρκίνα Φάσο, ο Yahya Jammeh στην Γκάμπια, ο Robert Mugabe στην Ζιμπάμπουε, ο José Eduardo dos Santos στην Αγκόλα, ακόμα και ο Jacob Zuma στη Νότια Αφρική- έκανε την συνεχιζόμενη διακυβέρνηση του Biya όλο και πιο αδύναμη. Η δημοκρατία μπορεί να έχει αρχίσει να χάνει την ελκυστικότητά της σε πολλά μέρη του κόσμου, αλλά παραμένει σημαντική για τους περισσότερους υποσαχάριους Αφρικανούς. Πολλοί Καμερουνέζοι με μια [κάποια] εκπαίδευση και ένα «έξυπνο» κινητό τηλέφωνο θεωρούν όλο και περισσότερο παράνομη την παρατεταμένη διακυβέρνηση του προέδρου τους. Η πολιτική παλίρροια που σαρώνει σήμερα τους ισχυρούς άνδρες της Αφρικής έχει κάνει την στιγμή αυτή εξαιρετική για την κινητοποίηση των ανθρώπων ενάντια στο καθεστώς.

Παρά τους δημοκρατικούς αυτούς αντίθετους ανέμους, ο Biya κατάφερε να διατηρήσει τη νομιμοποίησή του σε κάποια εκλογικά σώματα, μέσω της συνεργασίας του με γαλλόφωνες ελίτ και του ελέγχου των πληροφοριών μέσω των κρατικών μέσων ενημέρωσης (σε μεγάλο βαθμό γαλλόφωνων). Έχει φέρει αριστοτεχνικά τους ηγέτες των Γαλλόφωνων στην κυβέρνηση, προσφέροντάς τους κερδοφόρες υπουργικές θέσεις και έλεγχο των διαφόρων ροών των δημόσιων εσόδων. Σημαντικό είναι ότι δεν ήταν υπερβολικά κατασταλτικός -τουλάχιστον πριν από το τρέχον ξέσπασμα της βίας- και έκανε προσπάθεια για να υποστηρίξει την βιτρίνα της δημοκρατικής νομιμότητας με την διεξαγωγή τακτικών εκλογών, επιτρέποντας σχετικά ελεύθερα (αν και αδύναμα) ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και έχοντας μια γενική χαλαρή στάση απέναντι στην διακυβέρνηση.

Τα κρατικά μέσα μαζικής ενημέρωσης και οι ελίτ στο κυβερνών Λαϊκό Δημοκρατικό Κίνημα του Καμερούν είναι ισχυροί υπερασπιστές του προέδρου, λειτουργώντας ολόψυχα στην φανταστική υπόθεση ότι το καθεστώς είναι δημοκρατικό. Πολλοί Καμερουνέζοι, ιδιαίτερα εκείνοι που είναι απομονωμένοι από τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, τα κόμματα της αντιπολίτευσης ή τις πληροφορίες από το εξωτερικό, πιστεύουν στα σοβαρά αυτό το αφήγημα. Μια άλλη έρευνα [3] του Αφροβαρόμετρου που διεξήχθη το 2015 πριν από το ξέσπασμα της βίας έδειξε ότι η προεδρία είναι ο δεύτερος πιο αξιόπιστος θεσμός του κράτους μετά τον στρατό. Έδειξε επίσης ότι μόνο το 10% των ερωτηθέντων Καμερουνέζων πιστεύουν ότι η χώρα τους δεν είναι δημοκρατία.

Αντίθετα, η σχετική απόσταση των αγγλόφωνων επαρχιών από αμφότερα τα δίκτυα υποστήριξης και επιρροής του Biya και τα γαλλόφωνα κρατικά μέσα ενημέρωσης, τους βάζει σε μια μοναδική θέση για να δουν την αυταρχική φύση του καθεστώτος και να επαναστατήσουν εναντίον του. Παρόλο που το 75,4% των ερωτηθέντων από το Γαλλόφωνων Καμερουνέζων δήλωσαν ότι εμπιστεύονται τον Biya «κάπως» ή «πολύ», στην δημοσκόπηση του Afrobarometer, μόνο το 45,5% των Αγγλοφώνων αισθάνθηκε με τον ίδιο τρόπο. Μέρος του λόγου αυτού είναι η ευκολότερη πρόσβαση στην κριτική κατά της κυβέρνησης Biya. Στις εκλογικές απολυταρχίες, τα κόμματα της αντιπολίτευσης είναι συχνά τα μόνα θεσμικά όργανα που διατυπώνουν σταθερά την άποψη ότι το καθεστώς δεν είναι πραγματικά δημοκρατικό. Το ισχυρότερο κόμμα της αντιπολίτευσης στο Καμερούν -το Σοσιαλδημοκρατικό Μέτωπο (SDF)- έχει την έδρα του στην βορειοδυτική επαρχία, εκθέτοντας έτσι περαιτέρω τους Αγγλόφωνους στο αφήγημα περί κρατικής καταστολής. Άλλα τμήματα του Καμερούν δεν έχουν την ευκαιρία να εξοικειωθούν με την πολιτική της αντιπολίτευσης. Στις πρόσφατες εκλογές για την Εθνική Συνέλευση το 2013, για παράδειγμα, το Λαϊκό Δημοκρατικό Κίνημα του Καμερούν κατέβηκε εντελώς χωρίς αντιπολίτευση σε 13 από τις 83 εκλογικές περιφέρειες της χώρας.

Σε σύγκριση με άλλα μέρη της χώρας, όπως ο βορράς, οι Αγγλόφωνες περιοχές του Καμερούν είναι επίσης πιο οικονομικά αυτόνομες από την Γιαουντέ. Έχουν ισχυρό διασυνοριακό εμπόριο με τη Νιγηρία, επιτυχημένες φυτείες στα νοτιοδυτικά και εύφορη γεωργική γη. Δεν εξαρτώνται υπερβολικά από την εξαγωγή πρωτογενών πόρων, όπως το πετρέλαιο ή η ξυλεία, τα οποία διοχετεύονται μέσω κρατικών επιχειρήσεων. Και δεν είναι τόσο φτωχοί, όπως για παράδειγμα οι βόρειες περιοχές, που αντιμετωπίζουν χρόνια επισιτιστική ανασφάλεια. Οι Αγγλόφωνοι έχουν έτσι όχι μόνο την θέληση, αλλά και τους πόρους για να επαναστατήσουν.

ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΗΣ ΔΙΑΔΟΧΗΣ

Δυστυχώς, το τέλος της κρίσης δεν φαίνεται πουθενά. Τον περασμένο μήνα, ο Biya κέρδισε την έβδομη θητεία του ως πρόεδρος με ποσοστό 71,3% των ψήφων. Οι ήδη νόθες εκλογές σηματοδοτήθηκαν από την υπερβολικά χαμηλή συμμετοχή στις αγγλόφωνες περιοχές -μόλις 5% στην βορειοδυτική επαρχία- λόγω φόβων για την ασφάλεια. Εν τω μεταξύ, ο Biya αντέδρασε στους αυτονομιστές με σιδερένια γροθιά. Αρνείται να διαπραγματευτεί μαζί τους, αλλά απέστειλε το ελίτ Τάγμα Ταχείας Επέμβασης (εκπαιδευμένο από τις Ηνωμένες Πολιτείες και υπό την ηγεσία ενός συνταξιούχου Ισραηλινού αξιωματικού), το οποίο πλέον κατηγορείται για κάψιμο χωριών και επιθέσεις σε πολίτες στα βορειοδυτικά και τα νοτιοδυτικά. Αλλά όσο η βία δεν μεταδίδεται στις γαλλόφωνες περιοχές, η κρίση δεν θα επηρεάσει πιθανώς τη νομιμοποίηση του προέδρου στην υπόλοιπη χώρα. Επιπλέον, ο Biya παραμένει σταθερά υποστηριζόμενος από την Δύση -ειδικά από την Γαλλία, αλλά και από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες στηρίζονται έντονα στο Καμερούν για τον αγώνα κατά της Boko Haram. Οι αυτονομιστές, εν τω μεταξύ, παραμένουν διασπασμένοι, αδύναμοι και ένοχοι για τις δικές τους φρικαλεότητες εναντίον αμάχων. Εκτός από το να επιτίθενται στις δυνάμεις ασφαλείας, έχουν απαγάγει και βασανίσει εκπαιδευτικούς και φοιτητές που αρνήθηκαν να συμμετάσχουν σε μια σχολική απεργία.