Η κινεζική συγκάλυψη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η κινεζική συγκάλυψη

Όταν οι κομμουνιστές ξαναγράφουν την ιστορία
Περίληψη: 

Η απόκρυψη των εγκλημάτων του παρελθόντος κάθεται άβολα δίπλα στο δόγμα του ΚΚΚ ότι δεν υπάρχουν «καθολικές αξίες» οι οποίες συνδέονται σταθερά με την δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, και τις οποίες το κόμμα απορρίπτει σαν κάτι που επιβλήθηκε στην Κίνα από την Δύση ως έναν τρόπο να υπονομευθεί το αυταρχικό μονοκομματικό σύστημα της Κίνας.

Ο ORVILLE SCHELL είναι διευθυντής στην έδρα Arthur Ross του Κέντρου Σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας στο Asia Society.

Η «διαρκής επανάσταση» του Κινέζου κομμουνιστική ηγέτη Mao Zedong [1] κατέστρεψε δεκάδες εκατομμύρια ζωές. Από την κομμουνιστική νίκη το 1949 στον κινεζικό εμφύλιο πόλεμο, μέσα από την ανατροπή, την πείνα και την αφαίμαξη του Μεγάλου Άλματος προς τα Εμπρός και της Πολιτιστικής Επανάστασης [2], μέχρι τον θάνατο του Μάο το 1976, το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) έβαλε τμήματα της κινεζικής κοινωνίας το ένα εναντίον του άλλου σε διαδοχικούς σπασμούς βίαιου ταξικού πολέμου. Καθώς κύμα μετά το κύμα αγριότητας σάρωνε την Κίνα, εκατομμύρια σκοτώθηκαν και άλλα εκατομμύρια εκδιώχθηκαν σε «αναμόρφωση μέσω εργασίας» και καταστροφή.

07122018-1.jpg

Αξεσουάρ μετά το γεγονός: Μενταγιόν με τον Mao και τον Xi, τον Σεπτέμβριο του 2016. THOMAS PETER / REUTERS
---------------------------------------------------------------------------

Ο Μάο είχε προβλέψει αυτό το επίπεδο βαναυσότητας. Όπως δήλωσε κάποτε: «Μια επανάσταση δεν είναι ούτε δείπνο, ούτε η συγγραφή ενός δοκιμίου, η ζωγραφική μιας εικόνας ή ένα κέντημα. Δεν μπορεί να είναι τόσο εκλεπτυσμένη, τόσο χαλαρή, ευγενής, εγκρατής, καλή, φιλοφρονητική, συγκρατημένη και μεγαλοπρεπής. Μια επανάσταση είναι μια εξέγερση, μια πράξη βίας με την οποία μια τάξη ανατρέπει μια άλλη».

Σήμερα, ακόμη και οι ειδικοί στην κινεζική ιστορία δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν όλα τα θανατηφόρα «μαζικά κινήματα» που είχαν διαμορφώσει την επανάσταση του Μάο και τα οποία το κόμμα ανεξαιρέτως εκθείαζε με διάφορα συνθήματα. Ο Μάο ξεκίνησε εκστρατείες για να «εξοντώσει τους ιδιοκτήτες γης», όταν οι Κομμουνιστές ήρθαν στην εξουσία το 1949˙ να «καταστείλει τους αντεπαναστάτες» στις αρχές της δεκαετίας του '50˙ να εκκαθαρίσει τους «δεξιούς» στα τέλη της δεκαετίας του 1950˙ να ανατρέψει τους «καπιταλιστές» κατά την διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης στα τέλη της δεκαετίας του '60˙ και να «διορθώσει» την σκέψη των νέων, στέλνοντάς τους στις φτωχότερες αγροτικές περιοχές της Κίνας κατά την διάρκεια του Κινήματος της Υπαίθρου στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Η ιδεολογική ρητορική κάλυψε τον εξτρεμισμό αυτών των επίσημων πράξεων, μέσω των οποίων το κόμμα επέτρεψε την δίωξη και ακόμη και την εκκαθάριση μυριάδων ποικιλιών «αντεπαναστατικών στοιχείων». Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα λόγια του Μάο ήταν ότι «το κόμμα διοικεί το όπλο, και το όπλο δεν πρέπει ποτέ να διοικήσει το κόμμα». Λίγο μετά τον θάνατό του, οι διάδοχοί του συνέχισαν με την παράδοση αυτή, πιο εμφανή κατά την διάρκεια της σφαγής της πλατείας Τιενανμέν και την επακόλουθη καταστολή που το ΚΚΚ πραγματοποίησε ως απάντηση στις ειρηνικές διαμαρτυρίες το 1989, η οποία οδήγησε σε ανείπωτο αριθμό νεκρών και τραυματιών.

Σήμερα, η Κίνα απολαμβάνει μια περίοδο σχετικής σταθερότητας. Το κόμμα προωθεί ένα όραμα μιας «αρμονικής κοινωνίας» αντί της ταξικής πάλης, και εκθειάζει την άνετη ευημερία έναντι της καθαρτικής βίας. Κάποιος που δεν είναι εξοικειωμένος με την χώρα μπορεί να δικαιολογηθεί επειδή θα υποθέσει ότι είχε λογαριαστεί με το πρόσφατο παρελθόν της και βρήκε έναν τρόπο να θεραπεύσει τις πληγές της και να προχωρήσει.

Μακριά από αυτό. Στην πραγματικότητα, ένας επισκέπτης που περιπλανιέται στους δρόμους οποιασδήποτε κινεζικής πόλης σήμερα δεν θα βρει πλακέτα που να σηματοδοτεί τους χώρους των μαζικών συλλήψεων, δεν υπάρχουν αγάλματα αφιερωμένα στα θύματα των διώξεων, δεν έχουν ανεγερθεί μνημεία για να τιμήσουν όσους έχασαν την ζωή τους αφού είχαν χαρακτηριστεί «ταξικοί εχθροί». Παρ’ όλη την αγωνία και τον θάνατο που προκάλεσε το ΚΚΚ, δεν έχει ποτέ εκδώσει μια επίσημη αναγνώριση της ενοχής του [3], και μάλιστα δεν επέτρεψε οποιαδήποτε μνημόνευση των θυμάτων του. Και επειδή οποιοδήποτε mea culpa θα διακινδύνευε να υπονομεύσει τη νομιμοποίηση του κόμματος και το δικαίωμά του να κυβερνά μονομερώς, τίποτα τέτοιο δεν είναι πιθανό να συμβεί, εφόσον το ΚΚΚ παραμένει στην εξουσία.

(ΞΑΝΑ)ΓΡΑΜΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΙΚΗΤΕΣ

Παρά την αληθινά εντυπωσιακή επιτυχία του στην καθοδήγηση της οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας και την ανάδυσή της σε παγκόσμια δύναμη, το κόμμα παραμένει ανασφαλές και ευαίσθητο στην κριτική, ίσως επειδή οι ηγέτες του εξακολουθούν να αισθάνονται τόσο οδυνηρά γνώστες των ιστορικών βαριδιών του κόμματος. Το Κεντρικό Τμήμα Προπαγάνδας -το οποίο, μαζί με μυριάδες άλλα κρατικά όργανα, έχει την εντολή να λογοκρίνει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και να διασφαλίζει ότι όλα τα εκπαιδευτικά υλικά ακολουθούν τις γραμμές του κόμματος- έχουν σφραγίσει ολόκληρες περιοχές του παρελθόντος της Κίνας. Σοβαρές συνέπειες απορρέουν από την χειραγώγηση κάτι τόσο θεμελιώδους για την ταυτότητα μιας χώρας όπως το ιστορικό DNA της. Η συντήρηση μιας «σωστής» εκδοχής της ιστορίας [4] απαιτεί όχι μόνο ολοκληρωτικούς ελέγχους, αλλά επίσης αρνείται από τους Κινέζους την δυνατότητα να ερευνήσουν, να συζητήσουν, να κατανοήσουν και να συμφιλιωθούν με την ηθική σημασία του τι έχει γίνει σε αυτούς, και τι έχουν παρακινηθεί να κάνουν στον εαυτό τους και ο ένας στον άλλο.