Μπορεί η Δύση να αποτρέψει τον αργό στραγγαλισμό της Ουκρανίας; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μπορεί η Δύση να αποτρέψει τον αργό στραγγαλισμό της Ουκρανίας;

Η μακρόσυρτη ρωσική επιθετικότητα δεν μπορεί να μείνει ανεξέλεγκτη
Περίληψη: 

Οι υβριδικές εχθροπραξίες της Ρωσίας επεκτάθηκαν πολύ πέρα από την στρατιωτική παρέμβαση της χώρας στην ανατολική Ουκρανία, με τη Μόσχα να χρησιμοποιεί επίσης στοχοθετημένες δολοφονίες, κυβερνοεπιθέσεις, εμπορικούς αποκλεισμούς και εκστρατείες παραπληροφόρησης για να κρατά την Ουκρανία μόνιμα αποσταθεροποιημένη και να προλάβει την τελική διαφυγή της χώρας από την σφαίρα επιρροής του Κρεμλίνου.

Ο PETER DICKINSON είναι εξωτερικός συνεργάτης στο Atlantic Council και ο εκδότης του περιοδικού Business Ukraine [1].

Τα πρόσφατα γεγονότα στη Μαύρη Θάλασσα έβαλαν ξανά στα διεθνή πρωτοσέλιδα τον πόλεμο του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία [2], αλλά για τους συνηθισμένους Ουκρανούς, ποτέ δεν είχε φύγει. Τα τελευταία τέσσερα και μισό χρόνια, η ουκρανική κοινωνία έχει εξοικειωθεί με ένα μοναδικό είδος μακρόσυρτης ρωσικής επιθετικότητας που έχει μετρηθεί προσεκτικά για να προκαλέσει τη μέγιστη ζημιά, αποφεύγοντας παράλληλα το καταστροφικό κόστος μιας πιο συμβατικής εκστρατείας. Οι υβριδικές εχθροπραξίες της Ρωσίας επεκτάθηκαν πολύ πέρα από την στρατιωτική παρέμβαση της χώρας στην ανατολική Ουκρανία, με τη Μόσχα να χρησιμοποιεί επίσης στοχοθετημένες δολοφονίες, κυβερνοεπιθέσεις, εμπορικούς αποκλεισμούς (embargo) και εκστρατείες παραπληροφόρησης για να κρατά την Ουκρανία μόνιμα αποσταθεροποιημένη και να προλάβει την τελική διαφυγή της χώρας από την σφαίρα επιρροής του Κρεμλίνου. Κατά την διάρκεια όλων αυτών, η μοναδική σταθερά, ήταν η επιθυμία να συγκαλυφθεί η ρωσική εμπλοκή. Αυτή η έμφαση στην αληθοφανή άρνηση μετέτρεψε σε κρίσιμη στιγμή τη ναυτική επίθεση της Ρωσίας στις 25 Νοεμβρίου σε τρία ουκρανικά πλοία. Για πρώτη φορά μετά την έναρξη της σύγκρουσης την άνοιξη του 2014, οι ρωσικές δυνάμεις που λειτουργούσαν υπό την ρωσική σημαία είχαν επιτεθεί ανοιχτά στην Ουκρανία.

12122018-1.jpg

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο, μιλά σε στρατιωτικούς της 40ης Τακτικής Ταξιαρχίας Αεροπορίας των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων σε αεροπορική βάση στο Vasylkiv κοντά στο Κίεβο, τον Δεκέμβριο του 2018. MYKOLA LAZARENKO / UKRAINIAN PRESIDENTIAL PRESS SERVICE VIA REUTERS
-----------------------------------------------------------------------

Η αντίδραση στο Κίεβο αντικατόπτρισε την αντιληπτή ευρύτερη σημασία του συμβάντος. Το άμεσο ζήτημα που διακυβεύθηκε ήταν η πρόσβαση της Ουκρανίας στην ακτογραμμή της Αζοφικής Θάλασσας, η οποία φιλοξενεί μερικά από τα οικονομικά πιο σημαντικά λιμάνια της χώρας. Ουκρανοί αξιωματούχοι είδαν επίσης τη ναυτική επίθεση ως σκόπιμη κλιμάκωση της σύγκρουσης και πιθανό πρόδρομο μιας πλήρους κλίμακας επίθεσης στην ξηρά, επερχόμενη εν μέσω αναφορών για σημαντική συσσώρευση ρωσικών μονάδων στρατού κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων. Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας της χώρας συγκλήθηκε δεόντως και ζήτησε την επιβολή στρατιωτικού νόμου. Μια ηπιότερη εκδοχή αυτής της πρότασης επιβεβαιώθηκε στην συνέχεια με κοινοβουλευτική ψηφοφορία, επιτρέποντας την εφαρμογή στρατιωτικού νόμου σε δέκα παραμεθόριες περιοχές για περίοδο 30 ημερών. Η Ουκρανία έχει απαγορεύσει έκτοτε να εισέρχονται στην χώρα οι περισσότεροι Ρώσοι σε στρατεύσιμη ηλικία για όσο διαρκεί ο στρατιωτικός νόμος.

Αναπόφευκτα, αυτή η ερμηνεία των γεγονότων αμφισβητήθηκε ηχηρά από την Ρωσία. Η Μόσχα έχει χαρακτηρίσει τις συγκρούσεις στη Μαύρη Θάλασσα ως μια απερίσκεπτη πρόκληση που οργάνωσε ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσνένκο, προκειμένου να βελτιώσει τις πιθανότητες επανεκλογής του στις εκλογές την άνοιξη του 2019, στις οποίες αναμένεται ευρέως να χάσει. Σύμφωνα με την αφήγηση του Κρεμλίνου, ο Ποροσένκο ελπίζει να ενισχύσει τα φθίνοντα ποσοστά του με το να τονίζει την ρωσική απειλή ως μια απόσπαση της προσοχής από τις εγχώριες αδυναμίες του.

Η εξήγηση της Μόσχας αγνοεί βολικά τους μήνες των εχθρικών ρωσικών ενεργειών στην ζώνη της Αζοφικής Θάλασσας πριν από το περιστατικό της 25ης Νοεμβρίου. Από την ολοκλήρωση μιας πολυσυζητημένης ρωσικής γέφυρας απέναντι από τα στενά του Κερτς, η οποία συνδέει την κατεχόμενη Κριμαία με την ρωσική ηπειρωτική χώρα, στην αρχή του 2018, οι λιμένες της Ουκρανίας στην Αζοφική Θάλασσα αντιμετωπίζουν αυξανόμενες δυσκολίες. Η ίδια η γέφυρα είναι πολύ χαμηλή για να επιτρέψει περίπου το 30% της ναυτιλίας που προηγουμένως περνούσε τον δίαυλο της Αζοφικής προς τα λιμάνια της Ουκρανίας, ενώ Ρώσοι αξιωματούχοι περιορίζουν τακτικά την εναπομένουσα θαλάσσια κυκλοφορία, είτε κλείνοντας το στενό του Κερτς, είτε παρεμποδίζοντας και καθυστερώντας την εμπορική ναυτιλία στην ίδια την Αζοφική.

Οι προκύπτουσες συνθήκες ημι-αποκλεισμού έχουν επιβάλει σημαντικό κόστος στην ουκρανική οικονομία, ενώ ταυτόχρονα επεκτείνουν την διάβρωση της ουκρανικής κυριαρχίας πέρα από την Κριμαία στα γύρω ύδατα. Αν δεν εμποδιστεί, ο ρωσικός έλεγχος της Αζοφικής Θάλασσας θα έθετε το σκηνικό για το εφιαλτικό σενάριο των αμφίβιων αποβάσεων για να καταλάβουν ένα χερσαίο διάδρομο κατά μήκος της παράκτιας ακτής που συνδέει την Ρωσία με την Κριμαία. Λίγοι στο Κίεβο το θεωρούν σύμπτωση ότι οι ρωσικές στρατιωτικές ασκήσεις έχουν πρόσφατα συμπεριλάβει μια σημαντικά αυξημένη έμφαση στις αμφίβιες επιχειρήσεις.

Πριν από την κλιμάκωση στην Μαύρη Θάλασσα στα τέλη Νοεμβρίου, η Ουκρανία είχε ανταποκριθεί στον αργό στραγγαλισμό των λιμανιών της Θάλασσας της Αζοφικής ενισχύοντας τη ναυτική παρουσία της στην περιοχή και ξεκινώντας την κατασκευή μιας νέας ναυτικής βάσης. Έχοντας αυτό υπόψη, ένας μικρός ουκρανικός στολίσκος πέρασε το στενό του Κερτς τον Σεπτέμβριο και έφθασε με ασφάλεια στη νοτιοανατολική ακτή της χώρας. Αυτός ήταν και ο δηλωμένος στόχος των πλοίων που κατελήφθησαν τον Νοέμβριο, καθιστώντας τους προκλητικούς ισχυρισμούς του Κρεμλίνου δύσκολο να ταιριάξουν με τη χρονολόγηση των αυξανόμενων εντάσεων στην Αζοφική Θάλασσα. Όπως επεσήμαναν πολλοί σχολιαστές, η προσπάθεια της Ουκρανίας να περάσει από το στενό του Kerch στις 25 Νοεμβρίου ήταν μια «πρόκληση» μόνο αν η συνολική παρουσία της χώρας στην περιοχή μπορεί να θεωρηθεί προκλητική.

Η ΑΣΘΕΝΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ