Γιατί οι τζιχαντιστικές επιθέσεις έχουν μειωθεί στην Ευρώπη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γιατί οι τζιχαντιστικές επιθέσεις έχουν μειωθεί στην Ευρώπη

Και γιατί η Ευρώπη δεν πρέπει να επαναπαυθεί ακόμα
Περίληψη: 

Ο κίνδυνος της τρομοκρατίας παραμένει υψηλός: Ομάδες όπως η Αλ Κάιντα εξακολουθούν να είναι ενεργές στην Συρία και αλλού, και ο πληθυσμός δυνητικών τζιχαντιστών στρατολογημένων στην Ευρώπη έχει επεκταθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Η JYTTE KLAUSEN είναι καθηγήτρια Διεθνούς Συνεργασίας στην έδρα Lawrence A. Wien στο Πανεπιστήμιο Brandeis και τοπική συνεργάτις του Κέντρου Ευρωπαϊκών Μελετών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.

Την Τρίτη, 11 Δεκεμβρίου, λίγο πριν τις 8 μ.μ., ένας μοναχικός επιτιθέμενος, ο Cherif Chekatt, οπλισμένος με όπλο και μαχαίρι, σκότωσε πέντε άτομα και τραυμάτισε δεκάδες άλλους που επισκέπτονταν την διάσημη χριστουγεννιάτικη αγορά μπροστά από τον καθεδρικό ναό του Στρασβούργου. Ο Chekatt τραυματίστηκε σε ανταλλαγή πυρών με αντιτρομοκρατικές δυνάμεις, αλλά αρχικά δραπέτευσε. Δύο ημέρες αργότερα, μια περιπολία τον εντόπισε σε έναν δρόμο κοντά στην περιοχή που μεγάλωσε, λίγα μίλια μακριά από τον καθεδρικό ναό, τον πυροβόλησε και τον σκότωσε. Το Ισλαμικό Κράτος (ISIS) δημοσίευσε γρήγορα ένα δελτίο τύπου επαινώντας τον Chekatt ως «στρατιώτη», αλλά ποιον ρόλο είχε το ISIS, εάν είχε κάποιον ρόλο, στην επίθεση είναι αβέβαιο.

Ο Chekatt ήταν «βαποράκι» ναρκωτικών και μικρο-εγκληματίας και βρισκόταν στην λίστα παρακολουθούμενων εξτρεμιστών της Γαλλίας [1] από το 2008, όταν είχε βάλει μια αφίσα του πρώην ηγέτη της Αλ Κάιντα, Οσάμα Μπιν Λάντεν, στο κελί όπου ήταν φυλακισμένος. Οι γαλλικές Αρχές πιθανόν να επικριθούν για το ότι απέτυχαν να αποτρέψουν την επίθεση. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι το 2018, τέτοιες επιθέσεις έχουν γίνει σχετικά σπάνιες.

20122018-1.jpg

Γάλλοι χωροφύλακες στο Στρασβούργο μετά την επίθεση της περασμένης εβδομάδας, τον Δεκέμβριο του 2018. VINCENT KESSLER / REUTERS
--------------------------------------------------------------------------

Η Ευρώπη βρίσκεται πλέον στο τέλος ενός κύματος τζιχαντιστικής βίας [2] το οποίο ξεκίνησε στις 13 Νοεμβρίου 2015, με μια σειρά επιθέσεων του ISIS στο Παρίσι. Το 2015 σκοτώθηκαν 150 άνθρωποι σε τζιχαντιστικές τρομοκρατικές επιθέσεις, ακολουθούμενοι από 135 το 2016 και 62 το 2017. Αν δεν συμβεί κάτι απροσδόκητο τις επόμενες εβδομάδες, το 2018 θα τελειώσει με μόνο περίπου 20 θανάτους από τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη -μια σημαντική πτώση από τα προηγούμενα τρία χρόνια.

Τι εξηγεί αυτή την ξαφνική μείωση; Η παρακμή του ISIS έχει σίγουρα βοηθήσει. Αλλά, κυρίως, η απάντηση είναι ότι οι ευρωπαϊκές Αρχές ενίσχυσαν την πάλη τους εναντίον της τρομοκρατίας, ψηφίζοντας επιθετικούς νέους νόμους και ματαιώνοντας συνωμοσίες που πριν από μερικά χρόνια θα μπορούσαν να έχουν ολοκληρωθεί. Αυτή είναι μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη. Ωστόσο, ο κίνδυνος της τρομοκρατίας παραμένει υψηλός: Ομάδες όπως η Αλ Κάιντα εξακολουθούν να είναι ενεργές στην Συρία και αλλού, και ο πληθυσμός δυνητικών τζιχαντιστών στρατολογημένων στην Ευρώπη έχει επεκταθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει να γιορτάσουν την πρόσφατη μείωση της βίας, αλλά δεν πρέπει να την κάνουν μια δικαιολογία για εφησυχασμό.

ΚΑΤΑΣΤΕΛΛΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΤΡΟΜΟ

Μετά από χρόνια υψηλού προφίλ, εμπνεόμενων από το ISIS τρομοκρατικών επιθέσεων στην Ευρώπη, το 2018 ήταν σχετικά ήρεμο. Περίπου δώδεκα τζιχαντιστικές επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν φέτος, οι περισσότερες από αυτές στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Γαλλία. Πολλά από αυτά τα περιστατικά ήταν ερασιτεχνικά, με τους δράστες να δηλώνουν την υπακοή τους στο ISIS, αλλά φαινόταν να είναι απλώς εμπνευσμένοι από την οργάνωση παρά να έχουν πραγματική σχέση με αυτήν. Η εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα ήταν μια συνωμοσία η οποία ματαιώθηκε [4] από τις ολλανδικές Αρχές τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με την οποία επτά υποστηρικτές του ISIS θα πραγματοποιούσαν μια σειρά συντονισμένων βομβιστικών επιθέσεων και πυροβολισμών στην Ολλανδία. Ο αρχηγός της ομάδας, ένας άνδρας ιρακινής καταγωγής, είχε προηγουμένως καταδικαστεί διότι επιχείρησε να συμμετάσχει στο ISIS, και τρεις από τους συν-συνωμότες του είχαν επιστρέψει [5] από την Συρία. Εκτός από αυτό, ωστόσο, υπάρχουν λίγες αποδείξεις ότι το ISIS ελέγχει πυρήνες εν υπνώσει στην Ευρώπη.

Η μείωση της βίας οφείλεται εν μέρει στην κατάρρευση του ISIS στη Μέση Ανατολή, κάτι που έκανε δυσκολότερο για την οργάνωση να στρατολογεί τρομοκράτες και να οργανώνει επιθέσεις στην Ευρώπη. Είναι, όμως, επίσης προϊόν βελτίωσης της ευρωπαϊκής αντιτρομοκρατίας. Σύμφωνα με την Europol [6], το 2016, μόνο τρεις επιθέσεις ματαιώθηκαν ενώ 13 εκτελέστηκαν μέχρι την ολοκλήρωσή τους˙ το 2017, ματαιώθηκαν 11 ενώ μόνο δέκα ολοκληρώθηκαν. (Δεδομένου ότι οι εκθέσεις δεν είναι τυποποιημένες σε ολόκληρη την ήπειρο, αυτοί οι αριθμοί είναι ενδεικτικοί –η Γαλλία ισχυρίζεται [7] ότι ματαίωσε 20 συνωμοσίες μόνον εντός του 2017). Δεν έχουν κυκλοφορήσει επίσημα στοιχεία για το 2018, αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι αποτράπηκαν περισσότερες επιθέσεις από όσες ολοκληρώθηκαν. Τον Σεπτέμβριο, οι βρετανικές Αρχές αποκάλυψαν [8] ότι είχαν σταματήσει, κατά μέσο όρο, μια συνωμοσία κάθε μήνα στους τελευταίους 12 μήνες.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η ΕΕ έχει ασκήσει πίεση στα κράτη-μέλη για να συντονιστούν καλύτερα και να μοιράζονται πληροφορίες, ενώ η Europol ενίσχυσε την επιχειρησιακή υποστήριξή της [9] στις εθνικές αστυνομικές δυνάμεις. Μια οδηγία της ΕΕ το 2016 [10] υποχρέωνε τα κράτη-μέλη να συμμετέχουν σε μια τράπεζα δεδομένων, το Σύστημα Καταγραφής Ονομάτων Επιβατών (Passenger Name Record, PNR), καταλογοποιώντας πληροφορίες για τους ταξιδιώτες. Προηγουμένως, τα κράτη-μέλη είχαν αρνηθεί να μοιραστούν το όνομα, την διεύθυνση, τα τραπεζικά δεδομένα, τα δρομολόγια και τα στοιχεία επικοινωνίας έκτακτης ανάγκης του κάθε ταξιδιώτη, παραθέτοντας [ως λόγους της αρνήσεώς τους] την ιδιωτικότητα και τους φόβους περί κατάχρησης [των πληροφοριών]. Η Γαλλία που είναι, ιστορικά, ένα σημαντικό προπύργιο αντίστασης όσον αφορά την ανταλλαγή δεδομένων, προσυπέγραψε το 2017, και παρόλο που το PNR δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί πλήρως, έχει βελτιώσει σημαντικά την ανταλλαγή δεδομένων σε ολόκληρη την ήπειρο.