Η Ευρώπη δοκιμάζει τα όρια για το Ιράν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Ευρώπη δοκιμάζει τα όρια για το Ιράν

Ένα νέο εμπορικό όχημα θα μπορούσε να διατηρήσει την καρδιά της πυρηνικής συμφωνίας

Η πρωτοβουλία της Ευρώπης έρχεται σε μια κεντρική στιγμή στην εσωτερική συζήτηση του Ιράν σχετικά με το JCPOA. Η κυβέρνηση του προέδρου Χασάν Ρουχανί, η οποία αναμφίβολα έχει υπερπροβάλλει τα οικονομικά οφέλη του JCPOA για το Ιράν, έχει δει πολλές από τις πιο υψηλού προφίλ διαπραγματεύσεις του με εταιρείες όπως η Total και η Boeing να καταρρέουν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε υποσχεθεί ότι το INSTEX θα τεθεί σε λειτουργία πριν από την επανεξέταση των κυρώσεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες στις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν τον Νοέμβριο του 2018, αλλά καθυστέρησε. Οι υποστηρικτές της συμφωνίας στην Τεχεράνη, ήδη με την πλάτη στον τοίχο καθώς τα οφέλη από την συμμόρφωση με την συμφωνία έχουν μειωθεί, έχουν αντιμετωπίσει αυτές τις αποτυχίες με απογοήτευση, ως ενδείξεις μιας ευρωπαϊκής έλλειψης ενθουσιασμού για την αντιμετώπιση της οικονομικής πολιορκίας από την Ουάσινγκτον.

Επιπλέον, η ίδια η Ευρώπη έχει επιβάλει πρόσφατα κυρώσεις στο Υπουργείο Πληροφοριών του Ιράν σχετικά με τις εικαζόμενες καταγγελίες για την δολοφονία αντιπάλων της [ιρανικής] κυβέρνησης σε ευρωπαϊκό έδαφος. (Η Τεχεράνη, όχι εντελώς πειστικά, αρνείται την εμπλοκή της). Αυτές οι κυρώσεις, σε συνδυασμό με σκληρή ρητορική σχετικά με την δραστηριότητα των ιρανικών βαλλιστικών πυραύλων, συμβάλλουν στην εντύπωση της Τεχεράνης ότι τα ιρανικά παραπατήματα απαντώνται με δυσανάλογη τιμωρία. «Οι Ευρωπαίοι διστάζουν να δηλώσουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες παραβιάζουν το JCPOA», είπε ένας ανώτερος αξιωματούχος του Ιράν, «αλλά είναι αποφασισμένοι να εξετάσουν τις παραμικρές παραβιάσεις της πυρηνικής συμφωνίας από την πλευρά μας ως αιτία να συμπαραταχθούν με τις Ηνωμένες Πολιτείες εναντίον του Ιράν. Δεν είναι αυτός ο ορισμός των “δύο μέτρων και δύο σταθμών”;».

Ως εκ τούτου, το INSTEX φτάνει αναμφισβήτητα να είναι σαν ένας διπλωματικός αυτοπυροβολισμός στο πόδι, καθώς είναι ένας αυστηρά οικονομικός μηχανισμός: Το όχημα επιτρέπει στην διοίκηση του Ρουχανί να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο εγχώριο χορό που προτρέπει το Ιράν να υποβαθμίσει τις δεσμεύσεις του στο JCPOA ή να εγκαταλείψει συνολικά την συμφωνία.

ΠΡΑΞΗ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗΣ

Για να επιτύχει το INSTEX, ο ιδιωτικός τομέας της Ευρώπης πρέπει να πεισθεί. Οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ είναι σκεπτικοί ότι αυτό θα συμβεί: Ο Brian Hook, ειδικός εκπρόσωπος των ΗΠΑ για το Ιράν, είπε [5] ότι το σχέδιο ήταν σαν ένα «αντίστροφο Field of Dreams [στμ: αμερικανική δραματική αθλητική ταινία]: Εάν το φτιάξετε, δεν θα έρθουν. Απλά δεν βλέπουμε κανένα στοιχείο ότι σημαντικές εταιρείες θέλουν να κάνουν χρήση ενός οχήματος».

Αλλά το ενδιαφέρον του ιδιωτικού τομέα δεν είναι ο μόνος παράγοντας που θα καθορίσει την επιτυχία του οχήματος. Η Ευρώπη έχει επίσης κάνει ξεκάθαρες ορισμένες προσδοκίες για το Ιράν. Οι τρεις χώρες πίσω από την πρωτοβουλία INSTEX εκμεταλλεύθηκαν την ευκαιρία της ανακοίνωσης του οχήματος για να προτρέψουν έντονα την συμμόρφωση της Τεχεράνης σε από μακρού χρόνου απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις στα [νομοθετικά] πλαίσια του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Η κυβέρνηση Rouhani αντιμετώπισε σημαντική εσωτερική αντίθεση σε αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Αλλά χωρίς αυτές, το Ιράν κινδυνεύει να καταστεί οικονομικός παρίας. Και χωρίς άλλα ιδιαιτέρως απαραίτητα περαιτέρω μέτρα για την αντιμετώπιση άλλων οικονομικών προβλημάτων, από έναν προβληματικό τραπεζικό τομέα μέχρι τις κατάπτυστες νομισματικές πολιτικές, ακόμη και ένα επιτυχημένο INSTEX θα είναι στην καλύτερη περίπτωση μια ασπιρίνη για ένα σύστημα που απαιτεί μεγάλη χειρουργική επέμβαση.

Τέλος, η απάντηση της Ουάσιγκτον στο INSTEX μπορεί επίσης να βοηθήσει στον προσδιορισμό της τελικής αποτελεσματικότητάς του. Το όχημα είναι αρκετά μετριοπαθές, και είναι καλά μονωμένο, αλλά η διοίκηση Trump μπορεί και πάλι να προσπαθήσει να αποφύγει την λειτουργία του. Ο μηχανισμός προορίζεται να είναι διαφανής, έτσι ώστε οι συμμετέχουσες εταιρείες και οι κυβερνήσεις να μπορούν να μοιράζονται γνώσεις και εμπειρίες. Αλλά αυτό είναι ένα δίκοπο μαχαίρι, είπε ένας ανώτερος υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γιατί αν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφάσιζαν να σαμποτάρουν το INSTEX, θα ήξεραν ακριβώς ποιον να τιμωρήσουν. Η Ουάσιγκτον μπορεί να κινηθεί ενάντια στο όχημα εάν υποπτευθεί ότι το INSTEX προστατεύει μη απαλλασσόμενα αγαθά ή ότι συμμετέχουν χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τέτοιες εξελίξεις και θα υποβαθμίσουν το οικονομικό στοιχείο της πολιτικής των ΗΠΑ για το Ιράν και θα απειλήσουν ευρύτερα την αμερικανική οικονομική υπεροχή.

Εκφράζοντάς το διαφορετικά, το INSTEX κινδυνεύει να προκαλέσει την απογοήτευση του Ιράν εάν αποτύχει, και την αμερικανική οργή αν πετύχει. Ωστόσο, η προσπάθεια δημιουργίας του και η ευρύτερη συναίνεση για την υποστήριξη του JCPOA είναι σημαντικές. Καθώς οι εντάσεις [6] μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσινγκτον συνεχίζουν να αυξάνονται, η παρέμβαση της Ευρώπης μπορεί να βοηθήσει στην αναβολή της ανανέωσης μιας πυρηνικής κρίσης που θα κλιμακώσει δραματικά τα στοιχήματα.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2019-02-04/europe-tests-bou...