Θα εγκαταλείψουν τον Maduro οι υποστηρικτές του; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Θα εγκαταλείψουν τον Maduro οι υποστηρικτές του;

Πώς οι αξιωματούχοι «Τσαβιστές» βλέπουν την κρίση στην Βενεζουέλα
Περίληψη: 

Ο μεγάλος Αργεντινός συγγραφέας Jorge Luis Borges είπε κάποτε ότι οι Περονιστές, μέλη ενός άλλου λαϊκιστικού κινήματος της Λατινικής Αμερικής με αυταρχικές αποχρώσεις, δεν ήταν «ούτε καλοί ούτε κακοί, αλλά ήταν αδιόρθωτοι». Οι Chavistas βλέπουν τον Maduro με τον ίδιο τρόπο.

Ο IVAN BRISCOE είναι διευθυντής Προγράμματος για την Λατινική Αμερική και την Καραϊβική στο International Crisis Group.

Καθώς ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο σφίγγει την ήδη έντονη λαβή του στην εξουσία, οι υποστηρικτές του ισχυρίζονται ότι από τουλάχιστον μια άποψη, ήταν σωστοί εξ αρχής. Η πρώτη αρχή του Τσαβισμού, του κινήματος που δημιούργησε ο προκάτοχος του Maduro, ο Hugo Chávez, είναι ότι οι Τσαβιστές είναι κλειδωμένοι σε μια μόνιμη μάχη με τις ιμπεριαλιστικές Ηνωμένες Πολιτείες [1] και τους λακέδες τους στην ολιγαρχία της Βενεζουέλας. Επί 20 χρόνια το κράτος φύτεψε αυτό το μήνυμα στο κεφάλι του κοινού, μερικές φορές χρησιμοποιώντας το για να δικαιολογήσει μυστικές επιδρομές της αστυνομίας, άδεια ράφια καταστημάτων και άνοδο τιμών.

25022019-4.jpg

Ο Maduro σε μια συγκέντρωση στο Caracas, τον Φεβρουάριο του 2019. CARLOS BARRIA / REUTERS
--------------------------------------------------------------------------

Ο αμερικανικός μπαμπούλας προφανώς έγινε πραγματικός στις 23 Ιανουαρίου: Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Juan Guaidó ανακήρυξε τον εαυτό του ως προσωρινό πρόεδρο [2], ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς και πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής [3] έσπευσαν να υποστηρίξουν τον ισχυρισμό του. «Το θεμελιώδες ζήτημα στην επανάστασή μας είναι η ανεξαρτησία», μου είπε ένας πιστός στον Maduro. «Κανείς δεν αποδέχεται την συνθηκολόγηση της κυβέρνησης ή τελεσίγραφα από τις Ηνωμένες Πολιτείες».

Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ταξίδεψα με συναδέλφους από το International Crisis Group στο Καράκας, όπου μιλήσαμε με νυν και πρώην υψηλόβαθμους αξιωματούχους του εκτελεστικού κλάδου, την φιλο-Μαδούρο Εθνική Συντακτική Συνέλευση, το κυβερνών Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας, και επαρχιακές κυβερνήσεις. Οι συνομιλητές μας επέμειναν ότι ο ισχυρισμός του Guaidó για την θέση του προσωρινού προέδρου, η αναγνώρισή του από άλλες κυβερνήσεις, και η εφαρμογή τρομακτικών νέων κυρώσεων κατά της κυβέρνησης Maduro δεν έσπασαν τον κυβερνών συνασπισμό˙ αντιθέτως, ισχυρίζονται ότι τα μέτρα αυτά έχουν ενοποιήσει διαφορετικά και κατά καιρούς ανταγωνιστικά τμήματα του κινήματος Chavista σε ένα ενιαίο μπλοκ αντίστασης. «Πριν από τις 23, εσωτερικά είμαστε στις φλόγες», είπε ένας πρώην υπουργός. «Έκτοτε, έχουμε ενωθεί».

Αυτές οι δηλώσεις θα μπορούσαν να είναι bravuconadas (κομπασμοί) χαρακτηριστικοί ενός κινήματος που χτίστηκε από τον πιο πομπώδη ηγέτη του 21ου αιώνα στην Λατινική Αμερική. Αλλά προέρχονται από ανώτερους αξιωματούχους που δεν κρύβουν την κριτική τους για την κυβέρνησή τους. Κατά την διάρκεια των μακρών συζητήσεών μας, αυτοί οι αξιωματούχοι εκφράζονταν βιτριολικά προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Γκουαϊδό, αλλά επίσης εκτιμούσαν οδυνηρά (και περιστασιακά ανέντιμα) τα λάθη των δύο δεκαετιών τους στην εξουσία, και πάλευαν με το ερώτημα εάν και πώς να συμβιβαστούν με την αντιπολίτευση. Κάποιοι μέχρι που πρότειναν ότι η ηγεσία των Τσαβιστών θα μπορούσε και ίσως θα έπρεπε να αλλάξει, αν και κανείς δεν ήταν σίγουρος για το πώς ακριβώς [να γίνει αυτό]. Υπάρχουν ανοίγματα για διαπραγματεύσεις, αν και είναι εύθραυστα και θα μπορούσαν εύκολα να εξαφανιστούν απέναντι στην τρέχουσα σκληρή στάση της Ουάσιγκτον προς τον Maduro και τον σοσιαλισμό στην Αμερική.

ΟΥΤΕ ΚΑΛΟ ΟΥΤΕ ΚΑΚΟ

Παρά την αγανάκτησή τους εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών, κανένας από τους ανώτερους «Τσαβίστας» με τους οποίους μιλήσαμε δεν υποβάθμισε την σοβαρότητα της οικονομικής κρίσης της Βενεζουέλας [4]. Ο Maduro επέρριψε την ευθύνη για τα προβλήματα της χώρας στις οικονομικές κυρώσεις των ΗΠΑ, που επιβλήθηκαν τον Αύγουστο του 2017, όταν οι ελλείψεις, ο υπερπληθωρισμός και η μαζική μετανάστευση ήταν ήδη σε άνοδο. Αυτοί οι αξιωματούχοι διαφώνησαν. Ο Maduro, υποστήριξε ένας από αυτούς, «δεν καταλαβαίνει τα οικονομικά»˙ ένας άλλος παραπονέθηκε ότι ο πρόεδρος «χρειάζεται μια αιωνιότητα για να πάρει μια απόφαση». Οι παρατηρήσεις τους ήταν ουσιαστικές. Ο μεγάλος Αργεντινός συγγραφέας Jorge Luis Borges είπε κάποτε ότι οι Περονιστές, μέλη ενός άλλου λαϊκιστικού κινήματος της Λατινικής Αμερικής με αυταρχικές αποχρώσεις, δεν ήταν «ούτε καλοί ούτε κακοί, αλλά ήταν αδιόρθωτοι». Οι Chavistas βλέπουν τον Maduro με τον ίδιο τρόπο.

Ωστόσο, αυτή η ανοχή απέναντι στον Maduro είναι δύσκολο να ταιριάξει με την αγωνία ενός άδειου στομαχιού, οικεία σε όλους εκτός από τους πιο ισχυρούς ή διεφθαρμένους αξιωματούχους. Ένας εύλογα έμπειρος ανώτερος υπάλληλος του κράτους κερδίζει περίπου 20.000 μπολιβάρ τον μήνα, που ισοδυναμεί με 6,05 δολάρια. Κάλεσα έναν υπάλληλο να φάμε σε ένα κατάστημα με σάντουιτς. Το γεύμα του -λιωμένο τυρί, μερικές φέτες ζαμπόν γαλοπούλας, μια μικρή μπαγκέτα και ένα ανθρακούχο ποτό- κόστισε περίπου 16.000 μπολιβάρ. Ήταν ευτυχής που δεν πλήρωσε: Το ελαφρύ γεύμα θα είχε καταναλώσει σχεδόν το σύνολο του μηνιαίου μισθού του. Το κράτος παρέχει τώρα στους πολίτες μηνιαία κιβώτια επιδοτούμενων μερίδων τροφίμων με υψηλούς υδατάνθρακες -ζυμαρικά, ρύζι και αλεύρι- μαζί με μερικά κονσέρβες τόνου. Σύμφωνα με μια πρόσφατη ανεξάρτητη κοινωνική έρευνα [5], τα κουτιά αυτά παρέχονται τώρα σε περισσότερα από επτά εκατομμύρια νοικοκυριά ή περίπου το 90% του πληθυσμού˙ μια υψηλού επιπέδου κυβερνητική πηγή εκτιμά το κόστος σε περισσότερα από 400 εκατομμύρια δολάρια το μήνα.