Το Ισραήλ και η Χαμάς χρειάζονται ο ένας τον άλλο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το Ισραήλ και η Χαμάς χρειάζονται ο ένας τον άλλο

Και ένας νέος γύρος σύγκρουσης δεν θα το αλλάξει αυτό
Περίληψη: 

Το Ισραήλ και η Χαμάς ζητούν την καταστροφή ο ένας του άλλου και έχουν βρεθεί σε τρεις μεγάλες στρατιωτικές συγκρούσεις μεταξύ τους. Ωστόσο, αυτοί οι δύο ορκισμένοι εχθροί έχουν από καιρό συνεργαστεί λόγω πρακτικής αναγκαιότητας. Σε ορισμένα ζητήματα οι στόχοι τους μέχρι που ευθυγραμμίζονται.

Ο AARON DAVID MILLER είναι διακεκριμένος συνεργάτης στο Κέντρο Woodrow Wilson και πρώην αναλυτής του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο End of Greatness: Why America Can’t Have (and Doesn’t Want) Another Great President.

Ο πόλεμος, όπως και η πολιτική, δημιουργεί παράξενες φιλίες. Το Ισραήλ [1] προετοιμάζεται επί του παρόντος για μια δυνητικά δραματική αντιπαράθεση με την Χαμάς. Την περασμένη εβδομάδα, η οργάνωση εκτόξευσε πυραύλους κατά του Ισραήλ, και έκανε έκκληση για μια πορεία ενός εκατομμυρίου ανθρώπων [2] αυτό το Σαββατοκύριακο κατά μήκος των συνόρων Ισραήλ-Γάζας για να σηματοδοτήσουν την επέτειο της περσινής Πορείας Επιστροφής. Οι διαμαρτυρίες μπορεί είτε να αποτύχουν είτε να πυροδοτήσουν έναν εντατικό κύκλο σύγκρουσης. Ό, τι και να συμβεί, δεν θα υπονομεύσει την περίεργη σχέση αλληλεξάρτησης που αναδύθηκε μεταξύ της Χαμάς και της ισραηλινής κυβέρνησης, ιδιαίτερα υπό τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Benjamin Netanyahu. Αυτοί οι δύο βασικοί δρώντες της Μέσης Ανατολής περιφρονούν αλλά κι εξαρτώνται ο ένας από τον άλλον.

30032019-1.jpg

Ένας Ισραηλινός στρατιώτης περπατά προς μια σειρά τανκς κοντά στην Γάζα, τον Μάρτιο του 2019. AMIR COHEN / REUTERS
-----------------------------------------------------------------------------

Το Ισραήλ και η Χαμάς είναι απίθανοι εταίροι. Ζητούν την καταστροφή ο ένας του άλλου και έχουν βρεθεί σε τρεις μεγάλες στρατιωτικές συγκρούσεις μεταξύ τους [3], πιο πρόσφατα το 2014. Ωστόσο, αυτοί οι δύο ορκισμένοι εχθροί έχουν από καιρό συνεργαστεί λόγω πρακτικής αναγκαιότητας. Σε ορισμένα ζητήματα -συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης της σύγκρουσής τους μέσω της Αιγύπτου και της πρόληψης της επανένωσης της Γάζας και της Δυτικής Όχθης από την Παλαιστινιακή Αρχή- οι στόχοι τους μέχρι που ευθυγραμμίζονται. Παρόλο που κανείς τους δεν θέλει να το παραδεχτεί, το Ισραήλ και η Χαμάς χρειάζονται ο ένας τον άλλον.

ΤΟ ΠΑΡΑΞΕΝΟ ΖΕΥΓΑΡΙ

Για όσο διάστημα υπάρχει η Χαμάς, έχει διατηρήσει μια παράξενη λειτουργική σχέση με το Ισραήλ. Την δεκαετία του '70, πριν ακόμη την ίδρυση της Χαμάς, το Ισραήλ πίστευε ότι οι Παλαιστινιακές Ισλαμιστικές Ομάδες θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως χρήσιμο αντίβαρο στην Φατάχ, το πιο κοσμικό, επαναστατικό και (εκείνο τον καιρό) βίαιο πολιτικό κόμμα που κυριαρχούσε στον Οργανισμό για την Απελευθέρωσης της Παλαιστίνης (Palestine Liberation Organization, PLO). Για να υπονομεύσει την Φατάχ, το Ισραήλ επέτρεψε σε αυτές τις ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των προδρόμων της Χαμάς, κάμποση ελευθερία για να οργανωθούν στην Γάζα. Το 1979, το Ισραήλ αναγνώρισε επίσημα μια ισλαμική φιλανθρωπία που δημιούργησε ο Αχμάντ Γιασίν, ένας από τους συνιδρυτές της Χαμάς. Μέσα σε πέντε χρόνια, ο Yassin θα συλληφθεί για λαθρεμπόριο όπλων και οι Ισραηλινοί θα τον σκοτώσουν [4] τον Μάρτιο του 2004 σε μια προσπάθεια να σταματήσουν τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς.

Στην δεκαετία του '70, οι ισλαμιστές της Γάζας χρειάζονταν την συναίνεση του Ισραήλ προκειμένου να αναπτυχθούν. Αλλά από το 1987, όταν ιδρύθηκε η Χαμάς ως ανεξάρτητος οργανισμός, η ιδεολογική νομιμοποίηση της ομάδας βασίστηκε στην αξίωσή της να διεξάγει έναν υπαρξιακό αγώνα με το εβραϊκό κράτος. Το παράδοξο αυτό συνεχίστηκε μέχρι σήμερα, με την πρόσθετη ειρωνεία ότι η Χαμάς, η οποία έχει κυβερνήσει την Λωρίδα της Γάζας από το 2007, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό για την επιβίωσή της από το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Οι Ισραηλινοί και οι Αιγύπτιοι αποφασίζουν αν θα επιτρέψουν τις παραδόσεις χρημάτων του Κατάρ στους κατοίκους της Γάζας, πόση ηλεκτρική ενέργεια θα παράσχουν στο τοπικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, και πόσο μακριά μπορούν να ταξιδέψουν οι ψαράδες από την ακτή˙ με λίγα λόγια, καθορίζουν τι επιτρέπεται -και ποιος επιτρέπεται να ταξιδεύει προς και από- την περιοχή.

Η Χαμάς χρησιμοποιεί το οπλοστάσιό της από ρουκέτες για να διατηρήσει την εγχώρια εικόνα του ένοπλου αγώνα ενάντια στο Ισραήλ και ως μόχλευση για να αναγκάσει το Ισραήλ να κάνει περιοδικές οικονομικές παραχωρήσεις. Χρησιμοποιώντας την ελεγχόμενη κλιμάκωση, η ομάδα επιδιώκει να υπενθυμίσει στο Ισραήλ ότι η Γάζα θα παραμείνει απειλή, εκτός εάν το Ισραήλ ανταποκριθεί σε μερικά από τα αιτήματά της, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης υποδομών, των απελευθερώσεων κρατουμένων, και μιας ουσιαστικής χαλάρωσης των ισραηλινών περιορισμών στην διακίνηση αγαθών και ανθρώπων μέσα και έξω από την Γάζα. Ωστόσο, η Χαμάς περπατά σε τεντωμένο σκοινί: Θέλει να πιέσει το Ισραήλ χωρίς να προκαλέσει μια μαζική αντίδραση από το Ισραήλ. Η οργάνωση, δηλαδή, πρέπει και να αγωνιστεί κατά του Ισραήλ και να συνεργαστεί μαζί του. Και για το Ισραήλ, η πικρή πραγματικότητα είναι ότι παρά την τρομοκρατία και τις προσπάθειες της Χαμάς για να ριζοσπαστικοποιήσει Παλαιστινίους, η οργάνωση είναι η λιγότερο κακή εναλλακτική λύση για την λειτουργικότητα της Γάζας. Το αποτέλεσμα είναι η τρέχουσα δυναμική –μια βολική διευθέτηση που αναμιγνύεται με αντιπαράθεση.

ΚΑΛΟΙ ΦΙΛΟΙ

Κατά καιρούς, το Ισραήλ και η Χαμάς φαίνεται να ενδιαφέρονται για μια πιο μακροπρόθεσμη συμφωνία. Τον Μάιο του 2018, για παράδειγμα, η ισραηλινή υπηρεσία πληροφοριών ενημέρωσε την πολιτική ηγεσία της χώρας ότι η Χαμάς, αντιμέτωπη με την επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών στην Γάζα, ήταν ανοικτή [5] για να συμφωνήσει σε μια ετήσια κατάπαυση του πυρός ως αντάλλαγμα μιας χαλάρωσης του ισραηλινού αποκλεισμού, της απελευθέρωσης κρατουμένων της Χαμάς, και της ανάπτυξης υποδομών. Και νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, προέκυψαν αναφορές [6] ότι το Ισραήλ, μέσω της Αιγύπτου, προσέφερε παραχωρήσεις με αντάλλαγμα την εγγύηση ότι η Χαμάς θα εμπόδιζε να γίνουν βίαιες οι διαδηλώσεις αυτού του Σαββατοκύριακου.