Η Ρωσία και η Κίνα συνάπτουν όντως συμμαχία;

Η Ρωσία και η Κίνα δύσκολα είναι πιο κοντά στην εξωτερική πολιτική από ό, τι στο εμπόριο. Βεβαίως, οι δύο χώρες είναι μαζί στην διακηρυγμένη αντίθεσή τους ως προς την υπεροχή των ΗΠΑ στις παγκόσμιες υποθέσεις. Αμφότερες υποστηρίζουν έναν πολυπολικό κόσμο και ορκίζονται να αντισταθούν στην αντιληπτή απειλή διείσδυσης των ΗΠΑ στις σφαίρες επιρροής τους. Το Πεκίνο και η Μόσχα επίσης συμφωνούν σε σχέση με την απειλή που τίθεται για τα καθεστώτα τους από τις φιλο-δημοκρατικές «έγχρωμες επαναστάσεις», τις οποίες θεωρούν ως εμπνευσμένες, αν όχι οργανωμένες, από τις ΗΠΑ. Ψηφίζουν σχεδόν ομόφωνα στα Ηνωμένα Έθνη.

Ωστόσο, μακριά από το παγκόσμιο προσκήνιο και πιο κοντά στην κοινή ευρασιατική πατρίδα τους, οι δύο χώρες δύσκολα είναι ευθυγραμμισμένες. Αρπάζουν κομμάτια από τις σφαίρες επιρροής η μια της άλλης, διεκδικούν η μια τους πελάτες της άλλης, και θέλουν να κερδίσουν τα οικονομικά και γεωπολιτικά πλεονεκτήματα η μια της άλλης.

Η Κίνα απέτυχε να στηρίξει την Ρωσία σε θέματα μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας για τη Μόσχα. Το Πεκίνο αρνήθηκε να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας μετά τον ρωσο-γεωργιανό πόλεμο το 2008. Απείχε από το ψήφισμα του ΟΗΕ, το οποίο καταδικάζει την κατάληψη της Κριμαίας από την Ρωσία το 2014. Σε μια άλλη συμβολική επίδειξη που δεν θα μπορούσε να χαροποιήσει τη Μόσχα, ο πρόεδρος Xi Jinping επέλεξε να εγκαινιάσει την Πρωτοβουλία Belt and Road (BRI) το 2013 στην Αστάνα, πρωτεύουσα του Καζακστάν. Με το να επιλέξει να δείξει την κινεζική ισχύ στη μεγαλύτερη από τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας -εκείνη που μοιράζεται παγκοσμίως το δεύτερο μεγαλύτερο μήκος συνόρων με τη Ρωσία, στα 4.250 μίλια, και φιλοξενεί το μεγαλύτερο ποσοστό εθνοτικών Ρώσων στην Κεντρική Ασία- ο Xi κατάφωρα εισέβαλε στην σφαίρα επιρροής της Ρωσίας. (Έναν χρόνο αργότερα, ο Πούτιν θυμήθηκε [14] την ευθραυστότητα του κράτους του Καζακστάν κατά την διάρκεια μιας συνεδρίας ερωτήσεων και απαντήσεων στο Εθνικό Φόρουμ Νεολαίας της Ρωσίας). Ο Σι και ο Πούτιν συμφώνησαν αργότερα για «συντονισμένη συνεργασία» [15] μεταξύ της υπό ρωσική ηγεσία Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης [16] και της Πρωτοβουλίας Belt and Road. Ωστόσο, παρόλο που έχουν ολοκληρωθεί ορισμένα από τα κινεζικής και καζακικής ηγεσίας έργα υποδομής, πολλά έργα υπό την ηγεσία της Ρωσίας έχουν σταματήσει [17] λόγω προβλημάτων χρηματοδότησης και διαπραγμάτευσης.

Από την πλευρά της, η Ρωσία φλερτάρει περιοδικά με τον εχθρό της Κίνας, την Ιαπωνία, κραδαίνοντας την επιστροφή των τεσσάρων Κουρίλων νήσων, τα οποία η Σοβιετική Ένωση κατέλαβε από την Ιαπωνία στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τα οποία παραμένουν το κύριο εμπόδιο για μια ειρηνευτική συνθήκη μεταξύ της Μόσχας και του Τόκιο. Στον τελευταίο γύρο αυτού του παιχνιδιού, κατά την διάρκεια της επίσκεψης του πρωθυπουργού Shinzo Abe τον περασμένο Ιανουάριο στη Μόσχα, ο Πούτιν, για άλλη μια φορά, προσέφερε την πιθανότητα ομαλοποίησης στις σχέσεις δίνοντας στην Ιαπωνία πίσω τουλάχιστον δύο από τα νησιά [18], μια κίνηση που πιθανώς το Πεκίνο απεχθάνεται, αν και δεν οδήγησε σε σημαντική πρόοδο. Η Ρωσία εξέθεσε επίσης τις εντάσεις με την Κίνα στο πλαίσιο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης -ενός διεθνούς οργανισμού που ίδρυσαν η Μόσχα και το Πεκίνο για να προωθήσει την συνεργασία στον τομέα της οικονομίας και της ασφάλειας μεταξύ των μελών του- όταν κάλεσε έναν άλλο αντίπαλο της Κίνας, την Ινδία. Η Κίνα ανταπέδωσε στα ίσα, προσκαλώντας να ενταχθεί τον μεγαλύτερο αντίπαλο της Ινδίας (και τον μεγαλύτερο πελάτη [19] για τα κινεζικά όπλα), το Πακιστάν.

Ειδικότερα, η κινεζο-ρωσική στρατιωτική συνεργασία εμφανίζεται ως ένδειξη αυξανόμενης εγγύτητας. Πολλή συζήτηση [20] έχει γίνει [1] για το γεγονός ότι η Ρωσία έχει πουλήσει στην Κίνα την τελευταία έκδοση του πιο προηγμένου αντιαεροπορικού συστήματος πυραυλικής άμυνας S-400. Ωστόσο, η Ινδία, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία [21] είναι οι επόμενοι στην σειρά [22] για τον ίδιο εξοπλισμό. Και παρόλο που η Κίνα ήταν η πρώτη που αγόρασε το πιο προηγμένο μαχητικό αεριωθούμενο αεροσκάφος της Ρωσίας, το Su-35, δεν θα είναι η τελευταία. Η Ινδονησία έχει συνάψει σύμβαση [23] για 11 τζετ, η Αίγυπτος έχει αγοράσει δεκάδες [24] περισσότερα, και η Ινδία φέρεται να σκέφτεται να αγοράσει 114 τέτοια αεροσκάφη [25]. Συνολικά, από το 2013 έως το 2017, η Ινδία [26] ήταν ένας πολύ πιο πιθανός προορισμός για ρωσικό υλικό άμυνας από όσο η Κίνα, με το 35% των ρωσικών εξαγωγών όπλων να πηγαίνουν στο Νέο Δελχί, σε σύγκριση με 12% στο Πεκίνο.

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, απευθύνεται στο κοινό κατά την διάρκεια της στρατιωτικής παρέλασης των συμμετεχόντων στην πολεμική άσκηση Vostok-2018 (Ανατολή-2018) στην περιοχή Zabaikalsky της Ρωσίας, τον Σεπτέμβριο του 2018. ALEXEI NIKOLSKY / KREMLIN VIA REUTERS
-----------------------------------------------------------

Η περσινή πρώτη κοινή ρωσο-κινεζική άσκηση ξηράς, η Vostok-2018, έδειξε μια ανισορροπία στην στρατιωτική συνεργασία όχι ανόμοια από εκείνη του διμερούς εμπορίου των δύο χωρών. Η Ρωσία έφερε στο πεδίο [27] μεταξύ 75.000 και 100.000 στρατιώτες και 1.000 αεροσκάφη. Η Κίνα συνέβαλε [28] με μόλις 3.200 στρατιώτες και έξι αεροσκάφη. Ο Mathieu Boulègue του Chatham House υποστήριξε ότι η Κίνα κλήθηκε [29] να συμμετάσχει όχι τόσο για να ενισχύσει μια συμμαχία όσο για να διασκεδάσει τις κινεζικές ανησυχίες σχετικά με την επίδειξη ισχύος τόσο κοντά στα σύνορά της.