Στρατός με έλλειψη στρατιωτών | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Στρατός με έλλειψη στρατιωτών

Το δημογραφικό ζήτημα της Ελλάδος και οι επιπτώσεις στην άμυνα
Περίληψη: 

Η μέση επάνδρωση των μονάδων των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων ανέρχεται στο 43% περίπου. Ένα γενικά αποδεκτό ελάχιστο ποσοστό επάνδρωσης ανέρχεται στο 60% της προβλεπόμενης πολεμικής δύναμης. Επισημαίνεται, πάντως, ότι το Πολεμικό Ναυτικό και η Πολεμική Αεροπορία διαθέτουν υψηλότερο ποσοστό μονίμων στελεχών, γεγονός που περιορίζει σημαντικά τις συνέπειες της δημογραφικής υστέρησης.

Ο ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ είναι Υποστράτηγος (εα), υποψήφιος Διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων, Διευθυντής Μελετών του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ) και συνεργάτης στη Σχολή Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ) και στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ)

Η έντονη δημογραφική καθίζηση της Ελλάδος είναι γνωστή και δυστυχώς, με τα σημερινά δεδομένα, φαίνεται μη αναστρέψιμη. Βέβαια, ανάλογες δημογραφικές εξελίξεις αντιμετωπίζουν, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, το σύνολο των καλουμένων ανεπτυγμένων χωρών. Οι επιπτώσεις του δημογραφικού προβλήματος καλύπτουν πολλαπλούς τομείς των ζωτικών λειτουργιών της χώρας ξεκινώντας από την οικονομία, περνώντας μέσα από την άμυνα και καταλήγοντας στην διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας, με ό,τι αυτά συνεπάγονται για τις επερχόμενες γενεές.

08052019-1.jpg

Δόκιμοι της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων κατά την διάρκεια στρατιωτικής παρέλασης , στην Αθήνα, στις 25 Μαρτίου 2014. REUTERS/Alkis Konstantinidis
---------------------------------------------------------------------

Το παρόν κείμενο εστιάζεται στις συνέπειες της δημογραφικής υστέρησης στην άμυνα της Ελλάδος. Όσοι μάλιστα έχουν υπηρετήσει την τελευταία δεκαετία, με οποιαδήποτε ιδιότητα στις ένοπλες δυνάμεις, ειδικά στον Στρατό Ξηράς, έχουν διαπιστώσει τη χαμηλή επάνδρωση των στρατιωτικών μονάδων. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή για να γίνουν πλήρως κατανοητές οι συνέπειες της δημογραφικής υστέρησης στον αμυντικό μηχανισμό της χώρας.

Όλες οι χώρες διαθέτουν μηχανισμούς που συνεχώς αξιολογούν τις απειλές που αντιμετωπίζουν καθώς και την εκτιμώμενη εξέλιξη τους σε βάθος χρόνου. Ανάλογα με αυτές τις αξιολογήσεις, πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, λαμβάνοντας υπόψη και άλλους παράγοντες (οικονομία, διεθνείς σχέσεις, συμμαχίες, κοινωνικές ισορροπίες κλπ) δρομολογούν τις βέλτιστες λύσεις για την αποτελεσματικότητα των ενόπλων δυνάμεων. Οι αποφάσεις αυτές αφορούν κυρίως την συγκρότηση, τον εξοπλισμό, την ανάπτυξη, την επάνδρωση, την ετοιμότητα, το δόγμα και τις τακτικές χρησιμοποιήσεως των ενόπλων δυνάμεων και οριοθετούν τις κατευθύνσεις στις οποίες θα κινηθεί η συνολική αμυντική προσπάθεια τα επόμενα χρόνια. Φυσικά, υπάρχουν δυνατότητες τροποποιήσεων, λόγω μεταβολής των απειλών και των γενικότερων συνθηκών, αλλά γενικά η εφαρμογή νέων σχεδίων χρειάζεται ένα ικανό χρονικό διάστημα, ειδικά αν αποβλέπουμε να αυξήσουμε τις αμυντικές μας δυνατότητες.

Επισημαίνεται ότι η αντιμετώπιση μιας απειλής -στρατιωτικής υφής που προέρχεται από κρατικό δρώντα- δεν ακολουθεί την λογική του «ενός έναντι ενός», αλλά ένα πλήθος παραγόντων επηρεάζει τα μέσα και αριθμούς που θα επιλέξουμε να χρησιμοποιήσουμε καθώς και την γενικότερη ισορροπία μεταξύ ποιότητας και ποσότητας που θα κληθούμε να παρατάξουμε. Ενίοτε δε, ο επιζητούμενος στόχος δεν είναι η πλήρης καταστροφή του αντιπάλου αλλά η απόκτηση της ικανότητας συντριπτικού πλήγματος που θα καταστήσει απαγορευτικό στον αντίπαλο, το κόστος (ρίσκο) της πρόκλησης σύγκρουσης. Η προσέγγιση αυτή καλείται «αποτροπή» και προϋποθέτει ορθολογιστική αντίληψη αμφοτέρων των πλευρών, ύπαρξη δικών μας συγκεκριμένων στρατιωτικών ικανοτήτων και κυρίως την πειστικότητα ότι διαθέτουμε την βούληση της χρήσης της αποτρεπτικής μας δύναμης αναλαμβάνοντας το ρίσκο και τις συνέπειες μιας πιθανής συνεπακόλουθης αναμέτρησης.

Η χώρα μας κατέληξε, εδώ και αρκετά χρόνια, στην απόφαση τήρησης ενόπλων δυνάμεων, ικανού μεγέθους και συγκρότησης (αριθμός μονάδων, οπλικά συστήματα, ανθρώπινο δυναμικό κλπ), που θα εξασφαλίζουν σε ικανοποιητικό βαθμό -απόλυτη εξασφάλιση δεν υπάρχει- την αποτρεπτική της ικανότητα έναντι της τουρκικής απειλής. Φυσικά, οι μεταβολές στο είδος και την ένταση της απειλής συνεχώς συναξιολογούνται και μεταβάλλουν το μέγεθος και είδος της αποτρεπτικής μας δυνάμεως.

Τα στοιχεία που ακολουθούν και αφορούν την επάνδρωση των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, βασίζονται αποκλειστικά σε δημοσιογραφικές πληροφορίες που έχουν αντληθεί από το διαδίκτυο και αφορούν τη διετία 2015-2016. Μάλιστα, τα αριθμητικά στοιχεία που παρατίθενται έχουν στρογγυλοποιηθεί και αντιπροσωπεύουν τους μέσους όρους των διαφόρων δημοσιευμάτων. Καίτοι μπορεί κατά περίπτωση να υπάρχουν διαφορές μεταξύ δημοσιογραφικών στοιχείων και πραγματικότητας, η συνεχής μείωση του ανθρωπίνου δυναμικού των ενόπλων δυνάμεων είναι προφανής, αμείλικτη και με αυξητικές τάσεις (δηλαδή, ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις) για το μέλλον.

ΟΙ ΑΜΕΙΛΙΚΤΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

Σύμφωνα, λοιπόν, με τις δημοσιογραφικές πληροφορίες, η πλήρης επάνδρωση των μονάδων των ενόπλων δυνάμεων παραθέτει ένα στράτευμα περίπου 280.000 ανδρών και γυναικών, με την ολοκλήρωση της γενικής επιστρατεύσεως. Σε περίοδο ειρήνης, η επάνδρωση, η αποκαλούμενη και «οροφή ειρήνης» των ενόπλων δυνάμεων είναι χαμηλότερη. Η προβλεπόμενη ειρηνική οροφή προσωπικού ανέρχεται σε 134.000, εκ των οποίων 90.000 στο Στρατό Ξηράς, 19.000 στο Πολεμικό Ναυτικό και 25.000 στην Πολεμική Αεροπορία. Οι υπόλοιποι 146.000 θα προέλθουν από την κινητοποίηση της εφεδρείας που θα έχει σαν αποτέλεσμα την συμπλήρωση στο 100% της προβλεπόμενης πολεμικής σύνθεσης των μονάδων (280.000) [1].