Στρατός με έλλειψη στρατιωτών

Προσωπική μου άποψη είναι ότι υπάρχει μια υστέρηση στην εκπαίδευση των κληρωτών για ένα πλήθος λόγων που βαρύνουν την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία αλλά και τον καθένα από εμάς ατομικά. Αντικειμενικές δυσκολίες υπάρχουν πολλές: Μειωμένη διάρκεια θητείας, ελλιπείς πιστώσεις για εκπαίδευση, πλήθος από πάρεργα τα περισσότερα εκ των οποίων εκπηγάζουν από την ανάγκη εκτέλεσης λειτουργικών υποχρεώσεων. Είναι γνωστό σε όλους ότι η χαμηλή επάνδρωση έχει καταστήσει τον Έλληνα στρατιώτη ένα «αγγαρειομάχο» και «σκοπάνθρωπο», σε βάρος όχι μόνο της ρεαλιστικής εκπαίδευσης αλλά κυρίως της αποδοχής του ίδιου του θεσμού της θητείας. Και γνωρίζουμε ότι κανένας θεσμός δεν μπορεί να λειτουργήσει αποδοτικά αν δεν τυγχάνει της λαϊκής αποδοχής. Από την άλλη μεριά, πρέπει να αναγνωρίσουμε το ανέφικτο της αποφυγής παραπλήσιων εργασιών, καθώς δεν υφίσταται ούτε το αναγκαίο προσωπικό που θα επιμερίζεται τα πάρεργα αλλά ούτε και υπάρχουν τα κονδύλια για ανάληψή τους από μη στρατευμένο προσωπικό. Αναμφίβολα, λοιπόν, η δημογραφική μείωση, μαζί και με άλλους λόγους, επηρεάζει αρνητικά την παρεχόμενη εκπαίδευση των κληρωτών, άρα συμβάλει στην δημιουργία μη επαρκώς εκπαιδευμένης εφεδρείας.

ΟΙ «ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ»

Εδώ θα πρέπει να αναφερθούμε και στην ευρέως διαδεδομένη, αλλά μερικώς λανθασμένη, άποψη ότι οι σύγχρονοι πόλεμοι δεν απαιτούν πλέον την ύπαρξη πολυάριθμων στρατευμάτων. Ως εκ τούτου, η διατήρηση ικανών αεροναυτικών δυνάμεων καθιστά περιττή την ύπαρξη δαπανηρών και ανθρωποβόρων μονάδων του Στρατού Ξηράς. Οι απόψεις αυτές βασίζονται σε εμπειρίες συγχρόνων πολέμων, αλλά με τελείως διαφορετικά δεδομένα από αυτά που αντιμετωπίζουμε εδώ και χρόνια στο χώρο του Έβρου και των νησιών του Αιγαίου. Ακόμη όμως και αυτές οι σύγχρονες επιχειρήσεις, όταν πέτυχαν την συντριβή του κύριου όγκου των εχθρικών στρατευμάτων με την χρήση σύγχρονων οπλικών συστημάτων, αναγκάστηκαν να αναπτύξουν στο έδαφος πολυάριθμα στρατεύματα (boots on the ground) με αποτέλεσμα την ραγδαία αύξηση των απωλειών.

Στην ελληνική δε πραγματικότητα, καίτοι η καταστροφή των εχθρικών ενόπλων δυνάμεων, όπως και σε κάθε πόλεμο, παραμένει ο βασικός στόχος μας, είναι επιτακτική η διατήρηση του συνόλου της εδαφικής επικράτειας λόγω της φύσεως των τουρκικών διεκδικήσεων. Η διατήρηση του εδάφους δεν επιτυγχάνεται μόνο με αεροναυτικές δυνάμεις ή πυρά, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις προϋποθέτει και την κατοχή εδάφους από στρατεύματα που έχουν αναπτυχθεί επί τόπου. Επιπλέον, όπως αποδείχτηκε περίτρανα στο πρόσφατο παρελθόν, η παρουσία έστω και περιορισμένου αριθμού στρατιωτών, στο κατάλληλο σημείο και τον κατάλληλο χρόνο, αποδείχθηκε καταλυτικής σημασίας. Επιπρόσθετα, οι λεγόμενες ασύμμετρες ή υβριδικές απειλές, που υπό διάφορες μορφές, σίγουρα θα αποτελέσουν μέρος της επιθετικής ενέργειας του αντιπάλου, θα απαιτήσουν για την αντιμετώπισή τους, την ύπαρξη ικανού αριθμού εκπαιδευμένων στρατιωτικών και μονάδων και τμημάτων ασφαλείας στο εσωτερικό της χώρας.

Κατά καιρούς έχει προταθεί η λύση της πρόληψης ημιεπαγγελματιών υπαξιωματικών-οπλιτών για την επάνδρωση κρισίμων ειδικοτήτων και την κάλυψη των κενών που δημιουργούνται από τη μείωση της απόδοσης των κλάσεων. Προ περίπου τριών δεκαετιών, οι Ένοπλες Δυνάμεις προχώρησαν στην σταδιακή πρόσληψη ικανού αριθμού ημιμονίμων υπαξιωματικών (με διάφορες ονομασίες και θεσμικές ρυθμίσεις). Η αρχική σκέψη προέβλεπε ότι τα παραπάνω στελέχη, μετά την ολοκλήρωση της σύμβασης, διάρκειας 5-7 ετών, θα απομακρύνονταν από το στράτευμα (εντασσόμενα ως πολύτιμα στελέχη της εφεδρείας) και θα αντικαθίσταντο σταδιακά από ανάλογο αριθμό νέων «συμβασιούχων» [6]. Δυστυχώς λόγω κομματικών σκοπιμοτήτων οδηγηθήκαμε στην ανεξέλεγκτη μονιμοποίηση όλων των «συμβασιούχων» που καίτοι απέκτησαν ικανοποιητική εμπειρία, εντούτοις λόγω ηλικίας δεν δύνανται (στο μεγαλύτερο ποσοστό) να ανταποκριθούν πλέον στις απαιτήσεις των Ενόπλων Δυνάμεων. Δηλαδή, αποκτήσαμε ένα πλεονάζοντα αριθμό «γερασμένων» υπαξιωματικών μη ικανών (για αντικειμενικούς λόγους) να ανταπεξέλθουν στα καθαρώς στρατιωτικά τους καθήκοντα. Εν τω μεταξύ, ένεκα και της δημοσιονομικής κρίσεως, η οικονομική επιβάρυνση από την διατήρηση υψηλού αριθμού μονίμων πλέον στελεχών, κατέστη δυσβάστακτη. Συνάμα απαγορευτική κατέστη και η ανανέωση του προσωπικού. Ως εκ τούτου, αναγκαστικά περιορίζουμε τις φιλοδοξίες για διατήρηση υψηλού μεγέθους επαγγελματικού στρατού και εστιάζουμε στην καλύτερη αξιοποίηση των κληρωτών. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να προχωρήσει μια σταδιακή πρόσληψη αριθμού ημιεπαγγελματιών οπλιτών, αλλά με αυστηρά καθορισμένη διάρκεια σύμβασης (έως 7 ετών) με νομοθετική απαγόρευση της μονιμοποίησής τους.

ΟΙ ΛΥΣΕΙΣ

Είναι, όμως, δυνατόν να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που δημιουργεί η δημογραφική μας μείωση στην άμυνα της χώρας; Προφανώς η αναστροφή της δημογραφικής γήρανσης είναι η βέλτιστη λύση όχι μόνο για το συγκεκριμένο αμυντικό μας πρόβλημα αλλά και για μεγάλο εύρος των θεμάτων που αντιμετωπίζει σήμερα η ελληνική κοινωνία και ειδικά αυτών που πρόκειται να γιγαντωθούν στο εγγύς μέλλον. Σήμερα, είναι επιτακτική η δρομολόγηση ορισμένων ενεργειών για την άμεση αντιμετώπιση της λειψανδρίας [7] που ταλανίζει το ελληνικό στράτευμα και μειώνει τη μαχητική του ικανότητα. Τα μέτρα αυτά ενέχουν κόστος (οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό), αλλά η εφαρμογή τους αποτελεί μονόδρομο για να εξασφαλίζουμε την αξιοπιστία της αμυντικής μας αποτροπής. Ορισμένες προτεινόμενες ενέργειες, περιγράφονται συνοπτικά στις παραγράφους που ακολουθούν και εκτιμάται ότι δύναται να υιοθετηθούν συνδυαστικά ή και μεμονωμένα.