Η πτώση του Sebastian Kurz;

Τον Ιούλιο του 2017, ο ηγέτης του δεξιού λαϊκιστικού Κόμματος Ελευθερίας της Αυστρίας (FPÖ) και μελλοντικός αναπληρωτής καγκελάριος, ο Heinz-Christian Strache, πέρασε μια νύχτα με βότκα και Red Bull στην ισπανική νήσο Ίμπιζα με έναν από τους πλησιέστερους πολιτικούς συμμάχους του, τον Johann Gudenus, τον πρώην αντιδήμαρχο της Βιέννης. Στην διάρκεια της κατανάλωσης των ποτών σε μια πολυτελή βίλα, οι δύο άνδρες προσπάθησαν να συνωμοτήσουν με μια γυναίκα που πίστευαν ότι ήταν η ανιψιά ενός Ρώσου ολιγάρχη. Στόχος τους ήταν να χρησιμοποιήσουν ρωσικά χρήματα για να επηρεάσουν το αποτέλεσμα των επερχόμενων κοινοβουλευτικών εκλογών της Αυστρίας. Δυστυχώς για τον Strache και τον Gudenus, το όλο θέμα καταγράφηκε μυστικά σε βίντεο.

Ο Sebastian Kurz σε μια συνεδρίαση του κοινοβουλίου στην Βιέννη, τον Μάιο του 2019. LISI NIESNER / REUTERS
-----------------------------------------------------------------

Οι επιπτώσεις από το IbizaGate, όπως έγινε γρήγορα γνωστό το σκάνδαλο, έριξε την Αυστρία στη μεγαλύτερη πολιτική κρίση της από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στις 17 Μαΐου, δύο γερμανικές εφημερίδες, η Süddeutsche Zeitung και η Der Spiegel, δημοσίευσαν [1] αποσπάσματα από το 6ωρο βίντεο. Έδειξαν τον Strache να προσφέρει στην Ρωσίδα κρατικά συμβόλαια και μερίδιο μετοχών στην σημαντικότερη [εφημερίδα] ταμπλόιντ της Αυστρίας, την Kronen Zeitung, σε αντάλλαγμα για την υποστήριξή της στην εκστρατεία. Παρόλο που είναι ακόμη ασαφές [2] ποιός ήταν πίσω από την περίπλοκη επιχείρηση παγίδευσης, οι πολιτικές συνέπειές της ήταν άμεσες. Την στιγμή που δημοσιοποιήθηκαν τα βίντεο, το κόμμα του Strache, το FPÖ, ήταν ο δευτερεύων συνεργάτης στην κυβέρνηση συνασπισμού με το κεντροδεξιό Αυστριακό Λαϊκό Κόμμα (ÖVP). Μέσα σε 24 ώρες από το IbizaGate, [ο Strache] παραιτήθηκε από αρχηγός του κόμματος και αναπληρωτής αρχηγός της κυβέρνησης. Την ίδια ημέρα, ο καγκελάριος Sebastian Kurz του ÖVP ζήτησε εκλογές και αντικατέστησε όλους τους υπουργούς του FPÖ με τεχνοκράτες επιμελητές. Μόλις εννέα ημέρες αργότερα, μια κοινοβουλευτική ψήφος άρσης εμπιστοσύνης [3] ανάγκασε τον Kurz και ολόκληρη την κυβέρνησή του να πέσουν. Μια νέα προσωρινή κυβέρνηση, με επικεφαλής την πρώτη γυναίκα καγκελάριο της Αυστρίας [4], την Brigitte Bierlein, θα είναι στην εξουσία μέχρι να δημιουργηθεί μια νέα κυβέρνηση συνασπισμού μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου.

Έχοντας υπηρετήσει μόλις 525 ημέρες στο αξίωμα, ο 32χρονος Kurz, εισήλθε στα χρονικά της αυστριακής ιστορίας ως ο πλέον βραχύβιος καγκελάριος της μεταπολεμικής εποχής και ο μόνος επικεφαλής κυβέρνησης που αποπέμφθηκε ποτέ από μια ψηφοφορία άρσης εμπιστοσύνης. Η αποπομπή του ήταν μια εκπληκτική ανατροπή για έναν πολιτικό τον οποίο ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Γερμανία, Richard Grenell, είχε επαινέσει μόλις πριν από έναν χρόνο ως «ροκ σταρ». Τελικά, το μυστικό της επιτυχίας του Kurz -η θέλησή του να μετακινήσει το ÖVP προς τα δεξιά και το να φέρει το FPÖ στην κυβέρνηση- αποδείχτηκε επίσης ότι ήταν και η καταστροφή του.

Για πολλούς, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, η πτώση του Kurz προσφέρει ένα απλό μάθημα [5]: Η διακυβέρνηση με την άκρα δεξιά δεν είναι μόνο ηθικά απεχθής, αλλά το αποκορύφωμα της πολιτικής ανευθυνότητας. Ωστόσο, αυτή η άποψη υποτιμά την πολυπλοκότητα της πολιτικής κατάστασης της Αυστρίας και των συνεπειών της για την Ευρώπη. Παράλληλα, δεν προσφέρει καμία ιδέα για το πώς τα κόμματα του κατεστημένου πρέπει να αντιμετωπίσουν τα ακροδεξιά λαϊκίστικα κινήματα. Γιατί όσο ενοχλητικό ήταν προσωρινά το IbizaGate για τον Kurz και την Αυστρία, είναι επίσης καθησυχαστικό. Το σκάνδαλο έδειξε ότι μια ώριμη δημοκρατία, όπως η Αυστρία, με ισχυρά πολιτικά θεσμικά όργανα, έναν ελεύθερο Τύπο και ένα κεντρώο πολιτικό κατεστημένο, είναι σε θέση να υπερασπιστεί τους καθιερωμένους πολιτικούς κανόνες ενάντια σε μια ακροδεξιά επίθεση. Έχει επίσης τονίσει την ικανότητα της κεντροδεξιάς να περιορίζει και ακόμη και να αναστρέφει την ανάπτυξη της επιρροής της ακροδεξιάς στην κυβέρνηση και –το πιο σημαντικό- στους ίδιους τους ψηφοφόρους.

ΑΥΤΑΡΧΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ;

Η προσπάθεια του Kurz να σχηματίσει συνασπισμό με το FPÖ μετά τις εκλογές της Αυστρίας το 2017 ήταν αμφιλεγόμενη από την αρχή. Ο καγκελάριος επέτρεψε στην άκρα δεξιά να εξαπλώσει την ξενοφοβική [6], ακροδεξιά λαϊκίστικη ατζέντα της στα ανώτερα κλιμάκια της κυβέρνησης. Και φέρνοντας το FPÖ στην κυβέρνηση, ο Kurz προσήλκυσε επίσης επικρίσεις ότι άνοιξε [7] την χώρα σε αυξημένη ρωσική επιρροή. (Το θέαμα της υπουργού Εξωτερικών Karin Kneissl -μιας ανεξάρτητης υποστηριζόμενης από το FPÖ να γονατίζει μπροστά στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στον γάμο της τον Αύγουστο του 2018, δεν βοήθησε). Ο Κούρτς αντιμετώπισε κριτική ακόμη και μέσα από το κόμμα του. Σε μια περιοδεία για την προώθηση του βιβλίου του με τα πρόσφατα δημοσιευμένα απομνημονεύματά του [8], ο πρώην αντιπρόεδρος και ηγέτης του ÖVP, Reinhold Mitterlehner, αποκάλεσε τον Kurz «δεξιό λαϊκιστή» και προειδοποίησε ότι μετατρέπει την Αυστρία σε «αυταρχική δημοκρατία».